Vlaanderen leert (almaar minder): 100.000 mensen minder in opleiding
ABVV, Opleidingscheques -

Vlaanderen leert (almaar minder): 100.000 mensen minder in opleiding

woensdag 29 augustus 2012 10:06
Spread the love

Opleiding is belangrijk, zegt ook de Vlaamse regering. Maar als er moet bespaard worden, sneuvelt net dat ene instrument dat werknemers daarbij moet helpen.

Opleiding is belangrijk. Lees er zowat alle nationale, internationale of regionale beleidsverklaringen van de afgelopen jaren maar op na: EU 2020, het Pact van Vilvoorde, Pact 2020, Vlaanderen in Actie, het Vlaamse loopbaanakkoord…

Allemaal stellen ze dat te weinig mensen deelnemen aan levenslang leren, dat competentieversterking van werknemers blijvend aandacht verdient, dat we in een knelpunteconomie mensen nodig hebben die goed opgeleid zijn en blijven.

Meer geld voor opleidingscheques

De laatste jaren komt daar vanuit verschillende hoeken het idee bij kijken dat werknemers ook zelf de verantwoordelijkheid moeten opnemen om hun vaardigheden op peil te houden. Het in handen nemen van de eigen loopbaan, heet dat dan.

De opleidingscheques, een tussenkomst in de kosten wanneer een werknemer op eigen initiatief een opleiding gaat volgen, is het instrument bij uitstek om die eigen verantwoordelijkheid te stimuleren en in de praktijk waar te maken.

In januari 2010 stelde het Werkgelegenheids- en Investeringsplan (WIP, een akkoord gesloten tussen de Vlaamse regering, de vakbonden en de werkgevers) nog dat de inspanningen om meer mensen gebruik te laten maken van opleidingscheques, moesten worden opgedreven:

“De overheid zal in overleg met de sociale partners het stelsel van de opleidingscheques positief differentiëren voor mensen in armoede, laaggeschoolden en 50-plussers, wat betekent dat het maximumbedrag voor deze groepen wordt opgetrokken voor het volgen van opleidingen die arbeidsmarktgericht zijn.”

Om dat alles waar te maken werd zelfs een budget van circa 3 miljoen euro vrijgemaakt.

Minister van Werk haalt hakbijl boven

Die afspraak werd echter nooit nagekomen en de extra tussenkomst voor de meest kwetsbare groepen op onze arbeidsmarkt werd nooit gerealiseerd.

Amper enkele maanden later immers kwam de Vlaamse regering op de proppen met besparingsvoorstellen die vooral de opleidingscheques bijzonder hard troffen. N-VA minister van Werk Philippe Muyters voerde een hervorming van het stelsel door die de facto de toegang versperde voor een pak opleidingen en instellingen.

Het resultaat hiervan is nu te lezen in het jaarrapport opleidingscheques dat onlangs werd opgemaakt door de VDAB. Daarin wordt de vergelijking gemaakt tussen het gebruik van de opleidingscheques in 2009 en 2011, dus respectievelijk voor en na de ingrepen door Muyters.

De resultaten spreken voor zich:

  • De uitgaven voor opleidingscheques daalden met 17 miljoen euro.
  • Er zijn vandaag al 90.000 minder unieke aanvragers van opleidingscheques, een daling met maar liefst 53%.
  • Het aantal gehonoreerde en openstaande aanvragen van opleidingscheques daalde tegenover 2009 met 48%.
  • De grootste daling in het gebruik van de opleidingscheques zien we bij jongeren (-30 jarigen).
  • De opleidingen die het zwaarst in de klappen delen: kunstopleidingen, rijbewijs, universitair onderwijs, horeca en voeding, personenverzorging en textiel, confectie en breigoed.
  • Er worden nauwelijks nog opleidingscheques gebruikt in culturele centra, volkshogescholen en autorijscholen.

Dubbele moraal

Voorstanders van de hervorming zullen ongetwijfeld dooddoeners aanhalen zoals “iedereen moet nu eenmaal besparen” en “in het kader van efficiëntie moeten we deadweighteffecten wegwerken”. We willen toch geen cursus wijn proeven blijven subsidiëren met gemeenschapsmiddelen zeker? Achter die argumenten schuilt echter een dubbele moraal.

De opleidingscheques worden proportioneel veel zwaarder getroffen dan bijvoorbeeld de tewerkstellingspremies die Vlaanderen aan werkgevers verstrekt. Daarop werd er nauwelijks bespaard en ook de vraag naar deadweighteffecten werd daar veel minder rigoureus gesteld.

Men moet ook niet doen alsof een verbetering van het systeem het uitgangspunt van de hervorming was. Want als dat zo was, dan had men in één moeite door de voorziene 3 miljoen euro kunnen gebruiken waarvoor die bedoeld was, nl. de deelname van een aantal kwetsbare groepen verhogen in plaats van het begrotingstekort te dempen.

Warrig kluwen aan regels

Maar ook in de uitwerking wordt al snel duidelijk dat dit verhaal niets met efficiëntie te maken heeft. Het simplistische zwart-witvoorbeeld van de cursus wijn proeven verbergt een heel gamma aan grijstinten. In de praktijk blijkt het immers vaak uiterst moeilijk om af te bakenen welke opleidingen “arbeidsmarktgericht” zijn en welke niet – welke we dus moeten financieren en welke niet.

Het resultaat van de hervorming is dan ook een bijzonder warrig kluwen aan regels, waaruit maar weinig consistentie op te maken valt. Een voorbeeld zegt alles: een opleiding ‘Mode’ kan je niet met opleidingscheques volgen, een opleiding ‘Scenarioschrijven’ wel.

Wrange nasmaak

Het gaat dus helemaal niet over al dan niet noodzakelijke besparingen of het verbeteren van efficiëntie. Het gaat erom dat wanneer er bespaard moet worden, men er blijkbaar resoluut voor kiest om het eerst en het hardst te snoeien in uitgerekend dat ene instrument dat het volgen van opleidingen op eigen initiatief moet stimuleren. Ondanks decennia van lippendienst aan de noodzaak om meer mensen te laten deelnemen aan levenslang leren.

De steeds luidere roep van sommigen om meer responsabilisering van werknemers en het individueel in eigen handen nemen van de loopbaan krijgt zo een wel erg wrange nasmaak. De doelstellingen van het Pact 2020 en aanverwanten aangaande deelname aan opleiding, zullen we waarschijnlijk niet halen. De besparingsdoelstellingen van de Vlaamse regering maken voorlopig alvast meer kans…

Nu al zijn er 90.000 mensen minder die opleiding volgen met opleidingscheques. 90.000 and counting. Op naar de 100.000?

Philippe Diepvents, adviseur studiedienst Vlaams ABVV

take down
the paywall
steun ons nu!