Volgens de VN zijn meer dan 500.000 mensen op de vlucht, verdreven uit hun huizen door het al jaren aanslepende conflict tussen het Congolese regeringsleger (FARDC) en de diverse gewapende rebellenbewegingen in het oosten van Congo. Met name de rebellenbeweging M23 en haar recente afsplitsingen zorgen nog altijd voor veel veiligheidsproblemen.

Op 28 maart besloot de VN-Veiligheidsraad om de aanwezigheid van een vredesmacht (MONUSCO) in Congo (DRC) te wijzigen naar een interventiemacht met een krachtiger mandaat om effectief militair op te treden.

In het kader van het nieuwe mandaat zijn de eerste Zuid-Afrikaanse troepen in het oosten van Congo aangekomen – naast de al lang ter plaatse aanwezige Zuid-Afrikaanse blauwhelmen van MONUSCO – om er vanaf begin mei 40 gewapende groeperingen die nog actief zijn in het land te helpen neutraliseren.

Hiervoor wordt een extra brigade van 3.069 man op de been gebracht. Of zij de hulp van het Congolese regeringsleger zullen inroepen, is nog niet helemaal duidelijk.

Partij kiezen

Buurland Tanzania levert samen met Mozambique en Zuid-Afrika troepen voor deze vernieuwde VN-interventiemacht voor Congo.

Critici veroordelen het feit dat het transport van de Zuid-Afrikaanse troepen via Oeganda verliep. Experts van het VN-panel voor Congo hebben Oeganda en Rwanda ervan beschuldigd om de rebellen van M23 aan te sturen en te ondersteunen.

“De interventie komt veel te laat en bovendien zorgt de integratie van Zuid-Afrikaanse troepen voor een potentiële valkuil omdat zij als niet-neutraal kunnen worden gezien”, zegt Ola Bello van het Zuid-Afrikaanse Instituut voor Internationale betrekkingen (SAIIA). Hij voegt daar aan toe dat Zuid-Afrika dicht bij de regering van Joseph Kabila stond, want zou kunnen worden opgevat als zijnde anti-Rwanda en anti-Oeganda.

“Bestrijding van de M23-rebellen houdt ook risico’s in, want de beweging beweert het belang van de etnische Tutsi in het oosten van Congo te vertegenwoordigen. Zuid-Afrika en de andere landen die mee interveniëren, zullen dus moeten oppassen dat hun actie niet wordt gezien alsof ze partij kiezen in een intern conflict tussen verschillende regionale en etnische groeperingen in Congo”, zegt Bello.

Er rijzen ook vragen bij de rol van de Afrikaanse Unie (AU) die in theorie belast is met de handhaving van de vrede in Afrika. De AU boekte eerder al bescheiden successen in Somalië, maar kende ook mislukkingen in onder meer Darfoer en Soedan. Ook in het Congolese conflict blijkt de diplomatieke aanpak van de AU niet voor de nodige resultaten te zullen zorgen.