• Wiebe Eekman:
“Twee bronnen van welvaart: de menselijke arbeid én de natuur.
De klimaatproblematiek is een belangenstrijd.” Maart 2011

Inhoudstafel:
Inleiding
Kernidee

1) De klimaatontaarding is een zorgwekkend feit en het langer betwisten is onverantwoord .
2) De klimaatverstoring dient vanaf nu efficiënt aangepakt te worden.
3) De klimaatontaarding is meer dan enkel een verhoging van de gemiddelde temperatuur op de planeet, zij is het gevolg van een ongeoorloofde abnormale en onnatuurlijke verstoring van de dynamische kringlopen en evenwichten in de natuur.
4) De materiële welvaart komt voort uit twee bronnen: enerzijds grondstoffen en energie aangeleverd uit de natuur en anderzijds menselijke arbeid. Een duurzame economie houdt in haar planning rekening met die twee aspecten.
5) Het is technisch mogelijk alle mensen op de wereld een gelijkwaardig en goed leven te bezorgen.
6) Het kapitalisme is door zijn aard per definitie onduurzaam .
7) Het socialisme heeft de juiste troeven om duurzaam te zijn. Kenmerken van een ecologisch en sociaal verantwoorde duurzame maatschappij.
8) Het “nieuwe ecologische socialisme van de 21° eeuw” kan heel wat leren van het “oude socialisme van de 20°eeuw”. Beantwoording van misplaatste kritieken.
9) In Kopenhagen 2009 kreeg het imperialistisch milieuprogramma een opdoffer.
10) Het “Volksprotocol over Klimaatverandering” van december 2009 geeft een ideologische basis voor de klimaatstrijd in de ontwikkelingslanden én voor de ondersteuning van die strijd door de linkse krachten in de kapitalistische landen.
11) Het “Akkoord der Volkeren” van april 2010 geeft een wereldwijde strategie aan voor de linkervleugel in de klimaatbeweging.
12) Strategische opstelling van de communistische beweging: de kapitalistische productie- en eigendomsverhoudingen zijn de grondoorzaak van de klimaatverandering. Het klimaatprobleem is daarmee een hefboom om een andere maatschappij op te bouwen. Brede mobilisatie van de bevolking is daarom nodig. Tactische keuzes.
13) Eisen in de strijd voor klimaat en sociale rechtvaardigheid

Verantwoording

Inleiding:
Alle welvaart komt voort uit twee bronnen: de menselijke arbeid én de natuur.
Elke economische activiteit grijpt in op de natuur. Dat is niet meer dan normaal. We definiëren het begrip “milieu” als de interactie van menselijke activiteit met de natuur. Op heel wat milieuvlakken scoort de huidige kapitalistische maatschappij bijzonder slecht, net zoals op het sociale vlak. Het kapitalisme is niet in staat oplossingen ten gronde aan te brengen, noch voor het één, noch voor het andere. De klimaatproblematiek is een symbooldossier voor heel de milieuproblematiek onder het kapitalisme.
Natuurlijke klimaatveranderingen zijn er altijd geweest. Vandaag spreken wij liever over klimaatontaarding omdat de oorzaak niet meer natuurlijk is. Deze klimaatontaarding bedreigt het welzijn van de bevolking over heel de wereld. We stellen vast dat de huidige klimaatontaarding haar bron heeft in de kapitalistische productiewijze van de laatste 200 jaar. Strijden tegen de klimaatontaarding vergt een omwenteling in de maatschappelijke aanpak. Wie een alternatief zoekt voor het kapitalistisch model komt steevast uit bij een vorm van socialisme. Met deze tekst richten we ons naar zowel de activisten in de syndicale beweging als naar de activisten in de milieubeweging om de handen in elkaar te slaan.
In onderstaande tekst bouwen we onze redenering stap voor stap op. De klimaatproblematiek is een belangenstrijd geworden van de arbeidersklasse tegen de kapitalistische macht en van de volkeren van de wereld tegen het imperialisme. Om de ernst van de problematiek te duiden beginnen we met een dialectisch-materialistische benadering van de natuur en voeren we het begrip in “draagkracht van de natuur”.We halen daaruit de kenmerken waaraan een duurzame maatschappij zou moeten voldoen. We bemerken dat onze kapitalistische samenleving daarmee ten gronde in tegenspraak is. Verder tonen we aan dat het socialisme wel deze kenmerken van een duurzame maatschappij in zich draagt en sterk kan ontwikkelen. We kritikeren de verschillende misplaatste kritieken op het socialisme. We gaan verder met een ondersteuning van de wereldwijde strategie van de volkeren uit het zuiden. We eindigen met de ideeën voor de opbouw van een brede klimaatbeweging in eigen land.

