Inleiding: De Transitiebeweging heeft als doel gemeenschappen en initiatieven te inspireren in de overgang van o.a. olie-afhankelijkheid naar een meer lokale, sociale en duurzame economie en een minder grondstoffenverslindende manier van produceren en consumeren. In deze workshop staan we samen met Stefaan Segaert stil bij het kader van de transitiebeweging inclusief een aantal inspirerende praktijken; we kijken naar de dynamiek van Transitie in Lokeren, steken de plas over naar Totnes, de thuisstad van de transitiebeweging en nemen zo veel mogelijk inspirerende voorbeelden mee naar onze eigen stad of gemeente. We staan ook stil bij een aantal uitdagende kritieken aan het adres van de transitiebeweging.
Eén van die inspirerende initiatieven is Bronsgroen cvba-so, een jonge Limburgse energiecoöperatie met sociaal oogmerk, die ervoor ijvert om de energietransitie in Limburg sociaal rechtvaardiger te laten verlopen. Investeringen in hernieuwbare energie projecten en energiebesparing zijn de voornaamste activiteiten. Bronsgroen opereert onder de vleugels van de koepelfederatie RESCoop. Anton Gerits is een van de trekkers en komt getuigen over de soms moeizame tocht om als groep burgers bottom-up een plek te verwerven in de energiemarkt, die gedomineerd wordt door grote, vaak internationale spelers en gedreven wordt door winstmaximalisatie.
Stefaan Segaert werkt als educatief medewerker bij Vormingplus Waas-en-Dender. Hij richtte in zijn vrije tijd de lokale LETS-groep in Lokeren op en is betrokken bij Repair Cafés in het Waasland. In mei 2014 reisde hij met 16 transitie-ambassadeurs naar Totnes om er inspiratie op te doen. Deelnemers werden uitgedaagd om op basis van de opgedane inspiratie lokale duurzame actie te ondernemen in hun wijk, dorp of stad.
De sessie: Stefan steekt van wal met een omschrijving van “transitie”: is een systeemverandering maar niet met de bedoeling om deze te verstoren”. Het ecologische omvat ook altijd het sociale.
Inhoud: de kenmerken van transitie, uitstap Totnes, toekomstbeelden en -kritieken, Griekenland en Berlijn, workshop Max Neef, een blik op een opstartend netwerk in Lokeren, op stap in Vlaanderen.
Om “in the mood” te komen werden we even aan het “brainstormen” gezet om wat associaties op te schrijven van het begrip “transitie” => “transitie is voor mij…….dat moet ons lukken”.
Het volgende kwam er o.a. uit: mensen wakker maken, back to basics, hopen, veranderen van (economisch)systeem, je leven terug in handen nemen, bewust zijn, niet zomaar consumeren, zelf produceren, samen delen (collectief), verbondenheid, “den hof”, samen leven, verdragen, wederzijds respect, duurzaamheid, veerkracht, zelfredzaamheid, herverdelen,…
Stefaan: “Werken aan transitie betekent “volhoudbaarheid” en werken aan duurzaamheid met het perspectief iets te doen aan de olieverslaving.
“Peak Oil” => 80 procent van de resterende fossiele brandstoffen dienen in de grond te blijven zitten!
Werken op lokaal niveau
Accent op “delen” (sharing) bv LETS
Passies van mensen kunnen bergen verzetten
Stoorzender zijn voor bestaande (vervuilende en verkwistende) regimes
Zonder centrale planning (géén directieven)
Maken en herstellen van verbindingen à la RepairCafé of sociale verbindingen = leer je buren kennen, kom in contact met mensen van andere origine (o.a. via “StadsKlap van Vorming Plus Antwerpen)
Theorie en praktijk is een voortdurende wisselwerking
Peer-to-Peer ofte van Gelijke tot Gelijke (principe van de Sociocratie – nvdr)
Experiment = proberen met vallen en opstaan en daaruit leren
Ons leven in handen nemen: “do it yourself”
Wordt vertaald binnen LETS, voedselteams, repaircafés, autodelen,…
Consumptie totalitarisme versus “ohne mich” (verhalen van mensen en mensen “prikkelen”)
Een radicalere definitie vindt u op http://www.transitie.be/home
Het roer drastisch omgooien!
Of op een meer geleidelijke manier = zacht en breed
Studiereis naar Totnes in county Devon wat een inspirerend voorbeeld is van “Transition Towns” = de kracht van de lokale gemeenschap betreffende:
food
building and housing
arts
traffic and transport
education
spiritualism
project transition streets: onderling contact en uitwisseling van tips om te (be)sparen op water, verwarming,…
Hoe kunnen we onze economie lokaler maken
“Inbreken” in politieke dossiers = zaken openbaar maken!
In Bristol wordt lokaal de Bristol Pound gebruikt en algemeen aanvaard
In Totnes de Totnes Pound, dit was een beetje weggedeemsterd maar wordt terug geactiveerd
Lokale munten zijn goed voor de sociale cohesie. Hierdoor krijgt men weer greep op de eigen economie en wordt deze ook gesteund
Barefoot economics: wat zijn de echte noden van de “gewone mens”: creatie, vrijheid, bescherming, ontspanning, affectie, participatie, begrip, materie, identiteit, binnen de context van een leefbare planeet (a living planet)
http://www.transitienetwerkmiddenveld.be/
Building your own economy = be the change yourself!
