De lezers van de Guardian werden op 1 november 2016 wakker met de vaststelling dat hun krant en website werden gebruikt voor de promotie van MI5¹. De krant pakte uit met een paniekzaaiend ‘exclusief interview’ met Andrew Parker, directeur-generaal van MI5.

Het interview werd aangekondigd als ‘het eerste interview in zijn soort’ en werd afgenomen door vice-algemeen hoofdredacteur Paul Johnson en hoofdredacteur buitenland Ewen MacAskill. Het werd vrij snel duidelijk dat deze twee senior journalisten van de Guardian vooral braaf luisterden naar de baas van de MI5 en zeer ijverig neerschreven wat hij hen vertelde, zonder enige waarneembare vorm van kritische bevraging.

Jonathan Cook, voormalig journalist van de Guardian, vatte de inhoud van dit ‘interview’ perfect samen in zijn blog:

• de ‘Russen’ onder Vladimir Poetin zijn een kwaadaardig imperium;
• islamitische jihadisten zijn overal, maar MI5 slaagt er briljant in om hun terreuraanvallen te voorkomen;
• het toegenomen budget dat MI5 heeft gekregen, is volledig gerechtvaardigd, omdat de dienst zo een schitterende job doet in het voorkomen van terreuraanvallen;
• de nieuwe bevoegdheden van MI5 om ons allen te bespioneren zijn nodig om terreuraanvallen te voorkomen;
• wat er ook met de Brexit gebeurt, MI5 zal de Britse bevolking op geweldige wijze blijven beschermen;
• MI5 is vastbesloten om een meer vriendelijke werkgever te worden voor vrouwen en etnische minderheden.

Dit was staatsideologie gemaskeerd als een doorwrochte reportage, in het vlaggenschip van Britse progressieve journalistiek nog wel. De voorpagina van de website van de Guardian – met begeleidende foto van twee gewapende politieagenten – was een modelvoorbeeld van propaganda dat nog tientallen jaren door studenten journalistiek zou moeten worden bestudeerd:

EXCLUSIEF/MI5 baas waarschuwt voor groeiende Russische dreiging voor GB

• Moskou ‘gebruikt cyber-oorlogsvoering’ tegen doelwitten over heel Europa;
• Ongeveer 3.000 gewelddadige islamitische extremisten in Groot-Brittannië;
• Andrew Parker eerste zetelende² spionnenchef die een kranteninterview  geeft;
• Andrew Parker: Er zullen terroristische aanslagen komen in Groot-Brittannië
• Parijs-stijl aanvallen: Britse politie waarschuwt voor jihadi wapendreiging
• Opinie/ Luister naar ons voor je Prevent (nvdr, het programma voor de preventie van gewelddadig extremisme) afkraakt 

Het opiniestuk is van Simon Cole, hoofd van de politie in het graafschap³ Leicestershire en hoofd van het programma Prevent, namens de National Police Chiefs’ Council (de Nationale Raad van Politiechefs). Prevent is een programma voor massabewaking en spionage dat de regering heeft ontplooid onder de noemer van ‘de oorlog tegen de terreur’. Prevent wordt zwaar bekritiseerd omdat het delen van de Britse bevolking verdeelt en vervreemdt, in het bijzonder moslims.

Nergens in haar berichtgeving wijst de Guardian er op dat het Amerikaanse en Britse buitenlands beleid – met inbegrip van de agressieoorlogen in Irak en Afghanistan, bombardementen in meerdere landen, steun aan Israël dat de Palestijnen brutaal onderdrukt, acties met drones en gerichte dodingen – het risico op terreuraanslagen in Groot-Brittannië sterk heeft doen toenemen.

Inderdaad, de inlichtingendiensten zelf hebben Tony Blair⁴ verwittigd dat de invasie van Irak de terroristische dreiging voor de Britten zou vergroten. Eliza Manningham-Buller, een van de voorgangers van Andrew Parker als hoofd van MI5, zei tijdens het Chilcot-onderzoek⁵ dat de invasie van Irak ‘ongetwijfeld’ de terreurdreiging in Groot-Brittannië heeft vergroot. Andere vertegenwoordigers van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten verklaarden dat het Britse buitenlandse beleid een factor was in de ‘radicalisering’ van de zelfmoordterroristen van de terreuraanvallen van 7 juli 2005 in Londen⁶.

