De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Vrijdag 18/12/2015: “Megatrends: hoe gaan we er samen mee aan de slag voor een duurzaam en veerkrachtig Vlaanderen?”

Vrijdag 18/12/2015: “Megatrends: hoe gaan we er samen mee aan de slag voor een duurzaam en veerkrachtig Vlaanderen?”

Conferentie georganiseerd door ARGUS, de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en The Shift in de KBC hoofdzetel te Brussel.

maandag 21 december 2015 19:02
Spread the love




Op het programma een inspirerende keynotepresentatie, enkele interactieve workshops en een samenvattend en beschouwend panelgesprek.
De maatschappelijke, ecologische en economische veerkracht van Europa en Vlaanderen zal in de komende decennia sterk worden beïnvloed door wereldwijde megatrends en de manier waarop ze lokale niveaus beïnvloeden…
De VMM bracht eind 2014 in zijn beleidsgerichte rapport “Megatrends: ingrijpend, maar ook ongrijpbaar? Hoe beïnvloeden ze het milieu in Vlaanderen?” in kaart hoe zes megatrends ingrijpen op de maatschappelijke systemen van ruimtelijke ordening, mobiliteit, energie en productie en consumptie. Een inkijk en introductie in de zes megatrends vindt u alvast in het filmpje bij dit rapport.

Programma:

13u15: Welkom, door Philippe D’Hondt (Administrateur-Generaal VMM)

13u20: Inleiding, door Pieter Leroy (Hoogleraar Radboud Universiteit Nijmegen), dagvoorzitter

13u35: Keynotepresentatie, door Hans Bruyninckx (Directeur Europees Milieuagentschap)

14u20: Parallelle interactieve workshops:
Ruimtelijke ordening, o.l.v. Jan Schreurs (Hoogleraar KU Leuven)
Mobiliteit, o.l.v. Dirk Lauwers (Hoogleraar UGent)
Energie, o.l.v. Jan Turf (Zaakvoerder About Society)
Productie en consumptie, o.l.v. Ann Crabbé (Docent en onderzoeker UAntwerpen)

16u00: Plenair panelgesprek en synthese van de vier systemen, o.l.v. Pieter Leroy

16u40: Afsluiting, door Hubert David (Voorzitter ARGUS)

Het welkomstwoord met de boodschap dat de actualiteit ons dwingt om te veranderen!
Megatrends hebben grote gevolgen op de samenleving en dienen bekeken te worden op ruime schaal.
Waar moeten we rekening mee houden?
Er zijn vier systemen: ruimtelijke ordening, mobiliteit, energie en productie & consumptie.
We zijn hier met een talrijk en zeer divers publiek.
Transitie is noodzakelijk!
Wat moeten we allemaal samen doen? Werken aan een koerswijziging om de samenleving duurzaam en veerkrachtig te maken.
U bent aan zet…

Pieter Leroy heet van zijn kant ook iedereen welkom.
Er zijn zo van die schaarse momenten dat je eens kan lezen wat je wil lezen en niet wat je moet… Fernand Braudel heeft het boek Civilisation Matérielle, Économie et Capitalisme, XVe-XVIIIe geschreven wat een doorloop van de geschiedenis is en meer bepaald van het kapitalisme en de gevolgen daarvan.
Er zijn drie tijdsoorten die door andere krachten aangestuurd worden, te vergelijken met geologische dieptelagen.
Er zijn de gebeurtenissen van iedere dag aan de bovenlaag, de conjuncturen in een iets diepere laag en de systemische ontwikkelingen die zich traag en langzaam bewegen in de onderste lagen.
Om deze laatste te beïnvloeden zijn heel andere strategieën benodigd. We dienen oog te hebben voor deze factoren en actoren. Ik merk op dat er vele geologen onder ons zijn. Met het MilieuRapport Vlaanderen (MIRA) 2015 willen we een beter begrip verkrijgen wat leidt naar een betere grip. We zijn volhardend en slaan regelmatig nieuwe wegen in.
Een maakbare toekomst is mogelijk!
Een trage en moeizame verandering van de systemen is op gang gekomen.
SysteemAnalyse is belangrijk.
Denken over MegaTrends betekent “anders denken” en oog hebben voor de systemische verhoudingen tussen mens en milieu.
De mens is niet de heerser over de natuur!
Systemisch denken over de toekomstige megatrends en de systemische samenhang.
Even een plezant intermezzo: “maak contact met de persoon die achter jou zit. Is een gok want met studenten loopt dit niet goed af…”
Enkele fundamentele vragen: hebben we met het bepalen van de megatrends wel de meest relevante gekozen? Kunnen we de maatschappelijke impact meten? Welke blokkades en hindernissen zijn er?