Kernidee:
De klimaatproblematiek is een belangenstrijd geworden van klasse tegen klasse.
De grondoorzaak van de klimaatontaarding ligt in de kapitalistische productieverhoudingen en eigendomsverhoudingen. De klimaatproblematiek toont de noodzaak van een collectieve en planmatige aanpak én van een mobilisatie van de bevolking. De productie- en eigendomsverhoudingen onder het socialisme zijn een uitstekende basis om dit te verwezenlijken. De klimaatbeweging zal doorslaggevend groeien als de arbeidersbeweging mee in de frontlinie staat. Wij pleiten dat de milieuactivisten de arbeidersbeweging volop zouden steunen in haar sociale eisen.

1. De klimaatontaarding is een zorgwekkend feit en het langer betwisten in onverantwoord.

1.1 De betwistingen op wetenschappelijke gronden zijn afdoende weerlegd sinds 2007:
• De toename aan concentratie van CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer, de verhoging van de gemiddelde temperatuur én de onderlinge band werd aangetoond door metingen en steunt niet langer op interpretaties van computermodellen.
• Natuurlijke oorzaken van temperatuurswijzigingen worden niet ontkend. Ze werden meegenomen in de evaluatie maar zijn niet doorslaggevend in de huidige klimaatontaarding. De wetenschappelijke onzekerheid op de cijfers wordt meegegeven maar verandert niets aan het eindbesluit dat we te maken hebben met een zeer zorgwekkend probleem.

1.2. Betwisting dat de Verenigde Naties en hun klimaatorgaan IPCC een onbetrouwbare bron zijn.
• De duizenden wetenschappers van het IPCC komen uit alle landen. De meer links en sociaal georiënteerde landen (zoals China, Cuba en Bolivië) hebben ook hun inbreng gehad en willen veel verder gaan. De inhoud van die rapporten is het resultaat van een ideologische strijd tussen die krachten.
• Het IPCC produceerde enerzijds wetenschappelijke rapporten over de oorzaken en voorspelbare gevolgen van de klimaatontaarding en anderzijds rapporten met politiek-economische voorstellen. Deze laatste rapporten werden sterk beïnvloed door het kapitalistisch markteconomisch denken en zijn daarom voor ons géén referentie.
• De wetenschappelijke rapporten over oorzaken, gevolgen én noodzakelijke zware beperkingen van de emissies, daarentegen zijn wel een wetenschappelijke referentie, die wij dienen te ondersteunen. Gezien die rapporten nog met grote omzichtigheid werden opgesteld en met wetenschappelijke voorzichtigheid met betrekking tot de onzekerheidsmarges, zijn ze voor ons en de linkse krachten in het Zuiden eerder een ondergrens. Recente bevindingen tonen dat zij eerder een onderschatting zijn.

1.3. Betwisting dat problemen van oorlog, armoede en honger belangrijker zijn en eerder aandacht verdienen dan het probleem van klimaatontaarding:
• De huidige honger en armoede in de wereld én de klimaatontaarding hebben globaal dezelfde maatschappelijke oorzaken.
• De klimaatontaarding verergert overal ter wereld de problemen van honger en armoede. De klimaatontaarding vergroot nog deze problemen: zie de miljoenen klimaatvluchtelingen, vandaag al meer dan oorlogsvluchtelingen. De klimaatontaarding maakt in de eerste plaats slachtoffers onder de zwaksten in de maatschappij en in de armste landen van de wereld. Samen met heel wat Noord-Zuid-bewegingen willen wij het klimaatprobleem juist daarom aanpakken.
• De NAVO, die westerse oorlogszuchtige organisatie, houdt zich sterk bezig met het klimaatprobleem en bereidt zich voor op voorspelbare spanningen. Zij probeert ook op dat terrein op slinkse wijze de westerse dominantie in stand te houden. Onrechtstreeks brengt de klimaatontaarding zo ook nieuwe oorlogsdreiging mee.
• De sociale bewegingen en linkse regeringen in het zuiden zetten algemeen de eisen tegen de klimaatontaarding vooraan op hun strijdprogramma. De strijd tegen klimaatontaarding is voor hen een noodzakelijkheid in de strijd tegen honger en armoede.Waarom zouden wij hen daarin niet volgen?

