Er gaat de laatste maanden geen week voorbij of er is wel ergens sociaal protest in Zuid-Afrika dat soms zeer gewelddadige vormen aanneemt.

Protest tegen gemeentefusie leidt tot vier doden

Eerder deze week vielen zelfs vier doden bij hevige rellen tussen lokale bewoners en de oproerpolitie in Zamdela, een township van Sasolburg in de provincie Vrijstaat. De bewoners van de achtergestelde township met een zeer hoge werkloosheidsgraad pikten het dinsdag 22 januari niet langer dat de provinciale overheid een administratieve herschikking van de gemeentegrenzen wil doorvoeren zonder dat de bewoners daarover hun zeg hadden kunnen doen.

Vooral provinciaal premier van de Vrijstaat Ace Magashule (ANC) werd er door de betogers van beschuldigd de gemeentefusie te willen doordrijven om er zelf financieel beter van te worden door corrupte praktijken. Donderdag bevestigde de lokale politie dat uiteindelijk vier mensen waren omgekomen in de hevigste protesten in het industriële Sasolburg sinds jaren.

Minister Richard Baloyi van Cooperative Governance en Public Affairs in de regering-Zuma verklaarde donderdag in de Zuid-Afrikaanse media, in een poging om de spanningen in het gebied wat te doen afnemen, dat de voorgestelde fusie voorlopig van de baan is. De eventuele fusie zou er pas in 2016 komen nadat alle betrokkenen uitgebreid zijn geconsulteerd.

Gevolgen apartheid op ruimtelijke ordening

In het Zuid-Afrika van na de apartheid kampen stedelijke gebieden nog altijd met de gevolgen van het apartheidssysteem op de ruimtelijke ordening. Rijkere buurten liggen vaak naast zeer arme ‘illegale’ nederzettingen die in de loop der jaren spontaan zijn gegroeid zonder veel planning of voorzieningen.

Door de grenzen van gemeenten te veranderen en rijkere en armere stadsdelen binnen een nieuw administratief geheel onder te brengen, hoopt de overheid de belastinginkomsten beter te kunnen spreiden. Maar lokale bestuurders hebben vaak hun eigen agenda en geven niet graag lucratieve inkomsten en privileges uit handen.

Ook bij het protest van woensdag in de buurt van Durban richtte de woede van de inwoners zich in de eerste plaats tegen lokale bestuurders die al lange tijd allerlei beloftes doen, maar ze niet nakomen.

Occupy Umlazi laat van zich horen

Van juni tot augustus vorige zomer was Umlazi, een van de grootste townships in de provincie KwaZulu-Natal, al het toneel van hevige protesten die er werden gevoerd door bewonerscomités onder de naam Occupy Umlazi. De politie trad toen hard op en schoot zelfs met scherp op betogers.

Sizwe Shiba van Occupy Umlazi verklaarde dat de bewoners van Zakheleni nu al meer dan een jaar wachten op de beloofde elektriciteitsaansluiting in hun wijk. “Terwijl onze leiders naar het voetbalkampioenschap zitten te kijken, moeten de mensen in hun shacks (nvdr: huisjes gebouwd uit afvalmateriaal, vaak illegaal en zonder enige voorziening van water of stroom) met de kippen op stok, want de hele buurt is in duisternis gehuld.”

“Onze manier om het voetbalfeest te vieren, is de blokkade van de Mangosuthu-snelweg in de richting van Durban. We proberen zo aandacht te krijgen voor onze eisen nu de mediabelangstelling op Durban focust”, zei Shiba. De bewoners zijn de valse beloftes die al zo vaak werden gedaan, maar nooit nagekomen, meer dan beu.

Niets meer te verliezen

De sfeer aan de brandende blokkades van autobanden en houtafval werd woensdagavond grimmig. “De mensen zijn zo gefrustreerd, dat er echt niet veel hoeft te gebeuren of het protest slaat om in geweld. Deze mensen hebben tenslotte niets meer te verliezen en zijn al zo veel bedrogen”.

De politie was snel ter plaatse, maar greep niet in om de gemoederen niet meer te verhitten. Later kon de brandweer de brandende blokkades doven en opruimen. Meer dan twee uur lang stond het drukke verkeer op de snelweg rond Durban zo goed als stil als gevolg van de blokkades in Zakheleni. Ongetwijfeld zullen vele voetballiefhebbers de match Zuid-Afrika tegen Angola in het Moses Mobhida Stadion van Durban hebben moeten missen omdat ze vaststonden op de snelweg.

Een grootmoeder van een van de activisten aan de blokkades verklaarde: “In de 24 jaar dat ik in Zakheleni woon, hebben de autoriteiten zich nooit iets van ons aangetrokken. Elektriciteit is er niet en de meeste mensen zijn gewoon te arm om andere brandstoffen zoals paraffine te kopen. Ook wij zouden graag onze kinderen laten studeren bij licht, zouden graag voetbal kijken op tv of ons voedsel bewaren in een koelkast. Maar ondanks alle beloftes, blijven dat verre toekomstdromen”.

Zuid-Afrika neemt organisatie over van Libië

Het Zuid-Afrikaanse team versloeg Angola met 2-0. Later op de avond werd in Durban nog Marokko tegen Kaapverdië gespeeld (1-1). Het Afrikaans landenkampioenschap voetbal (AFCON) loopt nog tot 10 februari op vijf plaatsen in Zuid-Afrika.

Normaal had Libië het landentoernooi in 2013 moeten organiseren, maar door de burgeroorlog kwam de voorbereiding ervan in het gedrang. De Zuid-Afrikaanse regering maakte er een prestigezaak van om de organisatie over te nemen.        

Bijkomende bron:

Zakheleni-Afcon Protest
by China Ngubane (mail Durban, 24 January 2013)