Zoals historicus en analist buitenlands beleid Mark Curtis heeft aangetoond, heeft Groot-Brittannië jarenlang samengewerkt met radicale islamitische krachten om zijn buitenlandse imperialistische doelstellingen te bereiken. Curtis stel vast dat Groot-Brittannië nu deelneemt aan zeven geheime oorlogen: in Syrië, Irak, Libanon, Jemen, Afghanistan, Pakistan en Somalië.

Op een of andere manier was dit volgens de Guardian niet relevant voor dit interview met het hoofd van MI5. Wordt van kranten niet verwacht dat ze effectief journalistiek bedrijven en dus de beweringen van personen in machtige posities kritisch doorlichten en in vraag stellen? Behandelt de Guardian zijn lezers met zulke onverschilligheid, misschien zelfs minachting, dat de krant de noodzaak niet voelt om zich aan deze basisnormen te houden?

Herlees bijvoorbeeld de volgende woorden van het hoofd van MI5 over de vermeende ‘toenemende dreiging’ vanuit Rusland: “(Rusland) gebruikt een breed gamma van staatsorganen en machten om zijn buitenlands beleid in het buitenland door te drukken op toenemende agressieve manier – met inbegrip van propaganda, spionage, ondermijnende tactieken en cyberaanvallen. Rusland is vandaag in heel Europa en in Groot-Brittannië aan het werk. Het is de taak van MI5 om daar tussen te komen.”

Er was geen enkele hint in de berichtgeving van de Guardian over deze Orwelliaanse ‘newspeak’ van MI5 dat het westen in toenemende mate aan deze acties deelneemt, met behulp van de enorme middelen die de NAVO en de VS wereldwijd inzetten. Er werd ook nergens melding gemaakt van de veel grotere dodentol, met miljoenen slachtoffers in Irak, Afghanistan, Pakistan en op andere plaatsen. Het is toch bijna niet te geloven dat de interviewers van de Guardian dat niet zouden weten.

Hebben ze er doelbewust voor gekozen om (MI5-baas) Parker er niet op te wijzen dat de dingen die hij Rusland verwijt net die dingen zijn die het westen doet, met een veel grotere en meer dodelijke impact? Moeten we soms geloven dat (interviewers) Paul Johnson en Ewen MacAskill – die toch verondersteld worden harde, ervaren journalisten te zijn – zo mak zouden zijn dat ze Parker niet uitdagen? Realiseren zij zich niet hoe ruggengraatloos zij zo overkomen bij hun lezers?

Openbare veiligheid is ‘marginale zorg voor beleidsmakers’

Jonathan Cook geeft een aantal redenen waarom MI5-baas Andrew Parker met de Guardian heeft samengewerkt voor dit ‘eerste interview in zijn soort’. Eerst en vooral, waarom verscheen dit artikel niet in de meer voor de hand liggende establishment-vriendelijke Times als platform voor MI5-propaganda? Cook speculeert over de mogelijkheid dat de Guardian nu de uitverkoren Britse nieuwsbron is geworden voor de Amerikaanse elites, wier eigen media nog slaafser zijn geworden voor de macht.

De onterechte reputatie van de Guardian als links en kritisch journalistiek dagblad geeft aan deze verklaring van MI5 de nodige waan dat Parker zou onderworpen zijn aan harde ondervraging. Bovendien, Parker “wist dat de Guardian even gedwee zijn propaganda zou slikken als eender welke rechts blad van de grote mediabedrijven.” Elk van deze uitspraken van Cook klopt.

Geen van die bedenkingen kwam echter op bij Mark Urban, buitenlandredacteur van het BBC-programma Newsnight. Hij verwelkomde de aardige scoop van de Guardian enthousiast en loofde de baas van MI5 voor zijn ‘moedige oproep’. Dat is de ‘onpartijdigheid’ van senior journalisten van de BBC.

Cook neemt ook nota van de misleidende sfeer die de Guardian creëert door de ontmoeting met Parker te omschrijven alsof hij in een ‘strijdlustige omgeving’ was terechtgekomen. Beide journalisten vermelden immers dat hun krant de eerste was om over Edward Snowden te berichten.

Cook daarover: “De Snowden-revelaties in de Guardian lijken wel uit een ander tijdperk te komen. Herinner je dat de Guardian slechts toegang kreeg tot de documenten van Snowden via hun stercolumnist Glenn Greenwald, die sindsdien is vertrokken na een steeds meer getroebleerde samenwerking, vooral na de revelaties van Snowden.”