1.4. Betwisting die stelt dat heel de klimaatmodetrend een alibi is van de grote kapitalisten om bij de meerderheid van de werkende mensen geld uit de zakken te kloppen.
• Dat de kapitalisten op grote schaal misbruik maken van de terechte bezorgdheid bij een meerderheid van mensen is waar. Dit is nog géén reden om het probleem te miskennen. Wel om hun zogenaamde “oplossingen” af te weren. Kapitalisten maken van de “milieu”economie een wingewest dat ecologisch inefficiënt en sociaal zeer gebrekkig blijft.
• Dit maakt de noodzaak duidelijk van een linkse visie op het klimaatprobleem en een alternatieve aanpak. Sinds de straatmanifestaties in Kopenhagen 2009 horen we steeds meer de slagzin: “Verander het systeem, niet het klimaat!”
• Uit Azië kwam het “Volksprotocol over Klimaatverandering” (december 2009) Zie hoofdstuk10. In Bolivië werd in april 2010 het “Akkoord der Volkeren” gesloten. Zie hoofdstuk 11. De Internationale Vereniging van Vakbonden verklaart in juni 2010 dat het klimaatprobleem ook een syndicale zaak is geworden.

1.5.Betwisting dat het klimaatprobleem niet het enige milieuprobleem is.
• Dat klopt natuurlijk. Je hebt de luchtverontreiniging, de waterverontreiniging, het afvalprobleem, de bodemvervuiling, het verlies aan biodiversiteit… Al deze milieuproblemen hebben wel een sterke relatie met het klimaatprobleem en met het gebruik van energie van fossiele oorsprong. De maatschappelijke oorzaken van deze milieuproblemen zijn zeer gelijkaardig aan de maatschappelijke oorzaken van het klimaatprobleem. De voorstellen voor aanpak en oplossing van deze problemen liggen in dezelfde lijn als de aanpak en oplossingen voor het klimaatprobleem. Wereldwijd is het klimaatprobleem een hefboom geworden om een andere maatschappijkeuze op te eisen.

2. De klimaatverstoring dient vanaf nu efficiënt aangepakt te worden.

2.1. Toenemende grilligheid en ernstige bedreiging:
• De verhoging van de gemiddelde temperatuur zorgt voor meer opname van waterdamp en voor meer kinetische energie in de atmosfeer en daardoor voor meer extreme en grillige weereffecten: meer droogtes en hitte op de ene plaats en meer en hevigere orkanen, stormen en overstromingen elders. Overal in de wereld zijn het de werkende klassen en de zwakkeren in de samenleving die daar het meest onder lijden.
• De verhoging van de gemiddelde temperatuur leidt tot het abnormaal afsmelten van de ijskappen en gletsjers in de wereld, waardoor de waterbevoorrading en de landbouw van hele landen nu al in het gedrang komt. De zones met een leefbaar klimaat voor de mensen krimpen steeds meer in. De beschikbare zones die verloren gaan in het zuiden worden niet in dezelfde mate gecompenseerd door nieuwe gematigde zones in het Noorden. Dit leidt naar hongersnood, epidemieën en massale migratie.
• De verhoging van de gemiddelde temperatuur geeft impulsen aan allerlei natuurlijke fenomenen die de klimaatontaarding lokaal nog doen versnellen, zoals het afsmelten van het poolijs in Noord en Zuid, zoals het ontdooien van de permafrost met ontsnapping van methaangas, zoals het verminderen van de kracht en het temperende effect van de Golfstroom, zoals het verdrogen van het Amazonewoud en het Australisch regenwoud, zoals het opdrogen en gemakkelijker in brand schieten van veenlandschappen en bossen van Europa tot in Indonesië,…Er bestaat tot nu toe een zekere wetenschappelijke onzekerheid hoe snel deze effecten optreden en wanneer we de kantelmomenten bereiken. Maar met een waarschijnlijkheid van 60 à 80% of meer is het onverantwoord hier géén rekening mee te houden.
• De opwarming in gang gestoken door industriële activiteit dreigt zichzelf ongecontroleerd te versnellen, wanneer bepaalde natuurlijke drempelwaarden overschreden worden. Het risico voor een “run-away-scenario” is reëel: bij een bepaald omslagpunt schakelt geleidelijke opwarming over naar een plotse versnelling in opwarming, met haast oninbeeldbare gevolgen voor mens en milieu. Steeds meer wetenschappers houden rekening met dit scenario, wanneer niet snel en grondig gehandeld wordt..

