Ons land telt zo’n 700.000 moslims, of zowat 6,5% van de totale bevolking. Dat relatief kleine aantal is daarenboven sterk geconcentreerd in de Brusselse regio. De provincie Antwerpen telt netto 6,9% moslims – een goeie 123.000 koppen. Daarvan wonen er zo’n 88.000 in Groot-Antwerpen, waar ze dus 17,5% van de bevolking uitmaken, een stuk lager dan de ruim 43% in Sint-Joost-ten-Node, en ook minder dan in Heusden-Zolder en Beringen.
Uit een onderzoekje in 2014 bleek dat de autochtone Belgen dit aantal enorm overschatten en rond de 29% plaatsen. En niet alleen het aantal Moslims wordt danig overschat, ook hun macht. Wie de lokale Islamofobe pers leest wordt constant gewaarschuwd voor een staatsgreep door moslims, gevolgd door een Taliban-achtig regime gegrond in de Sharia. Hoe moslims dat met zo’n kleine bevolkingsgroep voor mekaar moeten krijgen wordt zelden toegelicht – de invloed van James Bondfilms waarin de slechterik naar een niet nader bepaalde “wereldheerschappij” streeft blijkt enorm te zijn.
Wat met die Syriëstrijders dan? Is dat dan niet de Islam-falanx van gestaalde commando’s die ons samenlevingsmodel zullen vernietigen en vervangen door hun versie van de Sharia? En is België niet het land dat “statistisch” het grootste aantal Syriëstrijders telt?
Wel, het zijn er zo’n 700, als we Binnenlandse Zaken mogen geloven. Dat is, gemeten tegenover de Moslimgemeenschap, één op duizend. Om even te vergelijken: het aantal Vlamingen dat in de Tweede Wereldoorlog in de Waffen-SS vocht wordt rond de 10.000 geschat, en de SS-Brigade Wallonien telde 8000 Waalse soldaten. Op een bevolking van grofweg 8 miljoen kan U zelf even omrekenen en concluderen dat het aantal “geradicaliseerde” landgenoten, radicaal genoeg om hun leven te offeren aan de fascistische leider van een naburig land, groter was dan het aantal geradicaliseerde jonge Moslims in ons land vandaag – zowat het dubbel voor wat Vlaamse SS-geradicaliseerden betreft.
En, jawel hoor, dit is een geldige vergelijking. Enig perspectief is dan ook op zijn plaats.
Niemand betwist vandaag dat het Nazi-fascisme een verwerpelijke ideologie was, en met uitzondering van een donkerbruin restant aan de uiterste rechterzijde is ook iedereen van oordeel dat vechten in de geïndoctrineerde elitetroepen van dat fascisme een misdaad was die streng bestraft moest worden. Er is ook niemand die vandaag betwist dat IS een religieus fascisme is, en dat vechten in het leger van dàt fascisme evengoed een misdaad is die we niet zo kunnen laten.
Maar net zomin als men “de Vlamingen” als gemeenschap met de vinger moet wijzen omdat zo’n twee op duizend Vlaamse jongens destijds de eed van trouw aan de Führer aflegden en aan het Oostfront de Westerse beschaving dachten te moeten redden, hoeft men de hele Moslimgemeenschap niet te beschuldigen van medeplichtigheid in de recrutering van IS-strijders. Doet men dit wel, dan moet men ook aanvaarden dat “de Vlaamse volksaard”, of de Vlaamse Beweging in z’n geheel als broeihaard van fascisme wordt afgeschilderd en behandeld. Degenen die nu het luidst roepen tegen Moslims behoren merkwaardig genoeg tot degenen die dergelijke veralgemeningen tegenover zichzelf met het grootste misprijzen en de grootste ergernis van de hand wijzen. Ook hier is dus wat perspectief op z’n plaats.
%%%
Dat perspectief zit vrij eenvoudig ineen. Verklaar de successen. Als één op duizend Belgische Moslims in Syrië onder vlag van IS meelopen, hoe verklaren we die 999 andere? Hoe verklaren we dat de o-v-e-r-grote meerderheid van de Belgische Moslims niét “geradicaliseerd” zijn? Meer nog, dat zij de afgelopen jaren, bij ieder incident waarbij Moslims als daders betrokken waren, hun afschuw en afkeuring tegenover dat soort religieus-uitgelegd geweld hebben uitgedrukt, altijd in categorieke bewoordingen en met verwijzingen naar de kern van hun religie? En dat zij zich al jaren als vragende partij opstellen in het tegengaan van radicalisering – het zijn tenslotte Moslimouders wier kinderen in Syrië strijden? Hoe verklaren we dat bij die aanslagen telkens zowat de hele Moslimgemeenschap zich aan “onze” kant heeft geschaard?