Hans Bruyninckx licht de conclusies van Europa’s lange termijn visie op milieugebied toe. In Kopenhagen werken 39 landen uit Europa samen vertegenwoordigd in 300 instellingen. We zijn een netwerkorganisatie.
SOER2015 is een rijke bron van inspiratie voor onderzoekers.
http://www.eea.europa.eu/soer
Het jaar 2020 is zeer belangrijk maar is eigenlijk al voorbij. Alles schuift op naar 2030 en zelfs naar 2050… Als de doelstellingen gehaald worden zullen we goed leven binnen de limieten van de planeet.
Focus op circulaire economie, biodiversiteit en koolstofarm.
Een stevige oproep naar duurzaamheid.
We blijven de fundamenteel niet ecologische productie- en consumptiesystemen meeslepen vanwege het “salamibeleid”.
Een grondige transitie is noodzakelijk.
We mogen daar geen schrik voor hebben.
We moeten alles meer en meer op globaal niveau bekijken.
Wetenschappers houden bv al rekening met de mogelijkheid op malaria in het VK tegen 2050.
De efficiëntie zal moeten verbeterd worden want het zorgwekkende is dat het kapitaal van onze planeet op raakt…
We dienen het beleid meer gesofisticeerd te benaderen.
Er zijn niet-lineaire evoluties aan de gang wat zeer precair is.
Globale megatrends zijn de bevolkingsaangroei, de technologische ontwikkelingen, de economie, de omgeving en het bestuur. Zware druk op voedsel, drinkbaar water, materialen en grondstoffen, energie en de ecosystemen!
Wat de bevolkingsaangroei betreft gaan we naar de 10 miljard (momenteel 7 miljard), vooral in Afrika en Azië. Verwacht wordt tegen 2050 een groei van 43 procent bereikt te hebben.
Waar gaan die mensen wonen? In megasteden, compacte steden.
Tegen 2030 zal de middenklasse zo’n 170 procent toegenomen zijn met als gevolg een groei van de wereldeconomie van 300 procent waarbij 10 maal meer grondstoffen nodig zullen zijn dan heden ten dage.
Kunnen de zeer snelle ontwikkelingen in technologie een oplossing bieden?
Het verlies aan biodiversiteit is zeer onrustbarend.
Rijke landen kopen grond op in de armere voor voedsel en dit is op de keper beschouwd “neo-kolonialisme”.
Er zullen 25 procent meer ziektes voorkomen tegen dan.
Visie: we moeten gaan naar systeemoplossingen.
Bv voor “de auto” die maar gemiddeld 6 procent van de tijd gebruikt wordt en dan meestal op hetzelfde moment met de bekende gevolgen…
We gaan er iets aan doen!
Bewijs dat het gaat gebeuren!
Diepe en snelle veranderingen zijn noodzakelijk.
Dit biedt enorme opportuniteiten!
Als voorbeeld “het internet” sinds 1994.
Toen was vriendschap een sociaal begrip , nu een sociaal technologisch begrip. Obesitas in de VS neemt zeer snel toe.
We moeten toekomstgerichte kennis ontwikkelen. Over de laatste 40 jaar is er op dit gebied veel opgebouwd.
Hoe zit het met het systemische denken, het lange termijn denken?

