Enige ironie is op zijn plaats. De verbouwing van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen liep jaren vertraging op, maar aan de stellingen hangt nu een buitenmaatse banner van de nieuwe marketingcampagne ‘Vlaamse veerkracht’. Via dat relanceplan wil de Vlaamse regering de inwoners van ons gewest een goed gevoel en een sfeer van samenhorigheid meegeven, klinkt het.
Om van de slagzin een pakkend logo te maken, voegde een reclamebureau twee gele accolades toe, als dikke muren die een eilandje insluiten. De visuele boodschap? Laten we als één team, werkvolk en bazen samen, op onszelf terugplooien en onze kracht zoeken. Op 11 juli had Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) het al over de Vlaamse strijd tegen een niet nader bepaalde ‘vijand’ die we samen moeten verslaan. Wij versus zij. Wie die ‘zij’ is, kunnen we dan flexibel invullen.
VOKA Vlaanderen
Nation branding is niet nieuw. Eerder hadden we al Flanders Technology dat helaas strandde in het faillissement van het West-Vlaamse spraaktechnologiebedrijf Lernhout & Hauspie. En de intussen uit de politiek verdwenen Kris Peeters (CD&V) wou onze regio als merk in de markt zetten met de slogan ‘Vlaanderen in actie’. Ook toen stond de sociaal-economische focus voorop, vanuit het neoliberale dogma: de economie moet groeien, de welvaart sijpelt wel door. De Franse econoom Thomas Piketty becijferde intussen dat vooral wie rijk is, rijker wordt. Met zo’n trickledownbeleid veert boven alles de sociale ongelijkheid op.
Dat brengt ons bij de spreidzit van het nationalisme van de N-VA. Bart De Wever laafde zich aan de inzichten van de politicoloog Miroslav Hroch. Die vergeleek nationalistische bewegingen en concludeerde dat hun succes afhangt van een beleid dat een antwoord biedt op de sociaal-economische behoeftes van de brede bevolking. Maar team-Jambon staat niet bekend als een sociaal georiënteerde club. Integendeel, minister van Financiën Matthias Diependaele (N-VA) kondigde vorige maand nog een strenger subsidiebeleid aan. ‘Geen blanco cheques’ meer, we moeten komaf maken met een aantal ‘Vlaamse kwalen’, klonk het.
Daarmee kwam het sfeerbeeld van een subsidieslurpend middenveld weer eens in de gele verf te staan. Ondertussen bereidt een strenge Vlaamse regering een hervorming van het participatiedecreet voor. Het kadert weliswaar binnen de cultuurstrijd tegen het progressieve kamp, maar een warm Vlaanderen bouw je er niet mee.
Ook federaal ijvert de partij niet bepaald voor sociale verbeteringen. Hoger minimumloon? De afschaffing van de loonnormwet? Hun tegenstand is heftig. Daar zit de tragiek: voor zijn sociale bescherming hangt de doorsnee Vlaming af van de Waalse, linkse tegenmacht. Separatisme impliceert ook de splitsing van de sociale zekerheid, waarbij elke Belg afbraakwerken mag verwachten.
Met de gedachte aan Vlaamse autonomie duikt bovendien de schaduw van een dominant rechts extremisme op. Niet de leeuwenvlag is een probleem, maar de lading die ze dekt. The voice van Vlaanderen heeft zo zijn achtergrondzang aan foute liedjes: in het Afghaanse leed zag Sam Van Rooy (Vlaams Belang) vorige week nog een kans om via een getweet hondenfluitje de ontmenselijking van moslims aan te blazen. Het leverde hem 1.777 klachten op bij het gelijkekansencentrum Unia. Het jaarverslag van de veiligheidsdienst Ocad signaleert ondertussen een ‘steile opmars’ van potentiële rechts-extremistische aanslagplegers.
Autonomie? Een fopspeen
Met het optimistische relanceplan komt er nog meer tussen hoekige haakjes te staan. Die veerkracht moet er komen via versnipperde projecten, betaald met miljarden uit het EU-herstelplan. Geen detail, want het toont dat de droom van Vlaamse onafhankelijkheid er meer dan ooit een is van een leeuw in een Europese kooi.
De Europese Centrale Bank domineert alle ‘onafhankelijke’ lidstaten met haar monetaire politiek van geldcreatie. Niet de staten krijgen steun, het zijn de banken die met een negatieve rente miljarden toegeschoven krijgen. Overheden moeten vervolgens gaan lenen en leggen zichzelf door deze schuldcreatie nog meer aan de leiband. Zo bepalen financiële elites onze staatsfinanciën en indirect ook al het andere beleid.
Dat resulteert in een disciplineringspolitiek: overheden moeten in de pas lopen en mogen hun uitgaven alleen nog financieren door belastingverhoging op arbeid of consumptie, niet op vermogen. Of door meer schuld en meer besparingen. Kortom, Vlaamse autonomie of niet: zonder een grensoverstijgende sociale tegenbeweging betaalt het volk het gelag.
Het Vlaamse relanceplan toont de intentie om behalve voor marktversterkende initiatieven ook aandacht te hebben voor zorg, cultuur en onderwijs. Maar het politieke resultaat aan nationalistische identiteitsopbouw dat deze campagne op langere termijn beoogt, is niet meteen iets om samen optimistisch van te worden.
Robrecht Vanderbeeken is vakbondsverantwoordelijke ABVV-ACOD Cultuur en co-redacteur van Vlaanderen Excelleert!? Kritiek op de rechtse cultuurpolitiek (EPO Uitgeverij)
