Volgens de Vlaamse Armoedemonitor 2014 (1) leven
680.000 Vlamingen, ofwel 10,9 procent van de bevolking, onder de
armoederisicodrempel. Eenoudergezinnen hebben dubbel zo vaak (22 procent)
met dit hoge risico op armoede te maken. Dit soort gezinnen bestaat
vaak uit alleenstaande moeders die ploeteren om financieel het hoofd
boven water te houden en tegelijkertijd goed voor hun kinderen te
zorgen.
Activering van werklozen is een belangrijk
stokpaardje van de nieuwe regering. Men wil dus ook alleenstaande
moeders ‘aan het werk zetten’ (wij zetten ‘werk’ hier tussen
aanhalingstekens, aangezien ouderschap ook werk is, maar dan zonder statuut,
verloning of vakantie). Om ruimte te maken voor betaald werk, moet er
echter een oplossing zijn voor de kinderen. Daarvoor kijkt men dan
meestal naar de grootouders of naar kinderopvang.
Werken om de crèche te kunnen betalen?
Nu wil de nieuwe regering dus 133 miljoen
euro besparen op kinderopvang. Dat wil men doen door de dagelijkse
minimumbijdrage in crèches op te trekken van 1,5 euro naar 4 euro
per dag. Volgens de pers kan dit de personen met de laagste inkomens
(vaak alleenstaande moeders) tot 90 tot 125 euro per maand meer
kosten. Dat is een hele hap uit het totale inkomen, wanneer men
afhankelijk is van een uitkering, kinderbijslag en al dan niet ook
alimentatiegeld.
De Vrouwenraad vindt het ongelooflijk dat men nu
niet ziet dat deze besparingsplannen strijdig zijn met het
voornemen van de vorige regering om het aantal kinderen in een gezin
met een inkomen onder de armoederisicodrempel te verminderen van
140.000 naar 60.000. Het lot van deze kinderen is volledig verbonden
met de welvaart van de gezinnen waarin ze opgroeien. Om kansarmoede
te bestrijden dient men te investeren in deze gezinnen, eerder dan
erop te besparen.
Het grote voordeel van betaald werk is een grotere
financiële onafhankelijkheid en extra mogelijkheden tot ontplooiing.
De Vrouwenraad pleit al jaren dat zowel mannen als vrouwen gelijke
kansen krijgen in zoveel mogelijk verschillende aspecten van het
leven.
Ons ‘combinatiemodel’ nodigt ouders uit om zowel werk als
zorg onderling gelijk te verdelen (2). Nu dreigt een te dure
kinderopvang ervoor te zorgen dat veel moeders thuisblijven om zelf
voor de kinderen te zorgen, eerder dan dat ze uit werken gaan.
De
Vrouwenraad vraagt dus dat kinderopvang te allen tijde betaalbaar en
toegankelijk blijft, om deze werkloosheidsval voor vrouwen tegen te
gaan. Voor dezelfde reden vragen wij om lonende en bevredigende jobs,
waarin vrouwen kunnen groeien en zichzelf ontplooien. Ten slotte kan
een kwalitatieve opvang kinderen versterken in hun groei en hun
sociale vaardigheden.
Terug naar gratis ‘moederen’?
Een ander probleem met besparingen in de zorg en
in de kinderopvang blijkt uit het verhaal van Spanje. Volgens Sandra
Ezquerra, professor uit Barcelona, gingen in Spanje naar aanleiding
van de kredietcrisis heel wat scholen, ziekenhuizen en rusthuizen
dicht. In deze zogeheten ‘zachte sectoren’ gingen heel wat jobs
verloren waarin veel vrouwen werkten.
Volgens onderzoek van professor Ezquerra was het
resultaat dat de zorg voor ouderen, zieken en kinderen wegens een
gebrek aan financiële middelen veelal weer bij vrouwen terechtkwam:
binnen de eigen gemeenschap en het eigen huis kwam er een zeker
herstel van de ‘traditionele rolpatronen’, waarbij veelal vrouwen
zorgden voor ouderen, zieken en kinderen. Uit liefde en ‘dus’
gratis. Over een besparing gesproken… (3)
Het valt te vrezen dat een dergelijk scenario zich
in het geval van extra besparingen in eigen land kan voordoen:
ook als er onvoldoende middelen over zijn (of de samenleving er
minder in wenst te investeren), kan men niet zomaar zorgbehoevenden
aan hun lot overlaten.
Het is vrijwel zeker dat besparingen in
onderwijs, opvang en zorg vooral zullen worden opgevangen door
vrouwen. Dat blijkt duidelijk uit hoe het gros van het huishoudelijk
werk steevast bij vrouwen blijft liggen, ook al werken beide ouders
voltijds. Dit kan nefast zijn voor de kansen van vrouwen om ook hun
ambities buitenshuis waar te maken.
Indirecte gevolgen
De bovenstaande analyse omschrijft slechts de
meest in het oog springende negatieve gevolgen van de besparingen op
moeders. Wij voorspellen echter dat ook op andere vlakken de gelijke
positie van vrouwen in het gedrang kan komen.
Bijvoorbeeld: de afschaffing van het gratis
openbaar vervoer voor bejaarden. Er zijn meer oudere vrouwen dan
oudere mannen. We mogen daarbij niet vergeten dat veel bejaarde
vrouwen een pak minder financiële middelen hebben dan (hun) mannen.
Zij hebben immers vaak een groot stuk van hun leven gewijd aan de
zorg voor het huishouden en het gezin, waardoor zij weinig
pensioenrechten konden opbouwen en dus afhankelijk zijn van het
pensioen van hun partner. Als men daar niet op kan terugvallen,
bijvoorbeeld wegens een scheiding, heeft de oude vrouw vaak dusdanig
weinig middelen dat zelfs een busrit een fortuin kost.
Dit verhoogt
het risico op sociaal isolement. Daarnaast vinden we het onkies om in
tijden van vergrijzing te besparen op de koopkracht van diegenen die
reeds zo weinig hebben.
Kiezen voor gelijkheid
Velen hebben de afgelopen weken opgemerkt dat
de nieuwe regering vooral geld lijkt te zoeken in het terugschroeven
van maatregelen die vooral lage en middelmatige inkomens ten goede
kwamen. Ook de Vrouwenraad stelt zich de vraag of dit is wat wij als
samenleving willen. Willen wij bijvoorbeeld terug naar vrouwen die
thuisblijven om gratis de zorg op te vangen, omdat werken niet meer
loont of kinderopvang te duur is?
Een dergelijk model is tegenstrijdig aan het
streven naar emancipatie en gelijkheid. De Vrouwenraad ziet de nood
in van een budgettair evenwicht, maar niet ten koste van de sociale
vooruitgang, en al zeker niet ten koste van vrouwen.
Magda De Meyer is voorzitter van de Vrouwenraad.
BRONNEN
