“In elke oorlog wordt iedereen die voorzichtig is, die naar de argumenten van beide partijen luistert alvorens een standpunt te vormen, of die officiële informatie in twijfel trekt, onmiddellijk beschouwd als medeplichtig aan de vijand”, aldus historica Anne Morelli.
Daar doet DeWereldMorgen niet aan mee. Wij veroordelen heel sterk de militaire invasie van Rusland in Oekraïne en alle oorlogsmisdaden die gepleegd worden. Het is een criminele agressie die ingaat tegen het internationaal recht. Maar wij hoeden ons voor zwart-wit versies. De geopolitieke situatie is buitengewoon complex. Wij willen aspecten naar voor brengen die in de mainstream media worden verzwegen of onderbelicht, om alzo het debat meer genuanceerd te kunnen voeren. Geloof niets zomaar, ook onszelf niet. Blijf kritisch denken. (n.v.d.r.)
…
Volgens Jacques Baud heeft het Westen het conflict in de regio Donbass in het zuidoosten van Oekraïne altijd door een eigen bril en in eigen voordeel bekeken en geanalyseerd. Toen het Oekraïense leger vanaf 2018, na vier jaar oorlog in de Donbass, in de problemen raakte, heeft het Westen dat uit de nood geholpen door extreemrechtse milities te financieren, zo stelt hij.
Jacques Baud is allesbehalve een linkse activist. Hij werkte bij de NAVO in Brussel en volgde vanuit zijn functie de crisis in Oekraïne vanaf 2014. Hij schreef verschillende boeken over inlichtingen, oorlog en terrorisme. In dit artikel – het eerste in een reeks van drie – geeft hij zijn eigen interpretatie van de oorzaken voor de escalatie naar de huidige oorlog. Zonder de medeverantwoordelijkheid van Rusland te negeren, wijst hij op de cruciale rol die de NAVO heeft gespeeld in de escalatie naar de huidige toestand.
…
Ik heb me vele jaren ingezet voor de vrede, van Mali tot Afghanistan, en mijn leven ervoor geriskeerd. Het is dus zeker niet mijn bedoeling om oorlog goed te praten, ik wil wel begrijpen hoe het zover is kunnen komen.
Map van de bufferzones afgesproken in de Minsk-akkoorden rond de Donbass. Map: Goran tek-en/CC BY-SA 4:0
Ik stel vast dat de ‘experten’ op tv de situatie analyseren op basis van dubieuze informatie – meestal hypothesen die als feiten worden voorgesteld – en dat we er daarmee niet in slagen te begrijpen wat er gebeurt. Zo ontstaat paniek.
Het probleem is niet zozeer te weten wie gelijk heeft in dit conflict, wel om kritisch te onderzoeken hoe leiders hun beslissingen nemen.
Laten we daarom proberen te onderzoeken hoe dit conflict is ontstaan. Het begint met degenen die het de afgelopen acht jaar voortdurend hadden over “separatisten” of “voorstanders van onafhankelijkheid ” in de Donbass. Dit klopt niet.
De referenda die de twee zelfverklaarde republieken Donetsk en Lugansk in mei 2014 hebben gehouden, gingen niet over “onafhankelijkheid” (независимость), zoals sommige journalisten beweren, maar referenda over “zelfbeschikking” of “autonomie” (самостоятельность).
Bovendien suggereert het gebruik van de benaming “pro-Russisch” dat Rusland een partij was in het conflict, wat niet het geval was. De term “Russischtaligen” zou eerlijker zijn geweest. Meer nog, deze referenda werden gehouden tegen het advies van Russisch president Vladimir Poetin in.
Deze republieken wilden zich niet afscheiden van Oekraïne, maar vroegen een statuut met een zekere autonomie, die hen het gebruik van de Russische taal als officiële taal garandeerde.
De eerste wet die de nieuwe regering – die was ontstaan uit de omverwerping van president Janoekovitsj – uitvaardigde, was de afschaffing, op 23 februari 2014, van de wet Kivalov-Kolesnitsjenko van 2012 die van het Russisch een officiële taal had gemaakt. Dit is een beetje alsof in Zwitserland putschisten zouden beslissen dat Frans en Italiaans niet langer officiële talen zouden zijn in hun land.
