Verkiezingsrace in Honduras barst los
Nieuws, Politiek, Verkiezingen, Manuel Zelaya, LIBRE, Xiomara Castro -

Verkiezingsrace in Honduras barst los

Op 24 november wordt in Honduras een nieuwe president verkozen. De laatste verkiezingen vonden kort na de staatsgreep in 2009 plaats. Sindsdien richtte Xiomara Castro, de vrouw van de afgezette president Zelaya, de linkse partij LIBRE op. Castro is de grote uitdager voor de twee traditionele partijen. Of zij de verkiezingen zal winnen, is een onbeantwoorde vraag, maar een ding is wel zeker: het Hondurese tweepartijensysteem bestaat niet meer.

donderdag 17 oktober 2013 15:00
Spread the love

Staatsgreep 2009

In 2009 werd de toenmalige Hondurese president Manuel Zelaya door het leger verbannen naar Costa Rica. Zijn pogingen om een referendum te organiseren over de vraag of de grondwet al dan niet moest worden aangepast, vielen niet in goede aarde. Toen hij toch doorzette met het referendum werd hij door het leger gearresteerd.

Zijn linkse politiek wordt echter vaak als de echte reden voor de coup genoemd. Die werd niet meer gesmaakt door de leden van het Congres, de rijke elite en de rechtervleugel van zijn toenmalige partij de Liberalen.

De daaropvolgende verkiezingen vonden plaats in een onrustig klimaat en werden met 56 procent gewonnen door Porfirio Lobo Sosa, de kandidaat van de Nationalisten. De kandidaat van de Liberalen volgde met 38 procent. Dit geeft weer hoe de Hondurese verkiezingen sinds jaar en dag verlopen: een tweestrijd tussen Liberalen en Nationalisten.

In 2011 bereikte voormalig president Zelaya een akkoord met huidig president Lobo over zijn terugkeer uit ballingschap. Zelaya stond vervolgens mee aan de wieg van LIBRE (Partido Libertad y Refundación), een nieuwe partij die verschillende linkse groepen verenigt.

De nieuwe partij werd erkend door de hoge raad voor Verkiezingen (Tribunal Supremo de Elecciones). Sinds de laatste verkiezingen zijn naast LIBRE nog drie andere partijen erkend. De prominentste onder hen is de anticorruptiepartij PAC (Partido Anticorrupción) met Salvador Nasralla als presidentskandidaat.

Samen met reeds bestaande onbeduidende partijen, zoals de christendemocraten, kunnen de Hondurezen op 24 november op maar liefst negen presidentskandidaten stemmen.

De peilingen

In alle peilingen tot dusver ligt Xiomara Castro op kop. Juan Orlando Hernández, kandidaat voor de Nationalisten, volgt met een kleine marge. Verder behalen ook Mauricio Villeda, de kandidaat voor de Liberalen, en Salvador Nasralla goede peilingsresultaten.

Het beleid dat president Lobo Sosa de voorbije vier jaar neerzette, wordt niet door iedereen gesmaakt. Zijn regering zette vooral in op een repressieve aanpak van de criminaliteit. In Bajo Aguan stationeerde hij een duizendtal soldaten voor de missie Xatruch II om een guerrillabeweging te bestrijden waarvan het bestaan nooit is bewezen.

Sinds kort is er ook een nieuwe militaire eenheid van de politie actief. De zwaar bewapende eenheid zal instaan voor het zuiveren van criminele stadswijken in Tegucigalpa en San Pedro Sula. De Nationalisten hebben aangekondigd bij een verkiezingsoverwinning te blijven gaan voor een repressieve aanpak van de criminaliteit. Voorlopig heeft deze aanpak echter weinig succes. Het moordcijfer bleef in 2013 hangen rond 85 per 100.000 inwoners net zoals in 2012.

Repressie

Van een daling is dus absoluut geen sprake. In volle verkiezingsstrijd probeert Lobo Sosa nu toch een goednieuwsshow te brengen. In juli noemde hij het historisch dat er sinds het begin van het jaar in de hoofdstad Tegucigalpa al negen dagen geen enkele moord had plaatsgevonden.