In WS4 gaan we dieper in op “productie & consumptie”
Ann Crabbé geeft een korte inleiding en de bedoeling is dat we na de toelichting van de experten wat van gedachten wisselen in subgroepjes over de sociologische vragen en hefbomen. Hopelijk komen er goede ideeën uit en oplossingen.
Productie & consumptie is een zeer breed gegeven. De zeer grote consumptie is ook veel intenser geworden met als gevolg een groeiende druk op de omgeving en de planeet.
“De ecologische voetafdruk”. Die van “de Belgen” is één van grootste van de wereld.
Gevolg: toenemende tekorten aan grondstoffen en hulpbronnen; veranderende demografische evenwichten (bv individualisering); versnelde technologische ontwikkelingen. Bijna iedereen apart heeft een auto, wasmachine, boormachine,…
We moeten resoluut gaan naar een efficiënter gebruik van de hulpbronnen, minder hulpbronnen gebruiken, een beter afvalbeleid voeren; meer aandacht en begrip voor het consumptiegedrag opbrengen, meer collectief gebruik stimuleren (bv deelauto’s, elektriciteit,…)
De grassroots initiatieven van de burgers dienen ondersteund te worden vanuit de overheid door deze te faciliteren.
3D printing voor productie op maat en afroep, hier heb je ook steun vanuit de overheid voor nodig.
Duurzamer produceren!
Momenteel worden de grassroots nog wat over het hoofd gezien door de beleidsmakers.
Over naar de sprekers die elk 10 minuten krijgen en middels een gouden kerstbal op 8’ en een rode op 10’ in toom zullen gehouden worden.

Karel Van Acker (KU Leuven)
Hoe gaan bedrijven om met de grondstoffenrevolutie? Er is een grondstofschaarste meestal gewonnen in andere landen wat dit heel kwetsbaar maakt.
Circulaire economie, drie pistes:
Het hernieuwen van materialen, hergebruiken, recycleren.
Hoe maken we producten die telkens kunnen hergebruikt worden. De inzameling kan verbeterd worden alsook de scheiding. Aan de bron dient er beter gesorteerd te worden. Het beleid van de overheid kan beter!
Recubel/Bebat: hier is er mogelijkheid tot differentiatie middels bv een lagere heffing op goed recycleerbare producten en een hogere in het tegenovergestelde geval.
Er is een zeer grote nood aan “dematerialiseren” en kennis delen. De levensduur van producten dient verlengd te worden, deeleconomie aangezwengeld, efficiëntere designs…
Bedrijven beginnen hier mee naar te kijken.
Ook deelauto’s, huizendelen,…
Daar waar mogelijk kunnen we materialen substitueren. Nieuwe materialen uitvinden die de kritieke schaarste vervangen edoch zijn de mogelijkheden beperkt.
Durf keuzes te maken!
Levenscyclus denken: goede indicatoren en streefdoelen uitzetten en bepalen.

Jiska Verhulst (PlanC) zegt dat de lat hoog ligt.
Redt een Next Economy de wereld?
Belangrijke boodschap.
Future manufacturing.
Voorbeeld: de gespecialiseerde medicatie op maat van de patiënt.
Wegvallen van schakels in de waardeketen.
Deeleconomie en performance economie.
Slimmer en duurzamer omgaan met grondstoffen.
Vier voorbeelden: AirB&B waarmee in meer dan 50 procent het inkomen drastisch wordt verhoogd. Opendesk: kom rechtstreeks in contact met meubelmakers die jou wens(en) op maat maken. 3D printing, het leasen van wagens…
De FairPhone, een open design en conflictvrije telefoon.
Leidt dit allemaal wel naar een beter gebruik of is het slechts een verschuiving, een shift?
Er is terug nood aan meer ambachtslieden, deze zijn momenteel zeldzaam. Hefbomen zijn onderwijs en opleiding. Stimuleren door bv een btw verlaging naar 6 procent. Het stewardship, voorbeeldrol stimuleren. Geeft grote opportuniteiten.
Productie op maat middels de opbouw van een “community”.
Enkel op maat produceren en dus geen massaproductie meer.
Hefbomen: verleggen van prikkels, bv Ricoh heeft een heel dienstenpakket uitgebouwd rond de copiers-printers.
Algemene conclusie: we moeten af van het hoera geroep, we dienen kritisch te zijn, ook in deze opkomende deeleconomie.

