Een groene visie op samenleven met anderen en de natuur

Je hoort het vaak zeggen: ‘ik wil mezelf zijn’ of ‘gelukkig ben ik mezelf gebleven’, maar wat betekent dat ? Wanneer ben ik mezelf en wanneer niet? 

Het is van het grootste belang hoe je jezelf omschrijft want dat bepaalt ook hoe je naar je medemens en naar de wereld kijkt.

Iemand die ervoor kiest en erin slaagt om op een positieve manier met andere mensen om te gaan is meestal een gelukkige mens. Beseffen dat je met de anderen verbonden bent en dat als positief ervaren, dat is de basis om als mens te groeien. 

In onze snel veranderende wereld is het echter is het niet eenvoudig om  jezelf te zijn. Iedereen heeft de behoefte om ergens bij te horen, pas dan kun je jezelf zijn. ‘Jezelf’ zijn is dus tegelijk iets dat anderen je bieden en iets dat je zelf realiseert. Jouw ‘identiteit’ ontstaat tussen de mensen.

Je voelt je erkend als individu, je identiteit wordt gerespecteerd als iemand anders je erkent zowel in je ‘gelijk’  zijn als in je ‘anders’ zijn. Je identiteit wijzigt ook naargelang je omgeving.  Je bent een jeugdvriend, een vader, een Vlaming, een jogger, een coach, een vreemdeling, een wereldburger enz… afhankelijk van het moment.

Zowel de medemens als de situatie kunnen verschillen.  Jouw identiteit is dus veelzijdig, ze evolueert voortdurend . Je identiteit is nooit af. Niet enkel jij bepaalt wie je bent, de anderen bepalen dat mee.

Je potentiële capaciteiten en beperkingen vormen als het ware de statische kant van je identiteit. Zij komen tot uiting in relatie met je omgeving of met je medemens. In die zin behoren eigenschappen eerder tot een relatie dan tot een individu.

Het besef een keuze te hebben om je wel of niet te identificeren met individuen of groepen voorkomt het verlies van identiteit. Die keuze heeft meestal te maken met een vorm van zingeving, die je leven betekenis geeft.

Eén van de manieren om jezelf te onderscheiden van anderen is je bezit. Wat mensen kunnen en willen kopen, bepaalt voor een deel hun identiteit. Daar is op zich niets mis mee zolang dit niet gebeurt ten koste van natuur of medemens.

Vlaming zijn’ bepaal je niet alleen en is nooit af.

Als het doel van de politiek is om iedereen binnen de maatschappij een menswaardige plek te geven, een zinvol leven te laten leiden wil dat zeggen dat iedereen de kans krijgt om te participeren aan de opbouw van de samenleving, dat iedereen erkend wordt in zijn anders zijn en dat iedereen erkend wordt in zijn veelzijdige identiteit.

Als het Vlaams Belang zegt dat de vreemdelingen  enkel welkom zijn als ze Vlaming worden onder de Vlamingen dan is dat een ontkenning van hun identiteit.

Je kunt Vlaming zijn zeer verschillend invullen. Sommige Vlamingen strijden nog tegen de Franse onderdrukking, anderen vechten voor een onafhankelijk Vlaanderen , nog anderen vinden België een prima oefenterrein om wereldburger te worden  en zien Brussel als Europese hoofdstad.

De manier waarop je het begrip ‘ Vlaming’ invult,  bepaalt hoe je naar de omliggende wereld kijkt. Als je vooral bevreesd bent voor onderdrukking dan  zie je in een hoofddoek al het eerste teken ervan.

Als je ‘Vlaming zijn’ altijd en overal als belangrijkste en vaak als enige uitgangspunt neemt, dan zie je België niet zitten.

Als je beseft dat onafhankelijkheid eigenlijk een illusie is en dat onderdrukking kan bestreden en voorkomen worden, dan kun je zonder vrees de band met het zuiden van het land behouden.

Je kan tegelijkertijd Vlaming, Belg, Europeaan en wereldburger zijn. Je kan ook een dubbele nationaliteit hebben. Hoe complexer de samenleving wordt, hoe complexer en veelzijdiger de identiteiten worden.

Dit vraagt wel een inspanning gezien elk van die identiteiten zijn plaats moet krijgen. Maar het is ook meestal niet moeilijker dan tegelijk werknemer, sportbeoefenaar, vader en echtgenoot zijn. Toch kan het gebeuren dat die veelzijdigheid tot ontreddering leidt.

Je hebt ongetwijfeld een sterke identiteit nodig om anderen te kunnen aanvaarden en respecteren. Een sterke identiteit is een basisvoorwaarde om vanuit je eigen waarden ontvankelijk te zijn voor anderen.

Voor wie met zijn identiteit in de knoei zit, lijkt het aantrekkelijk om zich als enkel als Vlaming of als allochtoon te zien.

‘Ik wil mezelf zijn’ is dikwijls een noodkreet om bij de anderen te horen en duidt op gebrek aan empathie met mensen uit een andere cultuur. Ook bij Vlamingen onderling bestaat dikwijls een totaal verschillende familiecultuur. Verschillen hoeven niet per definitie tot conflict te leiden. Verdraagzaamheid biedt daartoe de grootste kans.

De rol van de politiek: maximale kansen scheppen voor iedereen om deel te nemen aan het maatschappelijk gebeuren.

