De moordzaak heeft in Brazilië heel wat emoties losgeweekt. Moorden zijn nochtans schering en inslag in het grootste land van Latijns-Amerika. De federale overheid zit duidelijk heel verveeld met de zaak en heeft al officieel excuses aangeboden aan de ambassadeur van Guinee-Bissau. Brazilië hoopt dat de zaak de goede wederzijdse relaties met Afrikaanse landen niet op de helling zal zetten en belooft een grondig onderzoek naar de feiten.

Geslagen en geschopt tot hij dood bleef liggen

De student overleed donderdagavond laat aan de ingang van een pizzeria in de wijk Boa Esperança in de buurt van de universiteitscampus van Cuiabá, waar hij tot voor kort studeerde. Volgens de politie werd hij door drie mannen zo hard geschopt en geslagen tot hij dood op het trottoir bleef liggen. De politie kon de daders onmiddellijk inrekenen. Twee van de drie mannen zijn leden van de militaire politie, die op het moment van de feiten evenwel niet in dienst waren.

Volgens verklaringen van de lokale politie was de student het populaire restaurant rond 23 uur binnengegaan. Hij zou aan enkele aanwezigen geld hebben gevraagd. Hij zou ook een 27-jarige zakenman hebben benaderd die in het restaurant met zijn vriendin zat te eten. Hij vroeg hem 10 reais (ongeveer 4 euro).

De student zou ook de vriendin hebben lastiggevallen. Daarop greep de zakenman de student hardhandig vast. Meteen kreeg hij hierbij assistentie van twee andere gasten uit het restaurant. Samen sleurden ze de student naar buiten en hielden, volgens verklaringen van diverse getuigen, niet op hem te schoppen en te slaan met hun vuisten en voeten tot hij levenloos bleef liggen. Niemand greep in.

In beschuldiging gesteld voor moord

De politie kon Higor Macell Mendes Montenegro (24) en Wesley Fagundes Pereira (24) wel op heterdaad betrappen en arresteren. Beiden zijn leden van de militaire politie. Ook de zakenman werd aangehouden. De drie verdachten verklaarden aan de politie dat ze “gewoon het slachtoffer wilden immobiliseren”. Dinsdag werden de drie officieel in staat van beschuldiging gesteld voor moord door de procureur-generaal van Mato Grosso.

Volgens de lokale politiechef, António Esperandio, zou het slachtoffer dronken zijn geweest of onder invloed van drugs. Toxicologisch onderzoek zal dat moeten uitwijzen. Het Instituut voor Gerechtelijke Geneeskunde van de universiteit van Cuiabá leidt het forensisch onderzoek. De Braziliaanse overheid heeft al laten weten de kosten van de repatriëring van het stoffelijk overschot van de student naar zijn familie in Guinee-Bissau te zullen betalen. De student was afkomstig uit een arm gezin.

Afrikaanse studenten betogen tegen racisme

Maandag kwamen Afrikaanse studenten van de federale universiteit van Mato Grosso (UFMT) op de centrale campus in de hoofdstad Cuiabá bijeen voor een rouwdienst en een protestbetoging. Die was georganiseerd door de studentenvakbond, mensenrechtenorganisaties en andere bewegingen uit het actieve middenveld. Zij drukten hun afschuw uit voor de racistische moord en eisten een strenge bestraffing van de daders.

Enkele collega-studenten uit Guinee-Bissau werden tijdens de ingetogen plechtigheid zodanig door emoties overmand dat ze voor verzorging naar een ziekenhuis moesten worden overgebracht. Vele jongeren zijn ervan overtuigd dat de moord een duidelijk racistisch motief heeft. Het is niet de eerste keer dat leden van de politiediensten betrokken zijn bij gewelddadige acties tegen Brazilianen met een zwarte huidskleur of studenten afkomstig uit Afrikaanse landen.

Racisme ligt heel gevoelig in Brazilië dat graag naar buitenuit het imago van geslaagde multiculturele samenleving uitdraagt. Ruim een derde van de Braziliaanse bevolking is van Afrikaanse afkomst. Een groot deel zijn afstammelingen van slaven die door Portugezen uit Afrika werden gehaald om te werken op de koloniale plantages en mijnen.

Het overgrote deel van de zwarte bevolking behoort nog altijd tot de armste lagen van de maatschappij. Zwarten zijn ook sterk oververtegenwoordigd in de Braziliaanse gevangenissen. De laatste jaren is het zwarte bewustzijn evenwel fel toegenomen. ‘Preto’ (zwart) is niet langer een scheldnaam, maar een kwalificatie die met trots gedragen wordt.  

Uitwisselingsprogramma’s voor studenten uit Afrika

Sinds vele jaren heeft Brazilië uitgebreide uitwisselingsprogramma’s opgezet om studenten uit vooral Afrikaanse landen de mogelijkheid te bieden aan Braziliaanse universiteiten en gespecialiseerde hogescholen te studeren. Zeker uit de Portugeestalige landen van Afrika komen elk jaar honderden beursstudenten naar Brazilië. 

Het rectoraat van de federale universiteit van Mato Grosso liet maandag weten dat Toni Bernardo da Silva in 2006 met een beurs in het kader van het Programa Estudante Convênio de Graduação (PEC-G) naar Brazilië was gekomen om er economie te studeren.

Volgens zijn studieprogramma zou hij in 2010 zijn einddiploma moeten behalen. Maar al van in zijn eerste jaar waren zijn studieresultaten niet voldoende en kreeg hij te kampen met psychologische problemen. Hij zou daardoor aan de drugs geraakt zijn. Ook zijn ontwenningsbehandeling had hij afgebroken.

De woordvoerder van de federale politie (PF) in de staat Mato Grosso liet maandag weten dat de Afrikaanse student eigenlijk al sinds februari 2011 illegaal in Brazilië verbleef. Toen was hij van de universiteit gestuurd omdat hij niet meer kwam opdagen bij lessen en examens. In maart had hij via juridische weg geprobeerd om zich alsnog opnieuw in te schrijven aan de universiteit. Zonder veel succes.

Bij een routinecontrole in juli had hij van de autoriteiten het bevel gekregen om binnen de acht dagen het land te verlaten. Sindsdien wist het universiteitsbestuur niet meer waar de ex-beursstudent zich bevond.