Kernwapens: de bal ligt in het kamp van Europa

Op de vorige grote NAVO-top in november 2010 in Lissabon raakten de lidstaten het niet eens over de rol van kernwapens in de NAVO-strategie. Daarom wordt die discussie nu voortgezet in de NATO Deterrence and Defense Posture Review. Ver van elk publiek en politiek debat wordt gewerkt aan een nieuwe strategie waarin ook de rol van de Amerikaanse tactische kernwapens in Europa duidelijk moet worden. De ministers van Defensie buigen zich donderdag en vrijdag over de tussenstand in dat proces.

In vijf Europese landen, waaronder België, liggen nog steeds zo’n 200 B61-tactische kernwapens. In militaire kringen in de VS gaan al langer stemmen op om die kernbommen terug te trekken. Een jaar na de ratificatie van het START-verdrag, over de reductie van strategische kernwapens, bereidt de regering-Obama gesprekken voor met Rusland over verdere stappen naar ontwapening. Daarbij wil de VS het ook hebben over de tactische kernwapens.

De bal ligt in het kamp van de Europese NAVO-lidstaten: als zij aan de VS duidelijk maken dat die kernwapens weg mogen, dan kan Obama de gesprekken met Rusland met dat aanbod openen.

Diplomaten in de VS zijn duidelijk. Zo stelde Morton Halperin, die adviseur was voor presidenten Johnson, Nixon en Clinton en in 2009 mee besliste over de nucleaire strategie van de VS: “Die wapens zijn militair gezien irrelevant. Dat moeten we klaar en duidelijk zeggen, en ons dan in wat we er mee doen laten leiden door onze Europese bondgenoten.”

De kernwapens staan dus ter discussie. Op de top in Chicago wordt de NATO Deterrence and Defense Posture Review afgesloten. De vraag is of de NAVO eindelijk afstand doet van haar Koude Oorlogsdenken.

De campagne Bomspotting van Vredesactie maakte duidelijk dat er een breed maatschappelijk draagvlak bestaat voor de verwijdering van de Amerikaanse kernwapens uit Kleine Brogel. Een ruime meerderheid in Vlaanderen vindt dat België geen kernwapens op zijn grondgebied mag hebben. Grijpen onze ministers de kans om eindelijk de Amerikaanse kernwapens uit België weg te krijgen?

Ook nog op de NAVO-top in Chicago

Naast het feit dat de lidstaten het eens moeten worden over het verdedigings- en afschrikkingsbeleid en de rol van de Amerikaanse kernwapens in Europa, kijkt de NAVO tijdens haar top in Chicago naar een exit-strategie voor Afghanistan. Na meer dan tien jaar oorlog zoekt de militaire alliantie de uitweg.

Hoog op de agenda staat ‘smart defense‘. De oorlog in Libië legde de afhankelijkheid van de Amerikaanse hardware bloot. Wil de NAVO in staat zijn wereldwijd in te grijpen, dan moet worden geïnvesteerd in extra militaire capaciteit, met name op vlak van inlichtingendiensten, onbemande vliegtuigen (‘drones’), precisiebombardementen en het bijtanken van vliegtuigen tijdens de vlucht. Dat betekent extra investeringen. Een moeilijke boodschap, nu de lidstaten op allerlei vlakken besparingsmaatregelen moeten doorvoeren als gevolg van de economische crisis. Onder de naam ‘smart defense’ stelt NAVO-baas Anders Fogh Rasmussen in Chicago een plan voor dat de prioriteiten voor investeringen moet vastleggen.

Ten slotte wordt in Chicago gekeken naar hoe de samenwerking met niet-lidstaten versterkt kan worden en de uitbouw van een Europees rakettenschild.

Waar de vrede op het spel staat, is geweldloze interventie noodzakelijk

In aanloop naar de NAVO-top in mei 2012 in Chicago breidt Vredesactie haar campagne uit. “Een militaire alliantie van een selecte club landen die wereldwijd oorlog voert, die kernwapens heeft en bereid is ze als eerste te gebruiken, is een gevaar voor de wereldvrede. Wij willen geen rakettenschild, geen NAVO-soldaten in Libië of Afghanistan, geen nutteloze en gevaarlijke kernwapens in ons land. De NAVO creëert meer problemen dan ze oplost”, zegt Roel Stynen van Vredesactie.

Vredesactie lanceert daarom de ‘Operatie NATO Game Over’, een geweldloos offensief met drie actielijnen

Ten eerste zullen tot aan de NAVO-top in Chicago kleine groepen mensen geweldloze humanitaire interventies uitvoeren op één van de elf NAVO-gerelateerde locaties in België. Sinterklaas deed het in december 2011 reeds voor aan het NAVO-hoofdkwartier in Brussel en op 14 januari kreeg ook het Air Traffic Control Centre (ATCC) in Semmerzake bezoek van een interventieteam.

Ten tweede zullen op zondag 1 april 2012 internationale delegaties deelnemen aan een grote, geweldloze interventie in het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. In heel het land worden voorbereidende trainingsdagen voor NATO Game Over georganiseerd.

Ten derde stelt Vredesactie het bestaansrecht van de NAVO zelf in vraag met de campagne ‘Overigens ben ik van mening dat de NAVO afgeschaft moet worden’. De Romein Cato de Oudere bleef het jarenlang herhalen: “Overigens ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden”.

Uiteindelijk werd hij gehoord, en Carthago werd verwoest. De variant op dit bekende citaat is echter radicaal vredelievend. Schrijvers, dichters, professoren, directeurs, … herhalen deze zin bij elke publieke gelegenheid. Duizenden mensen dragen de tekst op een pin en provoceren omstaanders tot een discussie.

Roel Stynen

Roel Stynen is stafmedewerker bij Vredesactie vzw.