Ook de afgelopen dagen regende het trouwens luid en duidelijk verkondigde standpunten van prominente Moslims, in eigen land zowel als elders, waarbij dit geweld zonder enige zweem van vergoelijking werd veroordeeld, en waarin men z’n diepe medeleven en solidariteit uitte tegenover de slachtoffers. Die slachtoffers van IS, voor alle duidelijkheid, zijn in overweldigende mate andere Moslims, en ook bij de aanslag op Charlie Hebdo als de terreur nabij het Stade de France waren er Moslims onder de slachtoffers. Maar de Europese Moslims zijn niet enkel solidair tegenover de Moslim-nabestaanden: ze zijn het tegenover iedereen, en ze geven ons telkens weer een lesje in niet-sectaire solidariteit. Islamofoben zullen mompelen dat dit hypocriete leugens zijn, dat die Moslims maar doen alsof ze treuren om het geweld. Maar, ja, die Islamofoben zouden zich met grote klem verzetten wanneer dezelfde verdachtmakingen naar vertegenwoordigers van Onze Beschaving zouden worden gericht.
Het simpele feit is: de over-over-overgrote meerderheid van de Moslims zorgt niet voor problemen, is niet “radicaal”, gedraagt zich zoals het hoort en stelt zich al vele jaren op als bondgenoot in de bestrijding van radicalisering en terreur. Ze worden evenwel niet als bondgenoot erkend, integendeel: ze worden al ruim twee decennia en bloc en zonder enige nuance als “de potentiële vijand” beschouwd en als dusdanig behandeld.
%%%
De avond na de aanslagen in Parijs zagen we op het nieuws een verslag over de nieuwe veiligheidsmaatregelen. Er zijn nu opnieuw grenscontroles tussen Frankrijk en België, en de reporter vertelde dat “vooral mensen met een allochtoon uiterlijk” aan de kant werden gezet voor diepgaande identiteitscontrole. Men zoekt doelgericht naar Moslims met een migratie-achtergrond in de zeer breed uitgezette klopjacht die men thans voert.
Deze methode heet “ethnic profiling”, en er is een uitgebreide literatuur die – denk aan de problemen na Ferguson en Baltimore in de VS eerder dit jaar – deze methode als gevaarlijk en stigmatiserend, en daardoor contraproductief aan de kaak stelt. Politiediensten ontkennen graag en vaak dat ze “ethnic profiling” uitvoeren; in realiteit is deze methode gemeengoed geworden. En ze is contraproductief omdat onschuldige leden van een gemeenschap op volstrekt subjectieve gronden als een a-priori vijand worden geselecteerd en aan vernederende en intimiderende veiligheidscontroles worden onderworpen, waardoor men ressentiment en woede uitlokt bij die onschuldigen. Niets is zo effectief voor groepsvorming als een gedeeld stigma, toegekend door wat net dààrdoor een gemeenschappelijke vijand is geworden.
In dit land zijn objectief en feitelijk 999 op 1000 Moslims geen vijanden van de rechtstaat, de open en tolerante samenleving, de democratie en alle andere zaken die men graag inroept als “bedreigd” door hen. Die 999 op duizend zijn, net zomin als de doorsnee Vlaming tijdens de Naziterreur, géén fascisten die dromen van bloed, etnoreligieuze zuivering en pathologische dominantie over anderen. Die 999 op duizend Belgische Moslims delen onze waarden en zijn woedend, verdrietig en gekwetst door precies dezelfde dingen als de autochtone (“Verlichte”) meerderheid. Wat Wilders, Etienne Vermeersch en de Van Rooy dynastie daarover ook mogen beweren: de objectieve feiten spreken hen helaas telkens weer tegen, en voor het simpele feit dat ik hier aanhaal – deze “geslaagde integratie” zo U wil – blijken ze geen verklaring te hebben.