De minister van Veiligheid en Defensie Arturo Corrales veranderde de methodologie voor het meten van het moordcijfer. Bij de nieuwe methodologie worden alleen de moorden meegeteld waarbij een lijkschouwer de moord heeft vastgesteld. Critici benadrukken echter dat niet elke stad in Honduras een patholoog heeft en stellen dat de familie een autopsie vaak niet toestaat.

Het ministerie kondigde een stevige daling van het moordcijfer aan tegenover 2012, terwijl volgens het onafhankelijke Observatorio de Violencia de gegevens niet vergelijkbaar zijn wegens de verandering in de methodologie. De onderzoekers van het Observatorio de Violencia stelden geen afname van het aantal moorden vast.

Corruptie

Niet alleen de onmacht van de regering om de criminaliteit te doen dalen, maar ook de corruptie stoort de Hondurezen. Zeven procent van de Hondurese politie testte positief op het gebruik van drugs. In de eenheden die instaan voor de bestrijding van de drugshandel is dit zelfs nog hoger.

De corruptie binnen de politie werd ook aangetoond toen het drugskartel Los Cachiros al een maand voor een operatie tegen het kartel werd getipt over de actie. Een groot deel van hun activa was intussen al naar veiligere oorden verscheept.

Oppositie

Castro heeft verandering beloofd als ze wint. Ze vindt dat het congres te veel de belangen van de oude machtsgroepen behartigt en pleit voor het oprichten van een nationale grondwetgevende vergadering die alle groepen van de samenleving zou vertegenwoordigen. Castro wil het leger terug naar de kazernes sturen en de top van politie en justitie depolitiseren.

Ze wil zich ook richten op een sociaal beleid met gratis onderwijs en steun voor de boerenbevolking. Op vlak van buitenlands beleid pleit ze voor een goede relatie met Washington, maar tegelijkertijd veroordeelt ze de Cubaanse blokkade door de VS.

Verlangen naar verandering

Dat veel Hondurezen het oude corrupte systeem beu zijn, blijkt duidelijk uit een onderzoek van CESPAD (Centro de Estudios para la Democracia). Maar liefst 73 procent van de Hondurezen is ontevreden met de huidige democratie en 59 procent denkt dat er fraude zal worden gepleegd bij de verkiezingen.

Het gebrek aan sympathie voor het Hondurese systeem valt ook af te leiden uit de peilingsresultaten van LIBRE en PAC. Samengeteld zijn zij goed voor 30 procent. Niet slecht voor partijen die bij de vorige verkiezingen nog niet bestonden.

In alle peilingen blijft de optie ‘geen van bovenstaande kandidaten’ echter hoger dan 20 procent scoren. De voorlopige prognoses geven dus zeker geen finaal beeld. Daarnaast is het niet onwaarschijnlijk dat de kiezers van Villeda en Nasralla beseffen dat hun kandidaat het niet gaat halen en toch op een van de twee leidende kandidaten zullen stemmen.

Voorlopig halen Castro en Hernández beiden rond de 20 procent. Om verkozen te geraken als Hondurese president heb je een relatieve meerderheid nodig, geen absolute (van 50 procent). Het is dus mogelijk dat een van beiden wordt verkozen met minder dan 50 procent van de stemmen. Het wordt dan geen eenvoudige opgave voor de toekomstige president om te regeren zonder een meerderheid in het Congres.

Tendentieuze media

Ondertussen blijft de berichtgeving over de oppositiepartijen demoniserend, vinden er nog steeds moorden plaats op journalisten en boeren, blijft Honduras het land met het hoogste moordcijfer en is een overweldigende meerderheid ontevreden met de democratie.

In zulke omstandigheden vinden op 24 november de verkiezingen plaats. Voorlopig lijken ze uit te draaien op een race tussen de Nationalist Hernández en oppositiekandidaat Castro. In welke richting de voorkeur van de onbesliste kiezers en de kiezers van PAC en de Liberalen evolueert, zal doorslaggevend zijn voor het uiteindelijke resultaat.

Een ding is duidelijk: het tweepartijenstelsel wordt weggevaagd door een meerpartijenstelsel. In de toekomst zal het misschien noodzakelijk worden om het institutioneel kader aan te passen aan de nieuwe omstandigheden.

Koen Wyers

Koen Wyers studeert politieke wetenschappen aan de UGent.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!