Gisteren op het podium van Vlaanderen Feest, morgen op een bedrijfsreceptie… Vlaanderen strooit lustig in het rond met subsidies ter stimulering van het ondernemerschap. Ook openingsfeestjes kunnen op een centje rekenen. Hoe goed besteed is dat geld?

Geld voor groei

Vlaanderen benut verschillende potjes om geld te geven aan ondernemingen. Erg populair zijn de Europese Structuurfondsen. Die zijn in het leven geroepen om de economische en sociale samenhang binnen Europa te versterken. Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) is één van die fondsen.

De hoofddoelstelling die Vlaanderen met dat EFRO beoogt voor de periode 2007-2013: “Het bevorderen van de verdere ontwikkeling van Vlaanderen tot één van de meest competitieve regio’s, resulterend in een duurzame economische groei, de creatie van meer en betere tewerkstelling en de bescherming en verbetering van het leefmilieu”.

Let op: deze subsidies zijn niet te verwarren met de subsidies van het Europees Sociaal Fonds, de landbouwsubsidies, de ecologiepremie, de IWT-steun, de KMO-portefeuille, de Strategische Opleidings- en Investeringssteun (beter gekend als de steun aan maneges en sauna’s) enzovoort.

Het weze duidelijk: het Vlaamse subsidielandschap is zeer divers en uitgebreid. Maar wat levert het allemaal op?

44.444 euro per job

Voor de EFRO-subsidies bestaat er een tussentijdse evaluatie uit mei 2011. Daaruit blijkt dat er reeds 180 miljoen euro was toegekend aan EFRO-subsidies voor de meest diverse projecten.

Bovendien werd voor de meeste projecten ook nog Hermessteun (Vlaamse minister van Economie) of andere Vlaamse cofinanciering voorzien voor een bedrag van ongeveer 60 miljoen euro.

En wat was de return voor die 240 miljoen euro?

De ingediende projectvoorstellen stelden 48.577 directe en indirecte jobs in het vooruitzicht. Maar uit de tussentijdse evaluatie kwam een heel ander cijfer naar voren. Een cijfer dat in de verste verte niet aan de voorspelde jobwinst beantwoordde: hooguit 5.388 directe en indirecte jobs werden gecreëerd.

240 miljoen euro voor pakweg 5400 jobs? Da’s dus 44.444 euro subsidie per job…Natuurlijk is dit wat simplistisch gecijferd, maar het geeft wel een indicatie.

Subsidies voor bedrijfsrecepties

Om de effectiviteit te meten, kunnen we beter kijken naar de individuele projecten. En dan is het beeld zeer diffuus.

Zo werd er in West-Vlaanderen een ‘Actie voor Starters’ op poten gezet die meer dan 5 miljoen euro subsidies mocht ontvangen. Starters zijn beginnende ondernemers of zelfstandigen. In juni 2012 kwam de vraag om voortaan ook “artistieke prestaties” te laten subsidiëren aangezien er verschillende bedrijfsopeningen hadden plaatsgevonden… Dat verzoek werd goedgekeurd door de Vlaamse regering.

Men kan zich de vraag stellen of een project effectiever is en subsidies moet krijgen om recepties te organiseren of optredens te betalen van Wannes Capelle, Geike Arnaert of Tiny Legs Tim – met alle respect voor hun artistieke prestaties.

Uiteraard moet er communicatie zijn over de activiteiten en moeten bepaalde projecten breed kenbaar gemaakt worden om succes te hebben. Maar de vraag of het relevant is wordt nog te weinig gesteld.

Valse start

Zo subsidieerde Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) afgelopen jaar niet alleen talloze recepties, “netwerkmomenten”, “lerende netwerken” of sauna’s en maneges… maar ook tv-programma’s ter stimulering van het ondernemerschap en enorm veel in de begeleiding van wat ‘pre-starters’ of ‘starters’ moeten zijn.

Het meest frappante voorbeeld was misschien wel de subsidie om “ondernemerschap” te stimuleren in het kleuteronderwijs. Je bent jong en je wilt wat….opgedrongen krijgen.

Resultaat: in het eerste kwartaal van 2012 waren er 4% minder starters.

Bovendien haalde professor Luc Sels in zijn studie ‘Ondernemerschap, een motor voor jobcreatie?’ reeds aan dat het totale effect van startende ondernemingen in termen van werkgelegenheid quasi nihil is.

Falende overheid

Vraag is dan waarom Vlaams minister-president Kris Peeters weigert in te zetten op het preventief bedrijfsbeleid, om bestaande ondernemingen overeind te houden en een nieuwe toekomst te geven?

Volgens Graydon gingen er nog nooit zo veel ondernemingen failliet als de laatste maanden. Is het dan wel verantwoord om beleidsmatig enkel in te zetten op startende ondernemingen? Is het dan wel verantwoord subsidies te geven aan “netwerkmomenten”? Is het dan wel verantwoord als overheid geen enkele rol te willen nemen in bedrijfsbegeleiding als we uit een bevraging van Deloitte weten dat één op drie werkgevers daar vragende partij voor is en een meerderheid er zelfs voor wil betalen?

De nieuwe oproepen vanuit het Hermesfonds voor 2012 moeten gescreend worden op hun efficiëntie en effectiviteit.

Net zoals de middelen vanuit EFRO en ESF voor de nieuwe werkingsperiode 2014-2020 anders aangewend moeten worden. Namelijk om echt een verschil te maken voor duurzame tewerkstelling, voor een energiezuinigere en een armoede-armere samenleving.

Bart Neyens, adviseur studiedienst Vlaams ABVV