Oekraïne is dichterbij dan we denken. Lichtgroen: de Krim en de Donbass. Map: Vitaliyf261/CC BY SA 4:0
Deze nieuwe wet zorgde voor een storm van protest onder de Russischtalige bevolking, waarop het regime reageerde met harde repressie tegen de Russischtalige regio’s Odessa, Dnjepropetrovsk, Charkov, Lugansk en Donetsk.
Die repressie begon in februari 2014 en leidde tot een militarisering van de situatie en tot enkele slachtpartijen, vooral in Odessa en Marioepol. Aan het einde van de zomer van 2014 hielden alleen de zelfverklaarde republieken Donetsk en Lugansk nog stand.
In deze fase voerde de generale staf van het Oekraïense leger strijd op een starre dogmatische manier – vanuit een doctrinaire benadering van militaire operaties – en slaagde er niet in de overhand te krijgen.
Uit onderzoek van het verloop van de gevechten in 2014-2016 in de Donbass blijkt dat het Oekraïense opperbevel systematisch en mechanisch dezelfde operatieschema’s toepaste.
De door de autonomen gevoerde verzetsoorlog leek echter sterk op wat wij in de Sahel hebben gezien: zeer mobiele operaties met lichte wapens. Met een flexibelere en minder doctrinaire aanpak slaagden de rebellen er in de inertie van de Oekraïense troepen uit te buiten en hen meermaals “in de val te lokken”.
In 2014 was ik bij de NAVO nog verantwoordelijk voor de bestrijding van de verspreiding van handvuurwapens. We probeerden Russische wapenleveringen aan de rebellen op te sporen om te zien of Moskou bij dat conflict betrokken was.
De informatie die we toen ontvingen was bijna volledig afkomstig van Poolse inlichtingendiensten en kwam niet overeen niet met de informatie van de OVSE – ondanks vrij zware beschuldigingen waren er geen leveringen van wapens en militair materieel uit Rusland vastgesteld.
“Heeft de geschiedenis je niets geleerd?”. Foto: Emmelien Lievens/Vrede vzw
De rebellen geraakten aan hun wapens dankzij Russischtalige Oekraïense eenheden die naar hen overliepen. Omdat de Oekraïense legerleiding dezelfde fouten bleef maken, deden tank-, artillerie- en luchtafweerbataljons de gelederen van het verzet groeien. Dit is wat de Oekraïense regering ertoe aanzette om met de Minsk-akkoorden in te stemmen.
De akkoorden van Minsk 1 (september 2014) en Minsk 2 (februari 2015) voorzagen niet in de afscheiding of onafhankelijkheid van de deelrepublieken, maar in hun autonomie binnen het kader van Oekraïne.
Net na de ondertekening van de Minsk 1-overeenkomsten lanceerde de Oekraïense president Petro Poroshenko echter een massale ‘antiterroristische operatie’ (ATO/Антитерористична операція) tegen de Donbass. Bis repetita placent: (wat men graag doet, doet men opnieuw) op basis van slechte adviezen van NAVO-officieren leden het Oekraïense leger opnieuw een verpletterende nederlaag in de stad Debaltsevo, waardoor ze andermaal gedwongen werden deel te nemen aan de onderhandelingen die leidden tot de Minsk 2-akkoorden.
Het is hier essentieel eraan te herinneren dat de overeenkomsten van Minsk 1 (september 2014) en Minsk 2 (februari 2015) niet voorzagen in de scheiding of de onafhankelijkheid van de republieken, maar in hun autonomie binnen het kader van Oekraïne.
Wie deze overeenkomsten heeft gelezen (en er zijn er zeer, zeer, zeer weinig die dat echt hebben gedaan) zullen bemerken dat in alle documenten staat dat over het statuut van de deelrepublieken onderhandeld zou worden tussen Kiev en de vertegenwoordigers van de deelrepublieken, omdat iedereen een intern-Oekraïense oplossing wilde.
Dat is de reden waarom Rusland sinds 2014 systematisch de uitvoering van deze akkoorden eist en waarom het weigerde partij te zijn bij de onderhandelingen: voor Rusland ging het om een interne aangelegenheid van Oekraïne.
Kenteken van de Duitse 2de Panzerdivision ‘Das Reich’. Public Domain
Aan de andere kant probeerde het Westen – onder leiding van Frankrijk – systematisch de Minsk-akkoorden te vervangen door het ‘Normandische formaat’, waardoor Russen en Oekraïners tegenover elkaar kwamen te staan.
