Natuurrampen zijn overweldigend. Voor degenen die direct getroffen zijn en wiens levens werden verbrijzeld. Voor de humanitaire hulp die respons bieden op de basiselementen ter plaatse. Voor ons allemaal thuis, die kijken naar de omvang van de chaos en de tragedie die zich ontvouwt. Het is dus heel gemakkelijk om een oogje dicht te knijpen, tot het misschien sturen van wat sympathie en een schietgebedje, maar anders inactief te blijven en snel terug te keren naar ons eigen dagelijks leven. Voor elk blind oog is er gelukkig ook een altruïstische ziel die zich genoodzaakt voelt om op te treden, maar voor wie de situatie even overweldigend is. De opties zijn er in overvloed – maar toch niet evident. Hoe kan je doneren wanneer je niet echt weet waar je geld naartoe gaat? Hoe kan je een vrijwilliger zijn wanneer jonge, onervaren vrijwilligers bij een ramp zo vaak berispt worden voor hun ambitie om goed te doen? Zal nog een paar handen echt een verschil maken wanneer de verwoesting zo groot is, of zullen ze zich gewoon toe voegen aan de chaos?
Ondertussen, voor Thakur in Nepal, voor Pierre in Haïti en voor Naia in de Filipijnen, zal dat alledaagse leven dat we allemaal koesteren, nooit meer hetzelfde zijn. Geliefden zijn verloren. Onvervangbare herinneringen ondergedompeld in een moeras van vloedwater of begraven onder een berg van puin door de aardbeving. En te midden van de verwoesting, beseft een voorgevoel dat zodra het nieuws verder gaat, zo ebt ook het medeleven van de rest van de wereld weg, ze laten je uiteindelijk in de kou wanner jij probeert je leven weer samen te brengen. De waarheid is, in binnen- en buitenland, kan een paar handen het verschil maken- misschien niet voor iedereen, maar aan iemand. Dus het antwoord is, GA. Vrijwillig. Neem een dag, een weekend, twee weken, zes maanden uit je eigen leven om iemand in nood te helpen.
Sinds mijn internationale uitwisseling in 2014 tijdens mijn masterstudie in Brazilië, ontwikkelde ik een sterke interesse in de complexiteit van stedelijke studies, in het bijzonder ruimten van uitsluiting en samenlevingen in conflictgebieden. Alsook humanitaire architectuur na een natuurramp. Mijn belangrijkste onderzoek vond plaats in de sloppenwijken van Rio de Janeiro waar formele en informele nederzettingen brutaal van elkaar gescheiden worden door een 3meter hoge betonnen muur. Na mijn promotie in juni 2015 startte mijn avontuur in het achtervolgen van natuurrampen door mijn kennis in architectuur en handen ter beschikking te stellen ter plaatse met een internationale ngo ‘all hands volunteers’.
Een ervaren non-profit organisatie die om het even wie en iedereen accepteert, ongeacht eerdere ervaring, leeftijd, geslacht of geloof. Je zou een gepensioneerde vader van vier kinderen kunnen zijn, een student op pauze, een solo reiziger, of een jonge professional met een verlangen om iets voor iemand anders te doen voor een tijdje. Je zal 10uur per dag werken, rauwe knieën hebben door het scheuren van beschimmelde vloerdelen, gezicht strepen met stof en zweet, spieren die pijn doen na een dag, een week of een maand van zwaar werken om hoop te geven aan een gezin in nood. Of het nu in Haïti, Nepal, of hier dichtbij in Calais is, je zal elke dag huiswaarts keren met een echte glimlach en een diepe kennis waarbij u dagelijkse werk niet alleen een verschil heeft gemaakt aan het leven van een vreemdeling, maar ook hun visie veranderde – en de jouwe – voor de komende jaren. Deze ervaring schept niet alleen fysieke resultaten, maar positieve psychologische effecten voor alle betrokkenen, en die de resulterende aanmoediging aanwakkert die zo vaak voortvloeit uit een levens veranderede gebeurtenis. In oktober 2015 vloog ik naar de Filipijnen en bouwde er samen met andere internationale vrijwilligers en lokale arbeiders, verschillende permanente woningen, een school en een crisiscentrum voor de heropbouw na tyfoon Yolanda. Na mijn engagement van vier maanden in het veld en achter de schermen besloot ik in samenspraak met de organisatie om naar Nepal te trekken die een ruim halfjaar eerder zwaar getroffen werd door een aardbeving. Bij mijn aankomst in Kathmandu kon ik onmiddellijk de ernst van de ramp waarnemen. Zo goed als alle opruimingen waren dan wel al achter de rug. Veel woningen alsook publieke gebouwen en historische monumenten waren nog niet in de fase van heropbouw. Ik trok de bergen in naar Melamchi die zich vlakbij het epicentrum van de aardbeving bevond. We bouwden er de veilige constructies voor tijdelijke woningen samen met de bewoners.
