Confederalisme komt uit de trukendoos van diegenen die België het liefst van al willen opblazen maar die vaak niet bereid zijn om dat eerlijk en duidelijk te zeggen. Kom me vertellen dat de mensen wakker liggen van koopkracht, stijgende facturen, jobs voor jong en oud, de pensioenen, de gezondheidszorg, de kwaliteit van ons onderwijs, de tanende talenkennis, en ik zal het graag aannemen. Ja, zelfs van migratie, al wordt dat gretig aangewakkerd door de vaak perfide stemmingmakerij van een bepaalde (drieste) rechterzijde. Maar van confederalisme? Sorry, dat is hooguit de dada van een kleine minderheid, die heel goed weet waar ze eigenlijk op uit is.

We leven in een land dat politiek enorm verkaveld en verdeeld is. Het is en blijft mijn overtuiging dat deze verkaveling – of moeten we zeggen balkanisering? – er niet is gekomen op basis van een groot, resoluut verlangen onder de gewone Belgen. Onze politieke klasse zal natuurlijk beweren dat de vele staatshervormingen en de regionalisering het gevolg waren van verkiezingsuitslagen en dat ‘de kiezers’ die mee hebben mogelijk gemaakt. Dat is in het beste geval een halve waarheid natuurlijk. In de praktijk hadden de kiezers weinig keuze: al te velen in de beroepspolitiek wilden meestappen in de grote verkaveling omdat ze daar heil van verwachtten of (eigen) voordeel in zagen. Het ‘oude België’ werkte niet meer, de wafelijzerpolitiek was nefast enzovoort enzoverder. Dat was de mantra van velen. Argumenten of voorwendsels waren er altijd genoeg om een zoveelste staatshervorming erdoor te rammen. Of de gewone burgers daar écht vragende partij voor waren, was hooguit een vervelende bijkomstigheid.

Nu wil ik eerlijkheidshalve best erkennen dat het oude politieke systeem niet altijd goed werkte of soms leidde tot bedenkelijke impasses of resultaten. Maar is de huidige verkaveling dan zoveel beter? Ik meen van niet. En het lijkt me een diabolische gedachte om de boosheid en de dwaasheid nog verder te drijven door confederalisme na te streven, zoals bepleit door de N-VA. Voor de N-VA is dit hooguit een tussenstap op weg naar de totale splitsing van het land die zij wensen. Het ideologisch aanverwante VB is dan tenminste eerlijk: die willen België gewoon zien barsten, nu en meteen, en praten zelfs niet over confederalisme.

Klimaattop in Katowice

De trieste blamage op de Klimaattop in het Poolse Katowice, waar wel 4 (!) Belgische klimaatministers niet tot eensgezindheid konden komen, illustreert voor zover nog nodig dat ons regionalisme op vele punten met haken en ogen aan elkaar hangt en dat het in veel gevallen helemaal niet efficiënter werkt. Het systeem heeft grote beperkingen. Zes regeringen en parlementen in een land met ocharme 11 miljoen inwoners, wie bedenkt zoiets? En vooral: wie houdt er halsstarrig aan vast wanneer het op vele punten mank loopt? Bovendien is de cohesie in dit land niet groter geworden door de talloze staatshervormingen. Integendeel, het effect lijkt mij eerder het tegenovergestelde te zijn. Wat wellicht ook de hoop was van een aantal van de bedenkers van deze politieke ‘spitstechnologie’. In het buitenland slaan we een mal figuur met onze vele regerinkjes en ministertjes!

Het verstandigste scenario lijkt mij een grondige, weldoordachte herfederalisering van bevoegdheden te zijn. Er zijn genoeg domeinen aan te halen die beter in één nationale hand kunnen zitten. Milieu, mobiliteit, economie, tewerkstellingspolitiek, verkeersveiligheid, gezondheidszorg … Een deel van de politiek heeft de mensen wijs gemaakt dat de visie daarop grondig verschillend is al naargelang je aan deze of geen kant van de taalgrens woont. Dat is veel te simpel, en in veel gevallen niet waar of hooguit voor een stuk. Beheer politiek zoveel mogelijk zaken nationaal, doe alleen het hoogstnodige regionaal. En bedenk een politiek systeem dat de cohesie versterkt, in plaats van ze (bewust?) te verzwakken. Dat vergt natuurlijk ook openbare omroepen en media die België (willen) bezien als één land en één ruimte en die ook navenant (willen) berichten. En waarom ondertitelen we al niet lang veel van de programma’s op onze tv-zenders in diverse landstalen? Technisch perfect mogelijk, maar wellicht zitten politieke agenda’s in de weg …

Andere mindset nodig

Nee, dit is geen uiting van nostalgie, al is er niks mis met nostalgie. Wel van grote gehechtheid aan dit land, dat door sommigen met veel volharding wordt verguisd en verketterd, vaak op basis van oude rancunes die in de 21ste eeuw totaal misplaatst zijn geworden. Met veel politieke wil (belangrijk) en met een positieve, constructieve kijk op de diversiteit in dit land is hier zeer veel te bereiken. Maar dit vergt een andere mindset dan dat we zien bij een deel van onze verkozenen. We hebben inderdaad nood aan oprechte Verbinding, maar ik zie niet in waarom die niet de taalgrenzen zou kunnen overschrijden … Het tribalisme in België is een hinderpaal, een rem, een blok-aan-het-been en dat moet worden overstegen. Zeker in deze 21ste eeuw.

De N-VA slaat de publieke opinie geregeld murw met een eng identitair discours, dat meer dan eens xenofobe trekken vertoont. Getuige de VB-achtige campagne tegen het VN-Migratiepact, die bliksemsnel werd ingetrokken toen de partijcenakels beseften dat ze nu wel erg extreem te keer gingen qua beelden en woordgebruik. N-VA en ook VB willen ons een ‘Vlaamse identiteit’ aanpraten, onder meer op basis van één ruimte met een gemeenschappelijke taal, het Nederlands. Dat vind ik wat magertjes, te meer daar het spreken van dezelfde taal helemaal niet garandeert dat al die taalgebruikers dezelfde maatschappijvisie delen. Dat laatste is natuurlijk niet het geval. Elders in België vind ik zeker ook een hoop anderstalige landgenoten die mijn kijk op de maatschappij min of meer delen, en een verschil qua moedertaal is daarbij weinig relevant. Net zoals er genoeg Nederlandstaligen zullen zijn met een ander maatschappijbeeld.

De sirenenzang van de N-VA over confederalisme is hoogst discutabel en onbetrouwbaar. Dit refrein komt van een partij die, wat ze ook moge beweren, niet het blije voortbestaan van dit land voor ogen heeft. Integendeel. Hun uitgesproken en volgehouden sympathie voor het Catalaanse separatisme is een zoveelste teken aan de wand. Ik ga ervan uit dat een flink deel van onze politieke klasse niet wil meegaan in separatistische scenario’s of voortekenen daarvan. Laat hen dit ook duidelijk zeggen. Of anders de maskers afleggen, zodat de kiezers tenminste weten waar ze aan toe zijn en wie waar staat.