Internationaal onderzoek onder leiding van Michigan State University en in samenwerking met de Vrije Universiteit Brussel (VUB), slaagde er voor het eerst in om toekomstsimulaties te maken van de invloed van de klimaatverandering op de totale massa water op het land.

“Tegen het einde van de 21e eeuw kan het wereldwijde landoppervlak dat te maken heeft met extreme droogte meer dan verdubbelen – van 3 procent in de periode 1976-2005 tot 7 procent”, zegt coauteur en klimaatwetenschapper Wim Thiery van de VUB. “In dit matig pessimistisch scenario zullen bijna 500 miljoen mensen meer te kampen krijgen met extreme droogte.” Het onderzoek is gepubliceerd in het gerenommeerde tijdschrift Nature Climate Change.

Opslag van landwater

Tot nu toe had nog geen enkele studie onderzocht hoe de toekomstige klimaatverandering de totale opslag van water op land wereldwijd zou kunnen beïnvloeden. Dat heeft een reden. Projecties van droogte zijn namelijk heel moeilijk omdat er veel manieren zijn om droogte te definiëren. Dat kan onder meer aan de hand van neerslagtekort, hoeveelheid bodemvocht, grondwaterstand of hoeveelheid rivierwater.

Afhankelijk van die focus en de methode kunnen de resultaten van droogtevoorspellingen grondig verschillen. Enkele jaren geleden werd er daarom een nieuwe satelliet gelanceerd. Die kon veranderingen in de totale massa water meten door veranderingen in het zwaartekrachtveld van de aarde in kaart te brengen. De totale massa water, of terrestrische wateropslag (TWS), is de accumulatie van water in sneeuw en ijs, rivieren, meren en reservoirs, moerassen, bodem en grondwater – stuk voor stuk kritische componenten van de watervoorziening in de wereld.

De totale opslag van water moduleert de waterstroom en kan de beschikbaarheid van water maar ook droogte bepalen.

Gedreven door klimaatverandering

Met deze nieuwe studie hebben de wetenschappers naar de totale hoeveelheid water gekeken: sneeuw, bodemvocht, grondwater, meren enzovoort. Het is ook de eerste keer dat wetenschappers met hydrologische modellen hebben onderzocht hoe de TWS zou kunnen evolueren in de toekomst. “De resultaten tonen een grote vermindering van de natuurlijke landwateropslag in twee derde van de wereld onder een middelhoog uitstootscenario, vooral in het zuidelijk halfrond”, zegt Thiery. “Deze afname wordt grotendeels gedreven door de klimaatverandering.”

Door deze daling in de totale massa water op land zal de kans op extreme droogte toenemen, waardoor het aantal mensen blootgesteld aan uitzonderlijke droogte mogelijks meer dan verdubbelt in dit scenario tegen het einde van deze eeuw.

Droogte, voedseltekorten, conflict

“Steeds meer mensen zullen last hebben van extreme droogteperiodes zolang de opwarming van de aarde zich doorzet en het waterbeheer in zijn huidige staat wordt gehandhaafd”, zegt Thiery. “We voorspellen dat deze toename van waterschaarste de voedselzekerheid zal beïnvloeden, migratie zal doen toenemen en conflicten zal aanwakkeren”.

“Onze bevindingen tonen aan dat we de klimaatverandering moeten beperken, om de negatieve gevolgen voor de wereldwijde watervoorziening te voorkomen”, zegt Yadu Pokhrel, hydroloog en hoofdauteur van de studie. “We moeten daarnaast inzetten op een beter waterbeheer en ons aanpassen aan slinkende watervoorraden om zo de potentieel catastrofale gevolgen van watertekorten te vermijden.”