Erik Paredis (CDO-UGent) heeft het meer over de politieke aspecten, de “governance”, civil society = de interesse en passie.
De grassroots society.
Er wordt nog te veel op de oude manier naar consumptie gekeken. De vraag kweken middels reclame en marketing. We consumeren steeds meer en nauwelijks duurzaam.
Consumptie valt binnen het “goed leven”, is er een onderdeel van.
Consumptie is deel van de dagelijkse praktijken zoals mobiliteit en alles wat in onze woning gebeurt.
Tijdsbesteding: tijd is een belangrijk element alsook het “materiële”, infrastructuur, normen en de betekenis die we er aan geven.
De 3C’s: Comfort/Convenience/Cleanliness
Kwaliteitseisen en vormgeving van de consumptie.
Hoeveel kun je consumeren. Is er ergens een genoeg? Er zijn grenzen aan de groei.
Hoe kunnen we routines wijzigen door ze op een of andere manier vorm te geven?
Consumptie als politiek vraagstuk:
De bestaande praktijken staan onder druk.
Op zoek naar nieuwe CCC niveaus. De enorme druk (prestatie) op mensen kan niet meer volgehouden worden.
Op zoek naar nieuwe praktijken en vormgeving.
Nudging: zoals de slimme koelkasten, dragen niet bij tot een verandering…
Carsharing, repair café’s.
Wat zijn normale consumptieniveaus?
We splitsen nu in kleinere werkgroepjes per expert om verder te (be)denken.
Tot slot van de WS een korte toelichting van het resultaat door de notulisten.
De bedrijven, de mogelijkheden in de businessmodels, wat dient te veranderen aan het consumptiegedrag.
Hoe kan je goed leven met meer matigheid?
Consuminderen
Stewardship: neem je verantwoordelijkheid op!

Tijd voor het plenaire panelgesprek
Pieter zorgt voor de schalkse en spitante noot. “Ik vind jullie enthousiaste en gemotiveerde studenten! We overlopen even een paar opvallende statements vanuit de workshops.”

Ruimtelijke Ordening: zelforganisatie, collectief engagement, aan het private werken.
Suggesties: nood aan een bouwmeester om alle domeinen te verbinden, een regisseur, dirigent.
Ministers in duo zetten om over de grenzen van het eigen beleidsdomein te kunnen kijken. Een mentaliteitswijziging is broodnodig. Onderwijs en de jongeren zijn fundamentele bouwstenen.
Bezie Ruimtelijke Ordening als een systeem. Men dient meer met erfpacht te gaan werken: grond mag geen privébezit meer zijn.

Mobiliteit:
Zorgen voor meer stadskwaliteit en -geluk.
Dit wordt een onderdeel van bepaalde maatschappelijke activiteiten.
Mobiliteit dient zoveel mogelijk beperkt te worden en verduurzaamd.
Infrastructuur op maat van duurzaamheid maken.
We moeten op korte termijn af van die bedrijfswagens!
Het openbaar vervoer moet seksiër worden!

Energie:
Het viel op dat we niet enkel over elektriciteit praten maar ook over warmteopwekking en –opslag.
Bv de rol van de netbeheerders die momenteel enkel de eigenbelangen behartigen onder de loep nemen. Dit is een black-box die dient opengebroken te worden. Meer en meer worden er coöperatieven gesticht die voor lokale energiebevoorrading zorgen.
De gevestigde actoren en bestaande wetgevingen vormen nog een belemmering.

Productie en consumptie:
Is een zeer breed gegeven!
Focus op de rol van producenten en consumenten.
De rol van de consument wordt ondergewaardeerd.
Er zijn vele nieuwe initiatieven.
Next Economy
Stewardship – voorbeeldgedrag
Duurzaamheid als imagoverbetering promoten, analoog aan de FB”likes”.

Ter afsluiting van deze conferentie poneert Pieter “Geef mij een alibi om jullie niet meer het woord te geven en als verlichte despoot verklaar ik het slot.
Er zal een uitvoerig verslag gemaakt worden en het analysekader zal daar overheen gelegd worden. Verwacht dit tegen eind januari, begin februari en zal op de webstek van MIRA gezet worden.”

Hubert David neemt het uiteindelijke slotwoord waarin hij o.a. zegt dat Argus vzw op z’n eind loopt en wordt opgeheven per 31/12/2015. De werking wordt doorgegeven aan “the Shift” en andere organisaties. De allerlaatste activiteit is de Rebirth Day op 19 december in Antwerpen.
Dank aan iedereen en zeker aan Pieter Leroy.

 

take down
the paywall
steun ons nu!