MI5-chef Parker krijgt in het interview opnieuw een gelegenheid om Snowden aan te vallen, door te benadrukken dat “grote schade werd berokkend aan het werk van de Britse inlichtingendiensten en die van de bondgenoten” door de inspanningen van Snowden om aandacht te geven aan de systematische en geheime invasie van onze privacy”.

Later op dezelfde dag publiceerde de Guardian een artikel op haar website onder de titel: ‘Kremlin giet koud water over de beweringen van de baas van MI5 over de Russische dreiging’. Dat moest waarschijnlijk doorgaan als een stuk dat de balans moest herstellen voor de propagandablitz die er aan was voorafgegaan. Dat was in grote lijnen hetzelfde wat de mainstream media deden in 2002-2003 toen ze routineus officiële vijand Saddam Hoessein citeerden als tegenstem tegen de aanhoudende westerse propaganda voor de mythische massavernietigingswapens van Irak. Waar zijn de westerse experten die even gemakkelijk ‘koud water kunnen gieten’ op de beweringen van de baas van MI5.

Klimaat en kernoorlog

Wat misschien wel het meest verbijsterende was aan de berichtgeving van de Guardian was dat ze de meest reële en dringende dreiging niet eens vermelden: de klimaatchaos. Er was ook geen enkele verwijzing naar de nog steeds aanwezige dreiging van vernietiging van de wereld door kernwapens. Dat gevaar wordt nog vergroot door de steun van het establishment voor de vernieuwing van Trident, de veronderstelde nucleaire ‘afdreiging’ waar de wapenindustrie en hun politieke en financiële bondgenoten zo gek op zijn.

In werkelijkheid zijn de politieke en militaire elites en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten niet zo begaan met de veiligheid van de algemene bevolking. Noam Chomsky heeft dat misschien het best geformuleerd: “Wat met de veiligheid van de bevolking? Het is gemakkelijk om aan te tonen dat dat slechts een marginale bezorgdheid is voor de beleidsmakers. Neem twee hedendaagse voorbeelden, de opwarming van de aarde en kernwapens. Zoals elk geletterd persoon zonder twijfel weet, zijn dat zeer prangende dreigingen voor de veiligheid van de bevolking.”

“Wanneer we het staatsbeleid nader bekijken, stellen we vast dat de overheid er alles aan doet om elk van die dreigingen nog te verergeren – allemaal in het belang van de echte prioriteiten, de bescherming van staatsmacht en de geconcentreerde privé-macht die grotendeels het overheidsbeleid vastleggen. Machtssystemen zoeken macht en dominantie op korte termijn. Die zijn niet begaan met veiligheid.”

Het meest recente propagandastuk van de Guardian ten dienste van de staatsmacht bewijst dat maar al te goed.

Het MediaLens-artikel van David Cromwell Flagship Of Fearmongering: The Guardian, MI5 And State Propaganda verscheen op 8 november 2016 en werd vertaald door Lode Vanoost. Overname van deze vertaling mag voor niet-commerciële doeleinden mits link naar de oorspronkelijke tekst en naar deze vertaling. Dit is een analyse van het Guardian-artikel MI5 head: ‘increasingly aggressive’ Russia a growing threat to UK. Citaten van Jonathan Cook komen uit zijn blog: Guardian plays Robin to MI5’s Batman.

Voetnoten van de vertaler:

1   MI5 is de Britse binnenlandse inlichtingendienst, MI staat voor Military Intelligence, de oude naoorlogs benaming, maar het is een civiele dienst en geen onderdeel van het leger, MI6 is de buitenlandse inlichtingendienst.

2   Een aantal voorgangers van Parker hebben al interviews gegeven nadat ze met pensioen gingen.

3   De ‘counties’ zijn een bovengemeentelijk niveau.

4   Brits eerste minister voor Labour (1997-2007).

5   In 2009 liet Brits eerste minister Gordon Brown (Labour) na jarenlange druk van de publieke opinie onderzoeken of de Britse regering al dan niet had gelogen over de redenen om Irak binnen te vallen in 2003. Dat onderzoek gebeurde onder leiding van gepensioneerd topambtenaar John Chilcot. In 2016 werd het rapport van zijn onderzoek, dat al enkele jaren af was, uiteindelijk gepubliceerd. Het bevestigde in omfloerste bewoordingen dat eerste minister Tony Blair inderdaad gelogen heeft over de inlichtingen die hij zou hebben gehad over massavernietigingswapens in Irak.

6   Er vielen toen 53 doden en meer dan 700 gewonden bij drie bomaanslagen in de metro en één in een bus.