De linkse kandidate Dilma Rousseff heeft volgens de peilingen nog steeds 20 procent voorsprong op haar rivaal José Serra. De enige vraag lijkt nog of ze het in de eerste ronde, op 3 oktober, of in de tweede ronde, op 31 oktober, zal halen in de Braziliaanse presidentsverkiezingen.

Als Rousseff het volgende maand inderdaad haalt, dan kan men van een trend spreken in Zuid-Amerika. Maar een vrouw aan de macht betekent nog niet automatisch dat genderthema’s zoals gelijke kansen voor vrouwen bovenaan op de agenda belanden, zeggen vrouwelijke politici en experts.

Steun van mannen nodig

“Het geeft wel de zekerheid dat de kwaliteit van de democratie verbetert”, zegt Natalia Gherardi van het Equipo Latinoamericano de Justicia y Género in Argentinië. Bovendien versterken vrouwelijke presidenten “het idee dat vrouwelijk leiderschap even goed kan zijn als mannelijk leiderschap.”

Luiza Erundina de Sousa, parlementslid van de Braziliaanse Socialistische Partij en voormalig burgemeester van São Paulo (1989-1992) nuanceert dat een vrouwelijke president, “hoe capabel ze ook is, niet volstaat om veranderingen door te drukken zodat er een evenwicht tussen man en vrouw ontstaat. Ze heeft de steun van de mannen en van de georganiseerde samenleving nodig.” Niettemin is de verwachte verkiezing van Rousseff “op zich al een signaal dat er iets verandert in de machistische politiek in Brazilië.”

Quotum

Het fenomeen begon met Michelle Bachelet, de eerste vrouwelijke president in Chili (2006-2010). Ze was de eerste om een kabinet te vormen met evenveel mannen en vrouwen. Ze stimuleerde ook talrijke maatregelen om de discriminatie van vrouwen te verminderen. Dankzij die inzet werd ze op 14 september dit jaar aangeduid als het eerste hoofd van het nieuwe VN-vrouwenagentschap.

Een jaar na Bachelet kwam Cristina Fernández aan de macht in Argentinië, een triomf die was voorbereid door haar voorganger, en echtgenoot, Néstor Kirchner. Argentinië was ook pionier in de verplichting om een minimumaantal vrouwen op kieslijsten te zetten. Na Costa Rica is Argentinië nu het Latijns-Amerikaanse land met proportioneel het meeste aantal vrouwen in het parlement: 38,5 procent in de Kamer en 35 procent in de Senaat.

In Chili bestaat zo geen wet. Het aandeel van de vrouwen in de politiek is er laag: 14 procent bij de volksvertegenwoordigers, 13 procent bij de senatoren. In Brazilië is de vrouwelijke vertegenwoordiging in het parlement nog slechter: respectievelijk 8,8 en 12,3 procent. Sousa zegt dat het vrouwenquotum in Brazilië “slechts een formele overwinning” was aangezien het in tegenstelling tot Argentinië niet verplicht is. (RP)