De vissers van Gaza ondergaan dagelijks de pesterijen van de Israëlische zeemacht (alle foto's intifada.net)

Analyse - Arne Kinds

Vissers Gaza blijven lijden onder blokkade Israël

De vissers van Gaza worden in de berichtgeving nog te veel vergeten. Het bereikte vredesakkoord wordt op zee bijna dagelijks door Israël geschonden. Visserijbioloog Arne Kinds gaat na hoe de vissers van Gaza overleven onder de economische blokkade door Israël.

woensdag 29 oktober 2014 15:46

Spread the love

De
zomer van 2014 in Gaza zal de geschiedenis ingaan als een van de
bloedigste ooit. De nieuwsberichten over de Israëlische agressie in
Gaza riepen wereldwijd verontwaardiging op. Terwijl politici de
andere kant op keken en ook de Belgische voetbalbond zijn tanden niet
durfde tonen, groeide het verzet van de publieke opinie wereldwijd en
daarmee de hoop op een menswaardig bestaan voor de Palestijnen.

Mensen
kwamen op straat, in kranten en op sociale media werden politici
onder druk gezet en er gingen zelfs voorzichtige stemmen op voor
economische sancties tegen Israël. Op 26 augustus 2014 bereikten
Israël en Hamas, met Egypte als bemiddelaar, een wapenbestand.

Dit
staakt-het-vuren is een verademing voor de inwoners van Gaza die hun
leven langzamerhand terug opnemen, maar het mag geen excuus zijn om
het internationale protest in sluimerstand te brengen. De economische
blokkade die Israël en Egypte in 2007 tegen Gaza hebben ingesteld is
immers nog steeds van kracht.

Het
nu bereikte akkoord bevat – net als alle vorige akkoorden –
clausules voor het regelen van de visvangst op zee. Dit is voor vele
inwoners een essentiële bron van inkomsten. Israël heeft in het
verleden dit deel van de akkoorden voortdurend zwaar geschonden,
onder meer door vissersboten die binnen de toegelaten zone visten te
kapen.

De
problematiek van de vissers in Gaza wordt dikwijls over het hoofd
gezien, omdat het ver weg van de camera’s gebeurt. Dit artikel gaat
dieper in op de gevolgen van de economische blokkade voor de vissers
van de Gazastrook.

Een
stukje geschiedenis

Visserij
is altijd al een belangrijke tak geweest van de Palestijnse economie.
Ooit was vis overloedig aanwezig voor de kusten van Palestina, met
tonijn, sardine, inktvis en garnaal als belangrijkste doelsoorten. De
visserij floreerde vooral in het noorden van het land. Wanneer in
1948 de lokale Palestijnse vissersgemeenschappen verdreven worden
door Israëlische milities, zoeken ze onder meer hun toevlucht tot
Gaza.

Na
de Zesdaagse Oorlog in 1967 wordt de Gazastrook bezet gebied. Voor de
visserij en de scheepvaart betekent dit het begin van een reeks
strenge controles en restricties. Israël controleert sinds de
bezetting Gaza’s 43 kilometer lange kuststrook en blokkeert alle
scheepvaart naar Gaza-stad. De aanwezige haveninfrastructuur wordt
verwaarloosd en is er enkel om Israël en Israëlische kolonisten te
dienen.

In
1994 lijkt er verbetering te komen voor de inwoners van Gaza. Als
resultaat van de Oslo-akkoorden van 1993 komt Gaza onder autonoom
bestuur van de Palestijnse Autoriteit (PA). Vissers krijgen officieel
toegang tot visgronden tot 20 mijl buiten de kust (37 kilometer). De
Franse en Nederlandse overheden investeren in de heropbouw van de
haven en de training van havenpersoneel. Kort na het begin van de
constructie worden de werken stopgezet door de uitbraak van de Tweede
Intifada in 2000. In 2002 bombardeert de Israëlische marine de
havenfaciliteiten in opbouw.

Ook
in de jaren na de Tweede Intifada worden de Oslo-akkoorden door
Israël niet nageleefd. In realiteit hebben vissers toegang tot nog
geen 12 mijl van de kust (22 kilometer). Ondanks verdienstelijke
pogingen slaagde een door de VN aangestelde commissie voor
onderhandelingen over deze zaak onder leiding van Catherine
Bertini er in 2002 niet in om de viszone tot 12 mijl ‘uit te
breiden’).

Wanneer
Hamas in 2007 (na hun overwinning bij de verkiezingen van 2006) aan
de macht komt, verstrengt Israël de regels op import en export met
als doel Hamas onder druk te zetten. Onder het mom van controle op de
import van wapens slaagt Israël er in korte tijd in om de hele
Gazastrook economisch lam te leggen. Bij deze strategie hoort ook een
verbod voor vissers om verder dan 6 mijl van de kust te vissen (11
kilometer). Wie zich niet aan deze regel houdt, wordt hard aangepakt.
In 2009 volgt er nogmaals een verstrenging van de limiet tot nog
slechts 3 mijl (5,5 kilometer).

Het
leven van een visser in Gaza

Onder
de huidige economische blokkade zijn de vooruitzichten voor
Palestijnse vissers somber. Ten eerste is er de fysieke beperking om
vrij voor eigen kust te vissen. Dit zorgt ervoor dat de naar
schatting 4000 vissers van Gaza dagelijks achter dezelfde vis gaan,
op een heel klein stukje zee.

Die
kustzone bestaat typisch uit paaigronden en zogenaamde ‘broedkamers’
voor jonge vis. Jonge vis wordt er geboren en blijft er om zich te
voeden en te groeien. Het intensief bevissen van deze zones gaat dan
ook gepaard met grote bijvangsten van jonge vis die nog niet de kans
heeft gehad zich voort te planten. Hierdoor zijn er in volgende
generatie minder volwassen vissen, die minder nakomelingen
produceren, enzovoort.