We mogen zeker niet vergeten dat er vóór 23-24 februari 2022 nooit Russische troepen in de Donbass waren. Ook de OVSE-waarnemers hebben nooit enig spoor waargenomen van Russische eenheden die in de Donbass actief zouden zijn.
Zelfs de Amerikaanse inlichtingenkaart die de Washington Post op 3 december 2021 publiceerde, toont bijvoorbeeld geen Russische troepen in de Donbass.
In oktober 2015 bekende Vasyl Hrytsak, directeur van de Oekraïense veiligheidsdienst (SBU), dat er in de Donbass slechts 56 Russische strijders waren waargenomen. Dit was perfect vergelijkbaar met het aantal Zwitsers die tijdens de weekends in de jaren 1990 in Bosnië gingen vechten, of met het aantal Fransen die vandaag in de Oekraïne gaan meevechten.
Het Oekraïense leger verkeerde toen in een deplorabele toestand. In oktober 2018, na vier jaar oorlog, verklaarde de Oekraïense militaire hoofdaanklager, Anatoly Matios, dat Oekraïne 2.700 mannen had verloren in de Donbass: 891 door ziekten, 318 door verkeersongevallen, 177 door andere ongevallen, 175 door vergiftigingen (alcohol, drugs), 172 door onzorgvuldig omgaan met wapens, 101 door inbreuken op de veiligheidsvoorschriften, 228 door moorden en 615 door zelfdodingen.
In feite werd het leger ondermijnd door de corruptie van zijn eigen kaderleden en genoot het niet langer de steun van de bevolking. Volgens een rapport van het Britse ministerie van Binnenlandse Zaken kwam bij de terugroeping van reservisten in maart/april 2014 70 procent niet opdagen voor de eerste sessie, 80 procent voor de tweede, 90 procent voor de derde en 95 procent voor de vierde.
In oktober/november 2017 kwam 70% van de dienstplichtigen niet opdagen voor de terugroepactie “Herfst 2017”. Dit is exclusief zelfmoorden en deserties (vaak overlopers naar de autonomen), die tot 30 procent van de beroepsbevolking in het ATO-gebied bereikten. Jonge Oekraïners weigerden te gaan vechten in de Donbass en kozen liever voor emigratie, wat ook, althans gedeeltelijk, het demografische tekort van het land verklaart.
Insigne van de nationaalsocialistische partij Svoboda (vrijheid). Public Domain
Het Oekraïense ministerie van Defensie wendde zich vervolgens tot de NAVO om zijn strijdkrachten “aantrekkelijker” te maken. Omdat ik al aan soortgelijke projecten in het kader van de VN had gewerkt, werd ik door de NAVO gevraagd om deel te nemen aan een programma om het imago van de Oekraïense strijdkrachten te herstellen. Dit is echter een proces van lange adem en de Oekraïners wilden snel handelen.
Om het tekort aan soldaten te compenseren, nam de Oekraïense regering haar toevlucht tot de paramilitaire milities. Die zijn vooral samengesteld uit buitenlandse huurlingen, vaak extreemrechtse militanten.
In 2020 vormden ze volgens Reuters ongeveer 40 procent van de Oekraïense strijdkrachten en telden ongeveer 102.000 manschappen, met meer dan 19 nationaliteiten, waaronder Zwitsers. Ze werden bewapend, gefinancierd en getraind door de VS, Groot-Brittannië, Canada en Frankrijk.
Westerse landen hebben dus duidelijk de Oekraïense extreemrechtse milities gecreëerd en ondersteund. In oktober 2021 luidde de Jerusalem Post alarm door het Centuria-project aan de kaak te stellen. Deze milities waren sinds 2014 actief in de Donbass, met westerse steun.
Zelfs als men kan discussiëren over de term ‘nazi’, blijft het een feit dat deze milities gewelddadig zijn, een misselijkmakende ideologie uitdragen en fel antisemitisch zijn. Hun antisemitisme is meer cultureel dan politiek, daarom is de term “nazi” niet echt gepast.
Hun jodenhaat komt voort uit de grote hongersnoden van de jaren 1920 en 1930 in Oekraïne, als gevolg van de confiscatie van gewassen door Stalin om de modernisering van het Rode Leger te financieren.
Tot 2015 was dit het embleem van het AZOV-regiment. Public Domain
Deze genocide – in de Oekraïne bekend als de Holodomor – werd gepleegd door de NKVD (de voorloper van de KGB), waarvan de hoogste leiding voor een aanzienlijk deel uit Russische Joden bestonden.