2.2. Draagkracht van de natuur, “ecologische voetafdruk” “overshoot day”:
• Elke economische activiteit grijpt in op de natuur. De natuur heeft een zeker vermogen om zich hiervan te herstellen. Die draagkracht van de natuur kan op verschillende wijzen gemeten, berekend of uitgedrukt worden. Het verbruik aan grondstoffen, het verbruik aan energie, het dumpen van afval wordt vaak omgerekend in hectaren “ecologische voetafdruk”. Wereldwijd weten we hoeveel hectaren bodem en zeegebied beschikbaar zijn. Deel dit door het aantal mensen en je krijgt het begrip “eerlijk aandeel”. Vele gespecialiseerde websites berekenen dit en tonen aan dat in de industriële wereld gemiddeld drie tot zelfs twintig maal meer verbruikt dat het “eerlijk aandeel”. Wat weerom aantoont dat we de onrechtvaardige verdeling door de wereldwijde eigendomsverhoudingen moeten aanpakken. De sociale strijd gaat te samen met de milieustrijd.
• De draagkracht van de natuur kan ook omgerekend worden in dagen tijd die de natuur, over heel de wereld gezien, nodig heeft om zich te herstellen van de veroorzaakte verstoring. De moderne technieken aan statistiek laten toe de dag te berekenen waarop wereldwijd meer verbruikt werd dan er terug hersteld kon worden op 365 dagen tijd. Dat wordt “overshoot day” genoemd.
• Anders gezegd: het is goed mogelijk wetenschappelijk te meten of te berekenen wat de limieten zijn van de draagkracht of het herstelvermogen van de natuur. Limieten die niet zouden overschreden mogen worden. Maar deze limieten worden wel overschreden en dat is het milieuprobleem. Na een dikke 200 jaar sinds het begin van de kapitalistische industriële ontwikkeling werd in 1987 het omslagpunt bereikt. Sindsdien wordt er wereldwijd meer verbruikt op één jaar tijd dan de natuur kan herstellen op één jaar tijd. De kapitalistische organisatie van de economie put de natuur op de wereldbol uit. Indien een bedrijf meer uitgeeft dan er inkomsten en reserves zijn dan dreigt een faillissement. Momenteel zijn we op jaarbasis al ecologisch verlieslatend, en dreigt een veel ernstiger ecologisch failliet wanneer we meer en meer reserves opbranden.
• Het is zwaar verontrustend dat deze “overshoot day” steeds vroeger in het jaar valt:
o 19 december 1987
o 7 december 1990
o 21 november 1995
o 1 november 2000
o 20 oktober 2005
o 9 oktober 2006
o 28 september 2007
o 23 september 2008
o 25 september 2009
o 21 augustus 2010
• De kapitalistische organisatie van de economie overschrijdt de draagkracht van de natuur en ondergraaft daarmee haar verdere bestaansmogelijkheid. De propagandistische bewering, dat de kapitalistische economie voor iedereen welvaart kan brengen door verdere ontwikkeling en groei op dezelfde weg, mist elke grond. In de geschiedenis zijn veel voorbeelden bekend van bloeiende maatschappijen die ten onder zijn gegaan, omdat