Langetermijndenken
behoort voor vissers in Gaza echter niet tot de mogelijkheden. Het is
vissen of verzuipen. Daarbij komt nog dat door de vernieling van
waterzuiveringsinstallaties door Israël dagelijks zo’n 50 tot 80
miljoen liter onbehandeld of gedeeltelijk behandeld afvalwater in zee
terechtkomt.

Geweld
en intimidatie zijn dagelijkse kost voor de vissers. Wie zich nog
maar in de buurt van de grotendeels ongemarkeerde limiet begeeft,
riskeert het opgepakt, geslagen of zelfs gedood te worden. Sinds 2000
kwamen minstens vier vissers om het leven bij incidenten waarbij
vissers beschoten werden door Israëlische patrouilles. Daarnaast
waren er tientallen gevallen van vernedering, intimidatie en
agressie. De willekeur waarmee de Israëlische patrouilles opereren
is werkelijk hallucinant.

Een
voorbeeld uit velen. Op 19 mei 2013 vissen de broers Mahmoud en
Khaled Zayed op amper een mijl (1800 meter) van de kust wanneer ze
achtervolgd worden door een Israëlische patrouille. Hun boot en
vistuig wordt in beslag genomen en de broers worden meegenomen voor
ondervraging. De 100 shekel (ongeveer 21 euro) die Mahmoud de dag
voordien had verdiend met de verkoop van zijn vis, wordt hem
afgenomen.

Sinds
2006 gelden er zware beperkingen op de import van netten,
motoronderdelen en onderhoudsmateriaal voor de vloot. Ook diesel is
steeds moeilijker te vinden, zeker nu de smokkelroutes tussen Egypte
en Gaza vernield zijn. Ondertussen brengen Israël en Egypte naar
hartelust hun vis op de Gazaanse markt.

Met
weinig vis in de zee en steeds minder middelen om er achter aan te
gaan, is de armoede onder vissers enorm toegenomen. In 2010 leefde
naar schatting 90 procent van de vissers in armoede, een stijging van
40 procent op twee jaar tijd en een direct gevolg van de Israëlische
blokkade.

Vissen
in tijden van vrede

Met
het recente wapenbestand wijzigde opnieuw de regelgeving voor de
vissers. Op 28 augustus 2014 kondigde Israël aan dat vissers uit
Gaza opnieuw kunnen vissen tot 6 mijl buiten de kust. Ook beloofde
Israël haar grensposten met Gaza open te stellen voor humanitaire
hulp en bouwmaterialen en begonnen er onderhandelingen over de
toekomst van de haven en de luchthaven van Gaza.

Aanvankelijk
reageerde Nizar Ayyash, voorzitter van de vissersvakbond, tevreden:
een verdubbeling van het visgebied resulteerde vrijwel meteen in
betere vangsten. Al snel bleek Israël zich niet aan de afspraken te
houden. In de ochtend van 2 september 2014 opende Israël het vuur op
Palestijnse vissersboten voor de kust van Rafah in het zuiden van de
Gazastrook, onder het voorwendsel dat ze de (niet-gemarkeerde)
6-mijlslimiet overschreden.

Diezelfde
dag werden boeren in Khan Younis, zo’n 10 kilometer ten noorden van
Rafah, met geweerschoten van hun land verjaagd. In de weken
daarna volgen de incidenten elkaar op. Volgens Ayyash werd er
sinds het wapenbestand dagelijks op vissers geschoten. Op 17
september 2014 werd een 70-jarige visser, die op het strand van
al-Sudaniya op zijn zonen aan het wachten was, geraakt door een kogel
bij een aanval van een Israëlische patrouille.

Dat
vissers vrijwel meteen na de oorlog hun vangsten zagen toenemen, was
te verwachten. Na zeven weken van niet vissen is het normaal dat vis
lokaal terug meer voorkomt. Of de vangsten zo hoog zullen blijven, is
nog maar de vraag. De druk op de kustwateren mag dan wel verminderd
zijn, de kwetsbare leefgebieden van de vissen strekken zich uit tot 8
mijl buiten de kust (15 kilometer). Zolang deze gebieden intens
worden bevist, is beterschap slechts van korte duur.

Op
1 oktober 2014 berichtte het Ma’an News Agency dat Israël voor het eerst sinds 2007 de
export van vis en groenten naar de Westelijke Jordaanoever toelaat.
Daarnaast laat het een beperkte import van 450 vrachtwagens,
vorkheftrucks, tractoren, graafmachines, bussen, cementpompen en
pletwalsen toe.

Wat
moet er gebeuren?

Simpel:
Israël moet de illegale blokkade van Gaza beëindigen. Enkele zaken
op een rijtje:

Vissers
moeten toegang krijgen tot de afgesproken 20 zeemijl. Mits een
aangepast visserijbeheer zou dit moeten leiden tot betere vangsten.
Vissers
en handelaars moeten hun vis kunnen verkopen in de Westelijke
Jordaanoever en op internationale markten.
Israël heeft Gaza
economisch zo verarmd dat export de beste optie is om de visserij
nieuw leven in te blazen.
Tegelijkertijd moeten binnenlandse markten
worden hersteld en moeten de inwoners van Gaza toegang krijgen tot
dierlijke eiwitten in de vorm van vlees en vis.
Er
moet via internationale samenwerkingsverbanden worden geïnvesteerd
in onderzoek. Er moet een aangepast beheersplan komen dat een
duurzame en lucratieve visserij garandeert.
Israël
moet opdraaien voor de vernieling van de waterzuiveringsinstallaties
en voor de sanering van de stranden. Het herstellen van deze
installaties is een prioriteit.