Volgens de eerste prognose van de stemuitslagen waren de verschillen met de vorige Tweede Kamer-verkiezingen in juni 2010 groot. Het binnendruppelen van de definitieve stemuitslagen kwam traag op gang. In Nederland wordt gestemd met het rode potlood en dus moeten alle stembiljetten met de hand geteld worden. Stemcomputers bleken te makkelijk te hacken en het ouderwetse potlood is dus vooralsnog de veiligste optie.

Bij eerdere verkiezingen in Nederland is gebleken dat exit polls een betrouwbare duiding bieden voor de definitieve stemuitslagen: er zijn soms nog een paar zetels verschil, maar daar blijft het dan ook bij. Deze enkele zetels kunnen voor sommige partijen echter wel van belang zijn als het om een nek-aan-nek-race voor de verkiezingswinst en dus potentieel premierschap gaat: dit jaar geldt dat voor winnaars VVD en PvdA.

Steun in de rug

Met 98 procent van de stemmen geteld is te zien dat twee partijen enorme winst boeken, voor de VVD als de PvdA komen er respectievelijk 10 en 9 zetels bij vergeleken met 2010. De VVD gaat van 31 naar 41 zetels en de PvdA van 30 naar 39. Dit betekent dat deze twee partijen samen 80 zetels in de Tweede Kamer hebben, meer dan de vereiste meerderheid van 76, wat inhoudt dat ze in theorie aan elkaar genoeg hebben om een coalitie te vormen.

PvdA-lijsttrekker Diederik Samsom hield een bevlogen toespraak: “Velen hielden dit voor onmogelijk. Velen hadden niet verwacht dat optimisme zo snel in de plaats had kunnen komen van het chagrijn van de afgelopen twee jaar. Velen waren bang dat in deze tijden eigenbelang zou prevaleren boven het idee om samen sterk te worden. Vanavond heeft u gezien: het kan dus wel”.

Ook lijsttrekker van de VVD Mark Rutte was in een euforische stemming, en noemde de uitslag een steun in de rug “om door te gaan met het beleid voor dit prachtige land”. Volgens hem is de uitslag “overweldigend, maar deze verplicht ook enorm”.

Een goede dag voor ‘Brussel’

Bij de vorige verkiezingen deed de PVV van Geert Wilders het opvallend goed en kreeg voldoende stemmen voor 24 zetels. Dit jaar echter verliest deze partij maar liefst 9 zetels en komt nu uit op 15 zetels in de Tweede Kamer. Het anti-EU verhaal van de PVV lijkt dus toch niet zo goed aan te slaan als verwacht.

Zoals diverse buitenlandse media meldden: het lijkt een goede dag voor Brussel. Wilders legt zich bij de uitslag neer: “Het is niet anders, we hebben als PVV zwaar verloren”. Enigszins dreigend zegt hij: “in Brussel vieren ze nu feest, maar wij gaan zware weken tegemoet”. Daarnaast benadrukt Wilders dat hij niet op zal geven: “dertien wordt ons geluksgetal” en “wij gaan de volgende keer weer ver boven de 20 zetels uitkomen”.

Bizarre avond

Een andere partij die zwaar verlies heeft geleden bij deze verkiezingen is het CDA, traditioneel een regeringspartner: de partij valt terug van 21 zetels naar 13. Lijsttrekker Sybrand van Haersma Buma vindt deze uitslag teleurstellend, maar zegt dat hij hem ook wel in de lucht voelde hangen gezien de peilingen van de afgelopen weken.

GroenLinks is zelfs meer dan gehalveerd in aantal zetels en komt nu uit op 3 zetels na de 10 zetels die de partij eerder in de Tweede Kamer had. Jolande Sap, lijsttrekker van GroenLinks, spreekt van een bizarre avond, maar noemt het verlies van de PVV “fantastisch nieuws” wat laat zien dat “het populisme in Nederland teruggedrongen is”.

Heilige huisjes

De SP blijft hangen op 15 zetels en maakt geen verlies, maar ook geen winst. Ze is daarmee de derde partij van Nederland, maar er heerst toch wel wat teleurstelling bij de partij: een paar weken terug leken deze verkiezingen op een tweestrijd uit te draaien tussen de SP en de VVD.

Lijsttrekker Emile Roemer had 20 zetels verwacht en geeft toe dat het aantal van 15 zetels wat tegenvalt, maar “we mogen ook trots zijn dat we de derde partij van Nederland zijn”. Ook is hij trots op wat zijn partij bereikt heeft: “we hebben de afgelopen maanden niet voor niks gestreden, we hebben op de deur staan bonken van de machthebbers en heilige huisjes in dit land”.

Kleine partijen

De ChristenUnie blijft staan op 5 zetels. De Partij voor de Dieren had lang uitzicht op een derde zetel maar krijgt die uiteindelijk niet. De gloednieuwe partij 50Plus komt de Kamer binnen met twee zetels. De SGP, de partij die mikt op kiezers in de bijbelgordel, wint een zetel.

Coalitie

De verkiezingen draaiden dankzij een uitgekiende mediacampagne uit op een tweestrijd tussen PvdA en VVD. Vreemd genoeg krijgen de kiezers nu wellicht een regering met beide partijen. Bij alle andere combinaties langs links of langs rechts zijn veel te veel partijen nodig.