Met duizenden vrouwen staan ze al dagen op straat in Turkije. Allen zijn ze boos over de terugtrekking van Turkije uit het verdrag van Istanbul, het verdrag van de Raad van Europa dat bescherming biedt aan vrouwen tegen geweld, gendergelijkheid moet garanderen en tevens goede toegang tot seksuele en reproductieve rechten moet mogelijk maken.
2011 was het jaar waarin vrouwenrechten hoog op de politieke agenda stonden in Turkije. Het was op dat moment duidelijk veel meer dan symboolpolitiek dat het verdrag werd afgesloten en als eerste geratificeerd werd door Turkije zelf. De conventie werd omgezet in nationale wetgeving.
Maar helaas bleef ook Turkije niet gespaard van het groeiende conservatisme in de samenleving. Voorstanders van de terugtrekking beweren dat het verdrag ingaat tegen de Turkse waarden en normen én daarbovenop homoseksualiteit promoot. Of dat het verdrag overbodig is geworden doordat de Turkse wetten voldoende bescherming bieden. Deze manier van denken zorgt ervoor dat vrouwenrechten en mensenrechten in het algemeen enorm onder druk komen te staan. Officiële cijfers over femicide zijn er niet. Vrouwenorganisaties tekenden enkel voor 2020 bijna 300 gevallen van femicide op in Turkije. De laatste 3 maanden werden bijna 80 vrouwen al slachtoffer van geweld … Ook in België hebben we zulke zorgwekkende cijfers. Hier tekenden we al 7 gevallen van femicide op, sinds het begin van dit jaar.
De terugtrekking door de Turkse overheid uit het verdrag is dan ook een mokerslag in het gezicht van meisjes, vrouwen, en de LGBTQI-gemeenschap in Turkije. Net waar we behoefte hebben aan meer vrouwenrechten, worden het er minder. Met 1 druk op de knop werden 42 miljoen vrouwen van hun rechten gestript.
Echter niet enkel in Turkije moeten vrouwen zich zorgen maken. Ook Europa wordt sinds juli 2020 het zwaard van Damocles boven het hoofd gehouden door eigen EU-lidstaat Polen. Deze heeft aangekondigd zich terug te trekken op 30 maart en doet tevens een oproep aan Kroatië, Slovenië, Slowakije en de Tsjechische republiek om hun voorbeeld te volgen.
Nochtans was Polen in het verleden een vooruitstrevend land wat betreft vrouwenrechten en abortuswetgeving. Door groeiende invloed van de kerk werd dit ingeperkt tot enkel nog abortus onder zeer specifieke omstandigheden wanneer het leven van de vrouw in gevaar is, of de zwangerschap het gevolg is van een verkrachting. Eind vorig jaar besliste de Poolse regering om het recht op abortus op een foetus met ernstige afwijkingen nietig te verklaren. Organisaties zoals Amnesty International uitten hun bezorgdheid en hun solidariteit met de Poolse vrouwen.
Maar ook de lokale Poolse autoriteiten die LGBTI-vrije zones uitroepen en die bij het niet naleven hiervan mensenrechtenactivisten arresteren, moet ons zorgen baren. Het is echter niet voldoende dat enkel mensenrechtenorganisaties zich uitspreken. Ook Europa speelt een cruciale rol. Allereerst moet de Raad van Europa alle lidstaten tot orde roepen en wijzen op de verantwoordelijkheid van lidstaten in het beschermen van vrouwenrechten.
Daarnaast moet men op Europees niveau toezien dat elk land dat het Verdrag van Istanbul heeft ondertekend deze ook ratificeert, toepast en monitort. Ondanks het feit dat alle EU-lidstaten dit juridisch bindend instrument hebben ondertekend, zijn er slechts 21 lidstaten die het hebben geratificeerd. De omzetting naar nationale wetgeving moet, want vrouwen- en LGBTQI-rechten zijn mensenrechten en daar onderhandel je niet over.
Deniz Agbaba, is voorzitster Groen Brussel Hoofdstedelijk gewest & Fourat Ben Chikha is lid bij Raad van Europa.
