Ik weet niet echt waarom, maar ik ben in slaap gevallen tijdens het eerste grote debat tussen Barack Obama en Mitt Romney. Mijn vrouw wist mij te vertellen dat Romney gewonnen had. Was het omdat ik er naar keek vanuit een hotelbed? Wij waren namelijk op familiebezoek in de States.
Of was het omwille van de State waar wij logeerden, Vermont? Een heel aparte staat. Nu ja, iedere staat in de States is anders. Dit is een groene staat, en dat niet alleen omdat het landschap eruit ziet zoals in de Ardennen, maar dan veel, veel groter, met niks dan bergen en bossen. De von Trapps uit de film Sound of Music woonden er en de film werd daar gedraaid. Iedereen woont er in houten huizen, met die typische veranda’s, net de Far West maar dan met miljarden bomen, maple trees. Zelfs mijn schoonfamilie woont in zo’n houten bedoening, en dat zijn nochtans welbetaalde academici.
De steden zijn er klein en maar weinigen hebben een main street met stenen gebouwen. En alles is er organic. Vooral de micro-breweries. Een ware rage en als je zegt dat je van België komt dan is hun bier altijd geïnspireerd op dat van ons. Alleen heb ik dat niet geproefd. De vreemdste combinatie was een bier waarvan de malt gemengd was met chocolade. Typical Belgian taste stond op de kaart. Bweikes. Meer typisch: er was nauwelijks wat te merken van de verkiezingen. Heel uitzonderlijk eens een kleine pancarte voor een huis met reclame voor een van beide partijen. Maar Vermont is geen swing state. De uitslag is hier duidelijk. Iedereen stemt Obama, niet uit overtuiging maar tegen Romney. Vermont is eigenlijk het platteland van New York, waar nogal wat liberals uit die staat zijn naar uitgeweken. Weg van de stad. Aanhangers van organic, groenen dus.
Vermont is ook de staat van de meest merkwaardige senator in de VS, Bernie Sanders. De man heeft een communistische achtergrond. Begon als burgemeester van de stad Burlington, nu groter dan de officiële hoofdstad Montpelier (met maar een letter l, niet zoals de Franse stad, want er wonen ook nogal wat Franstaligen. De staat grenst aan Québec en Vermont is een vervorming van Verts Monts.) en Sanders maakte van Burlington een van de tien meest leefbare steden van de VS van.
Bernie Sanders
Vandaar zijn populariteit. Ook omwille van zijn ideeën. Hij zetelde eerst zestien jaar in het Congress als enige vertegenwoordiger van de kleine staat Vermont (maar 600.000 inwoners) en is nu sinds 2000 senator. Hij noemt zich niet langer communist. Niemand durft dat nog sinds McCarthy, maar onafhankelijke. Hij zorgde ervoor dat Vermont als enige staat tegen de oorlog in Irak stemde. En de Vermonters hebben nog altijd het recht om zich uit de Verenigde Staten terug te trekken en weer onafhankelijk te worden.
Op 10 december 2010 zorgde Sanders voor het politieke event van het jaar. Hij hield een speech van meer dan acht uur in de senaat die rechtstreeks werd uitgezonden. Erg vermoeiend zei hij zelf: acht uur rechtstaan kruipt in de benen, en zonder eten of drinken, en zonder naar het toilet te kunnen gaan. De aanleiding was het akkoord dat president Obama sloot met de Republikeinen op een belastingsvermindering voor de superrijken. De inhoud van zijn speech loog er niet om. Een grote aanval op het bankenschandaal, op het gebrek aan sociale voorzieningen en op de verouderde infrastructuur. PvdA-taal. Alles heel concreet:
Zo citeerde hij herhaaldelijk bedragen die CEO’s van grote bedrijven incasseerden dankzij die nieuwe regeling op belastingsvermindering: 110 miljoen dollar en meer per persoon. Of nog: een miljoen dollar belastingsverlaging voor wie meer dan 50 miljoen per jaar verdient, terwijl een voorstel dat hij had ingediend om alle oorlogsveteranen en gehandicapten een eenmalige check van 250 dollar uit te betalen, was afgewezen omwille van besparingen. Hij stelde ook pertinente vragen over de sociale politiek: ‘Waarom hebben de VS meer mensen in de gevangenissen zitten dan China, dat toch een ‘totalitaire’ staat is?” Of over de verwaarlozing van de infrastructuur. “Ik was op bezoek in Rutland (de derde grootste stad van Vermont) en werd rondgeleid door de burgemeester. Die toonde mij een verroeste waterleiding. ‘De loodgieter die ze heeft aangelegd vertrok daarna naar de oorlog.’ Ik dacht welke oorlog bedoelt hij. En die burgemeester verduidelijkte ‘the Civil War’”.
