Alle ouders willen een gezonde mix voor hun kind. Dat ook allochtone ouders hun kinderen meer kansen willen geven door hen weg te halen van een concentratieschool, hoeft niet te verwonderen.
De scholen in de stadsrand – tot voor kort vaak geen kampioenen in diversiteit – hebben hier veel bij te winnen. Het lijkt erop dat het ook zeker niet de leerlingen die het meeste aandacht vragen zijn die op hen af komen. Het grootste probleem ligt bij de scholen waarvan ook de allochtone middenklasse wegvlucht: de concentratiescholen in de steden. Daar blijven op die manier enkel de echt sociaal zwakkeren nog over. Dat is een enorm probleem voor de leefbaarheid en de ontwikkeling in onze steden.
Vergeet dus het onderscheid tussen witte scholen en zwarte scholen. Dat verhaaltje is passé. Het grootste probleem in het onderwijs is niet meer de tegenstelling tussen allochtoon en autochtoon, maar tussen kansrijk en kansarm. De kansarme scholen bevinden zich nog altijd in de stad, de scholen met kansrijke leerlingen in de rand, ook met de nieuwe allochtone interesse voor die rand.
Helaas is het beleid niet afgestemd op deze nieuwe realiteit, in tegendeel. De regels rond de inschrijving zijn aan vernieuwing toe, juist om deze uitdagingen aan te pakken. Momenteel ligt er een voorstel van de Vlaamse meerderheidspartijen voor. Dat voorstel zal het onderscheid tussen de stad en de rand nog aanscherpen. In theorie moeten het de kampeertoestanden aan de scholen oplossen en tegelijkertijd gelijke onderwijskansen, buurtscholen en sociale mix aanmoedigen. In de praktijk ondermijnen een aantal voorstellen en voorrangsregels echter deze doelstellingen.
Volgens het voorstel mogen scholen een paar voorrangsregels hanteren: zo krijgen kinderen die broertjes of zusjes op school hebben of wiens ouders op school werken, voorrang. Bovenop die regels komt nog de regel dat scholen een bepaald aantal plekken voor kansarme kinderen – oftewel GOK-leerlingen – en voor niet-kansarme kinderen moeten reserveren. Hoeveel plekken dat zijn, hangt af van de verhouding in de gemeente. Je komt zo tot een veel aanvaardbaardere manier tot sociale mix zonder dat GOK en niet-GOK kindjes elkaar beconcurreren. Een tikje ingewikkeld verhaal, dat op een eerlijke manier dient om de sociale mix te bevorderen.
Dit is potentieel een zeer goede oplossing. Helaas halen SP.A, CD&V en N-VA de kracht van dit voorstel al onmiddellijk weer onderuit door deze regels enkel te laten gelden voor de grote steden. Dat wil eigenlijk zeggen dat zij de kloof tussen stadscentrum en stadsrand willen bevorderen. Want het betekent bijvoorbeeld dat het systeem van toepassing is in Gent stad, maar niet in Merelbeke, Destelbergen, De Pinte, Sint-Martens-Latem. Omdat in de stad te weinig plaatsen zijn, komen leerlingen uit de stad terecht in de randgemeenten. Dit zullen waarschijnlijk weer de kansrijke leerlingen uit de middenklasse zijn.
Omdat de scholen in de rand geen moeite moeten doen om kansarme leerlingen een plaatsje te geven, moedigt het voorstel de stadsvlucht van kansrijke kinderen naar de rand aan. Dat gaat over allochtone en autochtone kinderen. Dat is de doodsteek voor het onderwijs in de stad, dat het nu al zo moeilijk heeft met capaciteits-, taal- en personeelsproblemen. De nieuwe regeling moet volgens ons dus gelden voor alle scholen, niet enkel voor de scholen in de steden. Zo kennen de nieuwe inschrijvingsregels nog wel een aantal details die de doelstellingen onderuit halen, zoals het zogenaamde campuscriterium en de voorrang voor leerlingen van internaten.
De stadsvlucht van de middenklasse betekent overigens niet alleen dat we de inschrijvingsregels op een eerlijke wijze moeten herzien, hoe belangrijk dit ook is. De studie toont ook nog maar eens aan dat we de scholen die met de meeste problemen kampen, nog veel harder moeten ondersteunen dan nu het geval is. Er moet een urgentieplan voor de steden uitgewerkt worden. De scholen waar nu enkel de allerzwaksten achterblijven, verdienen exponentieel meer middelen.
Het Vlaams parlement zal een historische beslissing moeten nemen. Doen we echt iets voor gelijke kansen in het onderwijs, of stimuleren we de stadsvlucht? Direct na het reces zal de stemming over het inschrijvingsdecreet plaatsvinden. Alle ouders die hun kinderen op de school van hun keuze willen inschrijven, of ze nu allochtoon of autochtoon zijn, zouden deze stemming met argusogen moeten volgen. Hoe we onze kinderen inschrijven, zal immers het gezicht van ons onderwijs bepalen.
Elisabeth Meuleman is Vlaams parlementslid voor Groen!, gespecialiseerd in onderwijs.