Het is de opdracht van onze politiekers om de mensen maximaal te stimuleren om op een positieve manier en verdraagzaam met elkaar om te gaan. Zij moeten hen trachten te overtuigen dat de anderen een rijkdom zijn en geen bedreiging. Dit wil niet zeggen dat anderen nooit een bedreiging kunnen vormen maar laat dat eerder uitzonderingen zijn die de regel bevestigen.

Positieve bindingen van mensen uit verschillende culturen kunnen tot nieuwe rijkdom leiden. Het fruitbier dat voorkomt in het Brusselse is daar een goed voorbeeld van. Bij ons wordt bier gebrouwen, in het zuiden wordt wijn verbouwd. De Kriek is een combinatie van die twee manieren van produceren.

Voor nieuwkomers die onze taal nog niet spreken, is Nederlands leren heel belangrijk. Op die manier maken ze immers duidelijk dat ze met ons willen communiceren.

Om elkaar te begrijpen hebben we taal nodig als gemeenschappelijk communicatiemiddel. Dit is een basisvoorwaarde voor mogelijke interactie. Dit staat los van het verwerven van cultuur.

Vlamingen kunnen op hun beurt openstaan voor culturele diversiteit door verschillen in cultuur niet te zien als negatie van de eigen cultuur maar door andere culturen te zien als andere vormen om het leven gestalte te geven.

Als het verder op een prettige manier samenleven bedreigd wordt door culturele uitingen die voor ons onaanvaardbaar zijn moeten we dat naar voor kunnen brengen. Een verbod of een strikte regelgeving hoeft voor de nieuwkomer niet altijd een negatieve bijklank te hebben. De nieuwkomer zal er maar in slagen de noodzakelijke verandering in zijn cultuurgebonden patroon door te voeren als de intentie van onze kant uit om verder op een plezierige manier te kunnen samen leven sterker overkomt dan het verbod om op een bepaald gebied nog langer af te wijken. 

Wij van onze kant kunnen laten zien dat we de inspanningen van de nieuwkomer naar waarde schatten en hem de tijd en de ruimte geven om tot die verandering te komen.

Als we over tolerantie spreken, botsen we altijd op de moeilijke vraag: waar ligt de grens?

Tolerantie en verdraagzaamheid eindigen waar onaanvaardbaarheid begint.

We moeten beseffen dat beide partijen worstelen met een tolerantiegrens, dat beide partijen een manier zoeken om hun veelzijdige identiteit te blijven beleven met als doel een gezamenlijk dagelijks leven te creëren.

Belangrijk is ook om de spanning of de moeilijkheid, die zich stelt bij deze grensonderhandelingen niet te zien als bewijzen van de onwilligheid van de overkant maar als normale verschijnselen die horen bij een soms koortsachtig zoeken naar consensus.

Groene politiek: de maatschappij zo organiseren dat cultuur en natuur mekaar verrijken en dat de verschillende culturen gestimuleerd worden om positieve verbindingen met mekaar aan te gaan.

Groene politiek betekent voor mij dat mensen de kans krijgen om op een positieve en verdraagzame manier samen te leven. Dit is maar mogelijk als ze de veelzijdige identiteit van zichzelf en van anderen  beseffen en aanvaarden. Je zou kunnen zeggen dat bij mensen die uit verschillende windstreken komen de veelzijdige identiteit de binnenkant is van de multiculturele buitenkant.

Dit samenleven is bovendien is steeds gekaderd binnen de draagkracht van onze aarde.

Samen met alle inwoners van een bepaalde streek een groene droom realiseren door bijvoorbeeld minder CO2 uit te stoten of door een grotere olieonafhankelijkheid na te streven stimuleert de lokale veerkracht. Groene politiek moet zo’n proces ondersteunen.

Groene politiek betekent voor mij ook dat de nefaste gevolgen van negatieve bindingen krachtdadig worden voorkomen of bestreden. 

Het aanvaarden van de veelzijdige identiteit betekent dat identiteit als vorm van uitsluiting verleden tijd is.

Voor ecologisten is het relationele de essentie. Het samen gemeenschap vormen in harmonie met de natuur primeert. De kwaliteit van onze relatie met de aarde, met de medemens en met al wat leeft is van doorslaggevend belang.

Hoe komen we tot een consensus, zodat we samen tot een verbetering van onze samenleving komen? Dat is de vraag waar het omgaat. Het is dus niet alleen een kwestie van ‘voor je rechten opkomen’. Het is veel meer dan dat.

Als ik mijn mannelijke Waalse vrienden met een kus begroet, als ik mijn Nepalese buurvrouw met gevouwen handen en een lichte buiging een goede morgen wens, als ik thee drink met Marokkaanse medeburgers dan maak ik integratie wederzijds. Ik druk uit dat ‘mekaar ontmoeten en samen verder gaan’ veel belangrijker is dan enkel nagevolgd worden in mijn Vlaamse manieren van doen. Mijn openheid naar hen toe is een blijk van erkenning en vertrouwen waardoor verdere communicatie en integratie van hun kant uit mogelijk wordt.

Biodiversiteit en culturele diversiteit hebben gemeen dat de verschillen bron zijn voor dynamiek en vernieuwing.

Net zoals biodiversiteit is culturele diversiteit een rijkdom, die niet mag verloren gaan. Deze rijkdom bevat de bouwstenen van het menselijk samenleven dat zelf een onderdeel vormt van het leven op aarde.

De zorg en het openstaan voor culturele diversiteit en voor veelzijdige identiteit behoren in die zin ook tot het ecologisch verhaal net zoals de zorg voor ecosystemen.  

Bert Weyts- vormingsverantwoordelijke van Groen!Plus