Het was niet de bedoeling van senator Sanders om acht uur te spreken, maar naarmate zijn speech vorderde liepen er geen senatoren weg, integendeel ze stroomden toe en enkele kwamen bij hem op het podium om sommige van zijn standpunten bij te treden. De speech werd rechtstreeks uitgezonden op het televisiekanaal van de Senaat en daar groeide het aantal kijkers fenomenaal, zo erg dat de server crashte. De meeste Amerikaanse media sprongen op de speech toen hij nog bezig was. Een politiek fenomeen. President Obama riep om de aandacht af te leiden een geïmproviseerde persconferentie bijeen met Bill Clinton!
Ik heb het nagetrokken in de Belgische pers. Niet één van onze ‘kwaliteitskranten’ heeft erover bericht. De speech is in boekvorm uitgeven. Zelfs een commerciële uitgeverij zag er brood in. Het is mijn Amerikaanse schoonfamilie die mij The Speech liet lezen. Niets uitzonderlijks voor Vermont was hun commentaar, we hebben een lange linkse traditie. En mijn schoonzus Ilaria, een Italiaans-Amerikaanse vertelde mij het verhaal van de Vermontse stad Barre, in het begin van de twintigste eeuw het centrum van radicaal-links Amerika en van de Socialist Labor Hall daar. Ik heb er op de 1ste mei nog gedanst, zei ze. Het is een prachtverhaal.
Barre (nu 9.000 inwoners) is het centrum van de graniet- en marmerindustrie. In Barre is de grootste en diepste marmergroeve ter wereld: 20ha en 183 meter diep.
Bij het begin van de twintigste eeuw was de industrie op zoek naar geschoolde werkkrachten: steenkappers en beeldhouwers die voor hen monumenten, vooral grafmonumenten konden maken. Die gingen ze zoeken in Italië in de streek rond Carrara. Die Italiaanse arbeiders waren niet alleen goedgeschoold, maar politiek zeer actief en lid van de vakbond. De meeste waren Marxisten of Anarchisten. Zij waren toen de best betaalde arbeiders van Amerika. En dat lieten ze blijken. In de main street van Barre, Granite Street bouwden ze niet alleen een operahuis maar ook de Socialist Party Labor Hall, met op de gevel hun insigne: een gebalde arm met in de vuist een hamer.
Socialist Party Labor Hall in Barre
De meeste van deze Italiaanse arbeiders werden namelijk lid van de Socialist Labor Party, gesticht in 1876 en waaruit zich in 1899 de Socialist Party of America afscheurde, de latere Communistische Partij. Zij sloten zich ook aan bij de Industrial Workers of the World, IWW een vakbond in 1905 gesticht door marxisten en anarchisten als concurrent voor de American Federation of Labor (AFL) die klassenverzoening predikt. De Labor Hall was het eerste grote stenen huis in het stadje en Camilio Cianfarra, de hoofdredacteur van Il Proletario beschreef ze in zijn openingsspeech zo: “The Hall is vast, all illuminated by electric light, with a vast stage, wide and completely adjustable for theatrical events, and with all the necessary amenities to make the place attractive and comfortable… a superb synthesis and demonstration of the collective effort of the workers joined and guided by the light of an idea like ours…”
Die speech gaf hij op 28 november 1900 onder de titel “What is Socialism?” voor een gehoor van 700 mensen. Daarna werd er gedanst tot in de late uurtjes. Want zoals de anarchistenleidster Emma Goldman ooit zei:”If I can not dance to it, it’s not my revolution.” Emma Goldman woonde dan ook enkele jaren op Granite Street in Barre, net trouwens als de leider van de anarchisten in Italië Luigi Galleani die er zijn blad Cronica Sovversiva uitgaf. De Labor Hall werd het trefpunt van radicaal links in de VS. Er kwamen niet alleen vakbondsleiders als “Mother” Jones, “Big Bill” Haywood, medestichter van de IWW of Anne Burlak, bijgenaamd de Rode Vlam, maar ook communistenleider Eugene V. Debbs trok er in 1904, 1908 en 1912 zijn campagne als presidentskandidaat op gang.