Dit is de reden waarom Oekraïense extremisten vandaag Israël vragen zich te verontschuldigen voor de misdaden van het communisme, zoals de Jerusalem Post opmerkt. Dit heeft dus allemaal weinig van doen met Vladimir Poetins ‘ herschrijven van de geschiedenis ‘.
Deze milities, ontstaan uit de extreemrechtse groepen die de Euromaidan-revolutie in 2014 bezielden, bestaan uit fanatieke brutale mannen. De bekendste militie is het Azov-regiment, waarvan het embleem doet denken aan de 2e SS Das Reich Panzer Division, die in Oekraïne wordt vereerd voor het ‘bevrijden’ van Charkov van de Sovjets in 1943 en die later de massaslachting uitvoerde in Oradour-sur-Glane in 1944 in Frankrijk.
Een van de gekende figuren van het Azov-regiment was opposant Roman Protassevitch, die in 2021 door de Wit-Russische autoriteiten werd gearresteerd op RyanAir-vlucht FR4978. Op 23 mei 2021 werd de kaping van een passagiersvliegtuig door een MiG-29 – vermoedelijk met goedkeuring van Poetin – genoemd als reden voor de arrestatie van Protassevitch, hoewel de destijds beschikbare informatie dit scenario helemaal niet bevestigde.
Men wilde toen per se aantonen dat president Loekasjenko een misdadiger was en Protassevitch een ‘journalist’ die van democratie hield. Een vrij onthullend onderzoek van een Amerikaanse ngo in 2020 bracht echter de extreemrechtse militante activiteiten van Protassevitch aan het licht.
De Westerse samenzweringsbeweging is toen begonnen, gewetenloze media ‘herschreven’ zijn biografie. Ten slotte werd in januari 2022 het ICAO-rapport gepubliceerd waaruit bleek dat Wit-Rusland ondanks enkele procedurefouten handelde in overeenstemming met de geldende regels en dat de MiG-29 vertrok 15 minuten nadat de RyanAir-piloot besloot in Minsk te landen.
Dus geen Wit-Russisch complot en nog minder een van Poetin. Nog een detail: Protassevitch, wreed gemarteld door de Wit-Russische politie, was terug vrij. Wie met hem wil corresponderen, kan terecht op zijn Twitter-account.
Huidig officieel insigne van het Azov-bataljon. Public Domain
De karakterisering van de Oekraïense paramilitairen als “nazi’s” of “neo-nazi’s” wordt beschouwd als Russische propaganda. Dat is mogelijk. Het is alvast niet de mening van de Times of Israel, het Simon Wiesenthal Center of het Centre for Counterterrorism van de West Point Academy.
De kwestie blijft voer voor discussie, want in 2014 leek het tijdschrift Newsweek hen meer te associëren met… de Islamitische Staat. Kies maar!
Kortom, het Westen steunde en bewapende milities die zich sinds 2014 schuldig hebben gemaakt aan talloze misdaden tegen de burgerbevolking: verkrachting, marteling en moordpartijen. Hoewel de Zwitserse regering vrij snel sancties tegen Rusland uitvaardigde, deed ze dat nooit tegen Oekraïne, dat sinds 2014 zijn eigen bevolking afslacht.
In feite hebben zij die de mensenrechten in Oekraïne verdedigen al lang de acties van deze groepen veroordeeld, maar kregen ze geen steun van onze regeringen. In werkelijkheid proberen we immers niet Oekraïne te helpen, maar Rusland te bestrijden.
De integratie van deze paramilitaire troepen in de Nationale Garde ging helemaal niet gepaard met een “denazificatie”, zoals sommigen beweren. Tussen de vele beschikbare voorbeelden is die van het insigne van het Azov-regiment leerzaam
In 2022 waren de Oekraïense strijdkrachten tegen het Russische offensief georganiseerd in twee afzonderlijke organisaties. Het klassieke leger valt onder het ministerie van Defensie, is georganiseerd in drie legerkorpsen en samengesteld uit manoeuvre-formaties (tanks, zware artillerie, raketten, enz.). De Nationale Garde valt onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en is georganiseerd in vijf territoriale commando’s.
Het tweede deel van dit artikel vind je hier.
Het derde deel van dit artikel vind je hier.
Dit artikel verscheen eerder in The Postil Magazine. De vertaling is van Gaston Van Dyck.
