“Frankrijk heeft haar absoluut absorptievermogen bereikt met betrekking tot de opvang van vluchtelingen”.

Het is een quote die perfect afkomstig kan zijn van een Marine Le Pen. Of van een Franse extreem-rechtse intellectueel als Eric Zemour. Vervang Frankrijk door Vlaanderen en je zit met een letterlijke quote van De Wever. Ook hij had het tijdens zijn beruchte openingscollege aan de Ugent over een absorptievermogen dat bereikt was.

Maar van wie is het hierboven aangehaalde citaat afkomstig? Wel, niet van Le Pen, evenmin van Zemmour of De Wever. Het is een uitspraak die dateert uit 1938. Het ging toen niet over Syrische vluchtelingen maar over joodse vluchtelingen uit nazi-Duitsland. En het citaat is niet afkomstig uit een obscuur fascistisch krantje uit die tijd, maar komt uit de mond van de officiële Franse vertegenwoordiger op de conferentie van Evian.

Evian: prélude op de Shoah

Die conferentie van Evian was een internationale conferentie die vertegenwoordigers van tweeëndertig landen rond de tafel bracht. Onderwerp van de bijeenkomst? Wat te doen met grote stroom van joodse vluchtelingen uit Duitsland. De ontheemde joden uit Duitsland hadden massaal hun hoop gevestigd op de uitkomst van die conferentie. Ze verwachtten dat de internationale gemeenschap hen de hand zou reiken door asiel aan te bieden.

Maar die hoop werd gauw de kop ingedrukt. De uitkomst van de conferentie was erg mager, en in het licht van wat er daarna zou gebeuren, zelfs ronduit choquerend. Zoals de hier aangehaalde quote van de Franse delegatie doet vermoeden, weigerden de meeste landen resoluut om joodse vluchtelingen binnen te halen. De Australische vertegenwoordiger haalde aan dat zijn land wou beletten dat “raciale problemen geïmporteerd werden”.

De conferentie van Evian werd op die manier één van de preludes op de Shoah. Toen het Hitler duidelijk werd dat Duitse joden niet zouden uitwijken, bleef immers slechts één optie over om zich te ontdoen van het zogenaamde ‘joodse probleem’: uitroeiing.

Kakkerlakken

Nu, zevenenzeventig jaar na de conferentie van Evian, waarschuwt de VN-commissaris voor de mensenrechten Zeid Ra’ad Al Hussein dat de geest van Evian weer helemaal terug is. In een stuk dat enkele maanden geleden verscheen, wijst de VN-commissaris erop dat de manier waarop we nu over vluchtelingen spreken sterke gelijkenissen vertoont met de manier waarop in de jaren dertig over joodse vluchtelingen werd gesproken.

Zeid Ra’ad Al Hussein trekt dan ook aan de alarmbel: “Vandaag zijn anti-semitisme, islamofobie, xenofobie en een anti-migratiesentiment opnieuw aan een opmars bezig in Europa. En dat moeten we nu een halt toeroepen. In een grote Britse tabloid werden migranten recentelijk nog ‘kakkerlakken’ genoemd door een een columniste. Radio Mille Collines gebruikte hetzelde woord om Tutsi’s te omschrijven in de aanloop naar de Ruwandese genocide. Ook het nazi-blad van Julius Streicher, Der Stürmer, gebruikte dat woord om de joden te omschrijven. Ook politici over gans Europa doen in ruil voor stemmen en applaus mee aan dit soort opbod.”

Ontmenselijking

Dat de waarschuwing van Zeid Ra’ad Al Hussein terecht is, mag blijken uit de sterk toegenomen aanvallen op migranten en asielcentra. Dit jaar alleen al werden er meer dan 500 aanvallen tegen asielcentra geregistreerd in Duitsland. Dat betekent een verdrievoudiging ten opzichte van 2014. Ook in Nederland was er vorige week een aanval op een opvangcentrum voor vluchtelingen. Nog in Nederland vonden dit weekend betogingen plaats gericht tegen de komst van vluchtelingen. Hier en daar kwam het tot opstootjes. Rechts-extremistische groepen gaan zich steeds meer roeren en voelen zich gesterkt door het heersende vertoog tegenover migranten.

Ook de ordediensten keren zich steeds openlijker tegen vluchtelingen. Gisteren nog kondigde de gemeente Koksijde aan dat ze Very Irritating Police ging inzetten tegen vluchtelingen die in de gemeente worden opgevangen. Het betekent ondermeer dat politie te paard zal patrouilleren in de duinen en dat er een verhoogd hek geplaatst wordt rond de opvangplaats. Daarnaast moeten vluchtelingen verplicht een badge dragen met daarop hun persoonlijke gegevens.

Zoals Zeid Ra’ad Al Hussein ook aangeeft, hangt dit soort van toenemende agressie tegenover vluchtelingen rechtstreeks samen met door politici en media gebezigd discours waarin vluchtelingen ontmenselijkt worden. Men spreekt over ‘zwermen’, ‘horden’ of ‘toelopen’. In de lijn daarvan worden vluchtelingen gecriminaliseerd: het zijn terroristen, dieven of agressievelingen.