De Labor Hall werd zo ook een centrum van vakbondssolidariteit. De goedbetaalde steenkappers ondersteunden alle grote stakingsbewegingen toen: de Silk Strike in Paterson (New Jersey), de Copper Strike (Calumet, Michigan), de Coal Strike in Colorado en speelden een fantastische rol tijdens de “Bread and Roses” textielstaking in Massachusetts (1912), een van de grootste Amerikaanse stakingen ooit waar 20.000 textielarbeidsters een staking tot de finish ingingen. Veel van hun kinderen werden zolang de staking duurde in Barre ondergebracht bij families en die kinderen werden verwelkomd met een groots banket in de Labor Hall.
Er is een foto van bewaard en opvallend zijn de twee grote portretten van Marx aan de muur, die welwillend toekeek. Marx hield ook van tafelen en drinken. Je moet er maar zijn bewaarde wijnrekeningen op natrekken.
Eerste Mei in Labor Hall, met foto’s van Marx
Verder vierde men in de Labor Hall de Eerste Mei, een niet erkende feestdag in de VS, alhoewel die verwijst naar het Haymarket Massacre in Chicago (1886) waar de politie vuurde op de stakers en waar daarna vier stakingsleiders werden ter dood veroordeeld en terechtgesteld. De Eerste Mei werd er in Barre niet gewerkt, maar gedanst.
In deze zelfde Hall werd ook de solidariteit georganiseerd voor Nicola Sacco en Bartolomeo Vanzetti, twee anarchisten die voor een niet begane moord in 1927 werden geëxecuteerd. De affaire kreeg nog eens wereldaandacht toen de film Sacco and Vanzetti in 1971 uitkwam met de titelsong door Joan Baez: “Here’s to you Nicola and Bart, Rest forever here in our hearts…” De woorden schoten mij weer te binnen toen ik een rondleiding in de Hall kreeg door Karen Laing, die zich met enkele vrienden, de Barre Historical Society, inzet voor de restauratie van de Labor Hall. De Hall verloor haar rol en eigenaars door de grote overstroming van 1927 en door de economische crisis die erop volgde. Dit maakte dat de vakbond de Hall van de hand moest doen. Het werd een opslagplaats voor goederen voor diverse firma’s. In 1994 kon de Barre Historical Society de Labor Hall verwerven. Ze werd als ongeveer enige socialistisch of anarchistisch gebouw in de VS, National Historic Landmark verklaard en wordt genomineerd voor Werelderfgoed door Unesco. Daar is niets van te merken, tenzij een gedenkplaat waar de woorden communist of anarchist niet mochten op gebruikt worden. Dit zijn scheldwoorden tegenwoordig in de VS. Verder leverde die erkenning geen dollar op. En dat geld is nodig. De muren staan nog recht, maar het dak lekt op vele plaatsen. De hoofdingang is totaal vernietigd. Het enige wat met het weinige geld van kleine donors is kunnen gerenoveerd worden is de grote feestzaal. En er wordt weer gedanst, en niet alleen op de Eerste Mei.
Toen wij het bezochten had Karen Laing, op haar eentje en op een leeftijd dat ze al lang gepensioneerd had moeten zijn, de tafels klaar gezet voor een huwelijksbanket die avond. Alleen hingen er nu geen foto’s van Marx die toekeek. De Socialist Labor Party Hall in Barre, een nagenstering van een eens zo belangrijke radicale linkse beweging in de VS, krijgt weer gloed. Een mens zou er bijna de Internationale bij gaan zingen, of toch minstens meeneuriën met Joan Baez. En naar zijn portemonnee grijpen om iets te doneren. (lc)
http://en.wikipedia.org/wiki/Bread_and_Roses
http://en.wikipedia.org/wiki/Sacco_and_Vanzetti
Vermont, a state apart