Lets make our own energy
Aan de slag! Transitie uitdragen: een stand van zaken:
Vloedgolf Beveren: belangen verdedigen van iemand die transitie stimuleert en er voor opkomt
Vloedgolf Wichelen: ervaring delen en mekaar enthousiasmeren
Vloedgolf Kruibeke: inspiratieplek uitbouwen, LETS,…
Aanstekelijk Stekene: transitieboodschap verbreden
Doorstart transitie Lokeren:
Werk voor de komende maanden:
verandering is niet noodzakelijk ellende, ontbering en verval
de gemeenschap die minder energie en grondstoffen gebruikt is weerbaarder en plezanter om in te leven
er is geen “masterplan” met antwoorden en een uitgewerkte strategie
een energie-arme toekomst zorgt voor meer “tijd”, mindere stress, gezondere omgeving, rust, geluk,…
herstellen van de veerkracht van een lokale gemeenschap
Er is ook kritiek te horen: transitie is onvoldoende sociaal, is blind voor “echte” belangen, is een hype, er wordt enkel geanalyseerd, de focus ligt alleen maar op deelsystemen, er wordt te gemakkelijk een pact afgesloten met bedrijven en overheid,…
Welvaart zonder groei: hoe kan dat?
Bv de situatie in Griekenland, een land in verval…
? de Atenistas = Atheners in actie: “speak less but DO”
6 teams die werken aan: groen/cultuur/sociale thema’s/creativiteit/nabuurschap/ integratie –> samengevat: burgerschap
buurten dynamiseren en empoweren
Berlijn en Tempelhof site: er werden 700.000 handtekeningen verzameld om dit groot gebeid groen te houden en niet vol te bouwen!
Transitie Lokeren: “welvaart zonder groei”. De vonk laten overspringen en de kiem leggen om lokaal iets om te starten. Lets groepen leggen een goede basis voor transitie. Vier concrete resultaten:
groenten in bakken
werkgroep samentuinen (de LogThink, Velt) – www.samentuinen.org (bv in Antwerpen Biodroom)
werkgroep repaircafés
nadenken over volkskeukens
Gent “en garde”: de Rabotwijk is een voorbeeld van samenlevingsopbouw (o.a. een sociale kruidenier)
Brussel: in de buurt van de Baseliek Koekelberg werd het groen gered => is nu een park “jardins collectifs”
Zele: volkstuintjes werden ingericht
Sint-Niklaas: “de Stek”
Schoten: o.a. Repaircafés
Netwerk Bewust Verbruiken: http://www.bewustverbruiken.be/
http://repaircafe.org/
“Ik wil iets doen voor mijn medemens”
De pers pikt regelmatig transitie initiatieven op.
Limburg: Brons-Groen cvba-so: is een energiecoöperatie met sociaal oogmerk in Bilzen. Volhouden en doorzetten is de boodschap ondanks af en toe “zwarte sneeuw” te zien.
Sociale woonwijk in Gansbeek streeft naar een eigen windmolen (windmolen coöperatie), dan kan Electrabel “uitgewuifd” worden! Een rechtvaardige energietransitie = iedereen moet mee aan boord. Hernieuwbare en betaalbare energie voor ALLE Limburgers!
Missie: burgers nemen hun rol op in de noodzakelijke energietransmissie
opdracht 1: Investeren in windenergie: http://www.rescoop.be/ Evenwel veel “tegenwind” met als resultaat dat er maar 20 procent gerealiseerd wordt, het overige wordt tegengehouden vanwege: “een windmolen: “not in my backyard””! Bezwaren zijn o.a. “geluid” edoch de autoweg en het verkeer maakt meer lawaai, de “slagschaduw”: is enkel maar 15′ op een zonnige dag => 8u per jaar per woning is de richtlijn voor zon en wind en de eventuele schaduw. Dit wordt elektronisch gemeten en als de grens bereikt wordt, stoppen de wieken…
De winst is voor het sociale doel
opdracht 2: energiebesparing:
a) deelname aan het project EnergieJacht op maat van de Bond Beter LeefMilieu.
Er zijn enkele “façade coöperaties” à la ElectraWinds waar Electrabel achter zit en de winst afvloeit naar de aandeelhouders = neptransitie!
“Wind is van Iedereen – Wij hebben recht op wind!”
b) project bij de Koning Boudewijn Stichting: pilootproject bij 4 projectwoningen. Een energiecoöperatie op een rendabele manier uitbouwen via een ESCO werking = een woonfonds ontwikkelen dat coöpereratief, met rollend kapitaal en sociaal is.
c) nieuw project rond LED-verlichting
opdracht 3: sensibiliseren (Dirk Barrez en Aviel Verbrugge) – www.bronsgroen.be (nieuwsbrief “eikenblad”). Van een Publiek Private Samenwerking naar een Publiek Civiele Samenwerking
Hoe motiveer je mensen en hou je het plezant: zorg zelf voor het collectief en draag je steentje bij!
Een kerngroep delegeert en vergadert niet te veel => DOEN!
Bekendheid verwerven is de alom bekende uitdaging.
Enthousiste mensen vinden, inspiratie en creativiteit opwekken, oprichten van coöperaties en kritisch blijven!
Verbindingen maken is belangrijk!
Binnenkort op dinsdag 7 oktober vindt het Transitie Festival plaats in de Vooruit Gent…