Als we dàt simpele gegeven nu eens positief zouden gebruiken? Aan die gemeenschap, die al jaren bondgenoot wil zijn, het gevoel geven dat we hen niet als vijand zien maar hun inzet waarderen? Hen het sociale en culturele prestige gunnen dat ze net zoals elke andere mens uit hun religieuze en andere identiteiten willen halen? Hen betrekken in de uitbouw van een solidaire en vriendelijke samenleving waarvoor zij, samen met alle anderen, echte verantwoordelijkheid dragen, en waarin ze dus ook zelf vorm mogen geven aan de delen ervan die hen toekomen?
%%%
Men mag van de burgers in een samenleving zoals de onze verwachten dat ze hun vooroordelen en hun buikgevoel op een rationele manier checken en dubbel-checken. Men mag ook verwachten dat die burgers de andere mensen a priori respect gunnen voor wat ze zijn, en hen erkennen als mensen die intrinsieke rechten en vrijheden hebben. Dat is de erfenis van de Verlichting, en op die erfenis beroepen we ons telkens wanneer wij “hen” – de barbaren achter de IS-vlag – veroordelen. Dat, beste mensen, zijn wij, althans in onze zelfverbeelding.
Wel, wees dan ook verlicht, en plaats het absurde vijandbeeld dat zich de afgelopen decennia heeft geïnstalleerd in onze hearts and minds in een rationeel en humaan perspectief. Men zal zien dat, net als de categorie moordenaars en andere zware criminelen in het algemeen, terroristen een miniem kleine groep vormen in een samenleving die hen en hun acties in overweldigende mate afkeurt. De terroristen hebben in deze samenleving (ook in Molenbeek dus) géén basis, geen voedingsbodem, geen grote en sterke gemeenschap die hen steunt en aanvuurt. Integendeel: iedereen veroordeelt hen, incluis de Moslimgemeenschappen waaruit ze verondersteld worden te zijn gegroeid. Ze zijn dus een uiterst kleine en geïsoleerde groep, die men met deugdelijk politiewerk en met de steun van de gemeenschappen die hen veroordelen best moet kunnen aanpakken. Het risico dat ze betekenen is in dit land nog altijd vele malen kleiner dan het risico dat men AIDS oploopt.
Het is dan ook geen goed idee om gemeenschappen die zoveel hulp en steun zouden kunnen bieden telkens weer in hun geheel te stigmatiseren en te aliëneren. Want dàn schept men een voedingsbodem voor verdere escalatie: wie zich door ons als een vijand behandeld voelt zal ons niet snel als vriend beschouwen. Wanneer men het meent met veiligheids- en antiterreurbeleid, moet men lokaal beginnen, met de lokale Moslimgemeenschappen als partner en niet als doelwit. Als onze samenleving ook voor hen een plek wordt waarin ze hun belangen en toekomst met de nodige hoop en het nodige vertrouwen kunnen situeren, dan hebben we die “Europese” of “geïntegreerde Islam” waarover iedereen het heeft als uiteindelijk doel. Als we voort doen met het verspreiden en uitwerken van een volstrekt irrationeel vijandbeeld, dan zullen die gemeenschappen steeds verder buiten de onze evolueren, en kunnen we weinig beterschap verwachten.
Een dergelijke aanpak – maak vrienden onder de Moslims en behandel hen als zodanig – kost niets. Bovendien is het makkelijk. Want 999 op 1000 Moslims staan daarvoor open, men moet dus niet lang of hard zoeken naar bondgenoten. Waarop wacht men dan nog?
(PS: Om het perspectief ook even inzake politiewerk wat scherper te stellen: tegenover elke Syriëstrijder staan er 3,5 politiemensen in Antwerpen alleen; het politie-apparaat is dus best groot en sterk genoeg om deze uitdaging aan te gaan, durf ik denken).
Links
http://www.standaard.be/cnt/dmf20141029_01348354
http://www.cegesoma.be/docs/media/chtp_beg/chtp_06/chtp6_05_carrein.pdf
https://www.researchgate.net/publication/268443548_Van_ethnic_profiling_naar_thickening_borderlands
https://jmeblommaert.wordpress.com/2015/08/09/het-islamdebat-en-hoe-ik-het-probeer-te-voeren/