1maand geleden, 4oktober was er de orkaan Matthew. Vooral Haïti werd zwaar getroffen en heeft tienduizenden mensen dakloos gemaakt. Het armste land van het westelijke halfrond die de aardbeving van 2010 nog niet eens te boven is. Twee weken na de ramp arriveerde ik in Port au Prince en na ettelijke mislukte pogingen door overstromingen en wegblokkades vond ik mijn weg naar Port Salut die zich in de oog van de storm bevond. Een busrit die 7uur duurde over een afstand van 200km waarin het landschap geleidelijk veranderde in een ware nachtmerrie waar niks nog overeind staat. Ik zag mensen schreeuwen naar onze bus en begreep al snel dat ze na de pauvre hulp van de aardbeving, ngo’s liever kwijt dan rijk zijn. Onze organisatie ‘all hands’ voorziet mankracht om in de eerste fase na een ramp opruimingen te verrichten, allereerst voor scholen en gemeenschappelijke plekken aangezien vrijwilligers werk verrichten voor particuliere woningen een delicaat gegeven is; wie krijgt hulp en wie niet? Op weg naar onze werksites stootte we dagelijks op incidenten waar hopeloze mensen wegen afsluiten of auto’s plunderen omdat ze nog steeds geen hulp hebben ontvangen in de vorm van drinkbaar water of voedsel. Onze hulp en onze eigen veiligheid werd hierdoor elke dag kleiner, met een team van 20 verblijven we in tenten op een terrein dat voor de orkaan een hotel was. De uitbaatster Mona voorziet ons dagelijks van rijst, bonen en drinkbaar water. Indien er regenwater is mogen we ons wassen met een halve emmer per dag en het toilet doorspoelen mag enkel gebeuren bij de grote boodschap. Naar mate we meer sites kunnen afwerken en de inwoners van Port Salut onszelf en ons werk beginnen te kennen, zo veranderd ook de sfeer in onze directe omgeving van een afstandelijke, ‘get the hell out of here’ naar een respectvolle samenwerking waarbij dagelijks inwoners van Port Salut zich aanboden om zich bij ons aan te sluiten. Voor Pierre die zijn huis, zijn bedrijf, zijn wereldse bezittingen en alle bijbehorende herinneringen in de orkaan verloor, is het verschil dat we verricht hebben in zijn leven onbeschrijfelijk. “Wat deze vrijwilligers doen, deze paar dagen of weken van hun leven dat ze opgeven, beïnvloeden ze het leven van mensen voor vele toekomstige jaren. Ze hebben me laten zien dat je de mensheid niet kan onderschatten. Er zijn nog steeds mensen die bereid zijn om anderen te helpen.” Bovenop alle incidenten werd op 1november een jongen doodgeschoten in Les Cayes nadat hij moedeloos een boot vol humanitaire hulp probeerde te beklimmen. Les Cayes ligt 10km verwijderd van onze basis en is onze enige uitweg naar Port au Prince en de plek waar we ons voedsel en water vandaan halen. Vanaf dat moment breken alle rellen uit en word een deel van ons team die zich in het centrum van Les Cayes bevinden per helikopter gerepatrieerd naar Port au Prince. Iedereen die zich op de basis bevindt wordt verplicht binnen te blijven en er kan geen werk verricht worden. Enkelen die hun terugvlucht geboekt hebben in de eerstopvolgende dagen zijn gedoemd die te missen en te wachten tot de gemoederen bedaard zijn. Na veel overleg wordt besloten om net zoals vele andere organisaties onze ngo weg te halen uit Haïti aangezien onze veiligheid niet meer gegarandeerd is en de situatie wellicht alleen maar zal escaleren met de aankomende verkiezingen in Haïti. All hands vraagt alle vrijwilligers Haïti te verlaten voor 10november, maar ik voelde mij niet klaar om te vertrekken. Samen met Rémy, franse Ingenieur architect besluiten we onafhankelijk ons verblijf in Haïti verder te zetten en op zoek te gaan naar een andere ngo. Al snel botsen we op de organisatie ‘Haiti future’, een franse ngo die haitiaanse leraren methoden aanleert om hun lesgeven te verbeteren. Echter na de orkaan zijn velen van de scholen verwoest en zochten ze naar deskundigen om hun scholen herop te bouwen. Hier zijn wij, gelokaliseerd in Camp Perrin opnieuw enkele kilometers van Les Cayes.1 school volbracht nog 19 te gaan!
Vrijwilligerswerk is niet weggelegd voor iedereen. Het overschrijven van fondsen is altijd gunstig want het zijn deze die de meeste ondersteuning bieden aan de inspanningen van wederopbouw programma’s. Maar voor degenen die de wens en het vermogen hebben om dat te doen, is het de menselijke verbinding die echt een verschil maakt voor iemand als Pierre. Het idee dat een totale vreemdeling zich bekommerd genoeg voelt over uw situatie om hun eigen behoeften opzij te zetten en te helpen bij het strippen van uw geteisterde muren toont oprechte menselijke empathie en heeft hen hoop. De ervaring herstelt ons geloof in de mensheid en bouwt niet alleen een huis, maar hoop op een nieuwe start, een weg vooruit en een betere toekomst voor ons allemaal. Voor de meeste van degenen die de tijd nemen uit hun leven om vrijwilligerswerk te doen, komt de inspanning uit hun hart. Dit zijn mensen die in mensen geloven doorheen alles en die echt erkennen dat het onze collectieve verantwoordelijkheid is als mens om elkaar te steunen in tijden van nood. Dit sneeuwbaleffect is enorm en noodzakelijk in de wereld van vandaag, waarin de donkere kant van de mensheid maar al te vaak benadrukt wordt. Dus als je het hart hebt, de competentie, de tijd en de bereidwillige handen, doe het. Spring op dat vliegtuig, neem een moment van je leven om een beetje hoop in andermans leven weer op te bouwen. Misschien zal op een dag iemand hetzelfde doen voor U.
