Het epicurische nieuws verspreidt zich als een lopend vuurtje. De parlementsverkiezingen van 9 april in Nigeria zijn ‘vrij, eerlijk en geloofwaardig’ verlopen.

Tijdens een bezoek aan de slachtoffers van een bomexplosie in Suleja, in een ziekenhuis in de hoofdstad Abuja, verklaart overgangs-president Jonathan Goodluck van de People’s Democratic Party (PDP) dat ondanks enkele ‘grijze zones’ het nu al vaststaat dat de verkiezingen van 2015 perfect zullen lopen. Goodluck heeft het zelfs al over de perfectionering van “de kunst om vrije en eerlijke verkiezingen in het land te organiseren.”

De nationale voorzitter van Goodlucks partij, Bello Haliru Mohammed gelooft dat “we een goed voorteken hebben gezien voor het land. Er is een vrij, eerlijk en geloofwaardig proces. De nationale kiescommissie (INEC) is inderdaad verbeterd.” (1)

De Amerikaanse staatssecretaris voor Afrikaanse Zaken, Johny Carson, is ook verheugd. In Abuja verklaart hij tegen journalisten: “het is een goed proces dat het volk toeliet om winnaars en verliezers te kiezen. Het verklaart de vooruitgang tegenover de verkiezingen in 2007. De geloofwaardigheid van deze verkiezingen is beter en wat belangrijker is, is dat de Nigerianen het accepteren.” (2)

Volgens Project 2011 Swift Count, een samenwerkingsverband van diverse Nigeriaanse civiele bewegingen, zijn de verkiezingen voor 96 procent geslaagd. (3) Volgens het hoofd van de Europese waarnemercommissie Alojz Peterle zijn de verkiezingen in een vredevolle atmosfeer doorgegaan. (4)

Knoeiende en wankelende verkiezingen

Voortdurend herhalen dat de verkiezingen ‘vrij, eerlijk en geloofwaardig’ zijn verlopen, klinkt op den duur zo krachtig dat enige vorm van gezonde argwaan bijna weerzinwekkend overkomt. Dat de verkiezingen niet een nieuwe uitgave zijn van de massale fraude tijdens de verkiezingen van 2007 lijkt vast te staan.

Het verlies van PDP wordt aangegeven als bewijs van de geloofwaardigheid van deze verkiezingen. De eclatante nederlaag van Iyabo Obasanjo-Bello, de dochter van oud-president Olesugun Obasanjo en andere PDP-godfathers zet dat nog eens extra in de verf.

Niettemin blijft de PDP overal in de senaat en het parlement een comfortabele meerderheid behouden. Er wordt ook gezegd dat verkiezingen in Nigeria veeleer  een (gemanipuleerd) selectieproces zijn. Er blijven dan ook uit diverse hoeken berichten binnenstromen die een negatief beeld geven.

Als we de beoordeling van waarnemers van Project 2011 Swift Count mogen geloven, kenden de parlementsverkiezingen een voor 96 procent geloofwaardig verloop. Maar dan kan men evengoed zeggen dat de verkiezingen perfect verliepen. De Nigeriaanse journalist Reuben Abati is alleen niet bepaald positief gestemd over de verkiezingen. Volgens hem was het wederom een “fumble and wobble to the final”. (5)

Volgens deze Nigeriaanse manier van spreken, kenden de verkiezingen aldus een “knoeiend en wankelend verloop”. De algemene beoordeling van Abati lijkt inderdaad dichter bij de realiteit aan te leunen. Althans dan toch in de zuidelijke deelstaat Akwa Ibom. In die staat zegeviert het oliekapitalisme in de bittere schaduwen van armoede, ecologische verloedering, heksenkinderen, politiek geweld, massale stembusvervalsing en oplaaiende etnische conflicten.

Oliekapitalisme en heksenkinderen

Akwa Ibom is een deelstaat in het uiterste zuiden van Nigeria. Qua grondstoffenrijkdom behoort de staat tot de rijkste in regio. Ze igt in de Nigerdelta. De staat is één van de belangrijkste producenten van petroleumproducten in Nigeria. De Amerikaanse multinational Exxon-Mobil is er de grootste olieproducent.

Exxon-Mobil werkt er zoals alle westerse oliemultinationals in een lucratieve joint venture met de Nigerian National Petroleum Corporation (NNPC). Daarnaast zijn er nog andere minerale bronnen zoals lijmsteen, klei, goud, zout en glaszand. De staat ligt tussen de belangrijke havens Calabar (Cross Rivers) en Port Harcourt (Rivers).

Akwa Ibom is opgedeeld in 31 lokale regio’s. De hoofdstad is Uyo. Er leven iets meer dan 5 miljoen mensen op een oppervlakte van 7.081 vierkante kilometer met een bevolkingsdichtheid van 333 mensen per vierkante kilometer. Het overgrote deel leeft in landelijk gebied. (6) De meeste mensen leven vooral van de landbouw.

De regio is de thuisbasis van de etnische groepen Oron, Annang en de Ibidio. De meerderheid is christelijk. In de diaspora leven er nog eens tien miljoen mensen afkomstig uit deze deelstaat. Dat mag al een duidelijk teken zijn dat het leven ondanks de grondstoffenrijkdom er weinig toekomstmogelijkheden heeft.

Alleen de happy few verdienen er goed aan het zwarte goud of zitten vastgeroest in lucratieve beleidsposten. Op hoog niveau wordt er natuurlijk ook gevochten om de toegang tot de oliebronnen. Onlangs kwam de staat nog maar eens in het nieuws met een ‘oliegrensconflict’. Het hoog gerechtshof besliste dat 86 oliebronnen van Akwa Ibom in feite toebehoren aan de naburige Rivers-staat. (7)

Olesugun Obasanjo gaf tijdens zijn ambtsperiode al eens 250 oliebronnen of 25 procent van totale olieproductie aan Rivers, gewoon omdat hij iets had tegen Obong Victor Attah, de toenmalige gouverneur van Ikwa Ibom. Sociale herverdelingsmechanismen staan allerminst op de agenda van de heersende elite en hun neoliberale despoten.

Op politiek vlak delen de Ibidio er al jarenlang de lakens uit. De regerende PDP is sinds 1999 ook onafgebroken aan de macht. Godswill Akpabio is er voor de PDP sinds 2007 gouverneur. Hij voorspelt een heldere neoliberale toekomst met een machtige bevolking. De laatste tijd heeft hij zich vooral zinvol beziggehouden met het aanleggen van wegen. 

Met zijn relativering van de occulte praktijken rond heksenkinderen geraakte Akpabio één keer in het wereldnieuws van CNN (nvdr: en in de VRT-reportage van Rudi Vranckx). Maar de beweging Concerned Citizens of Akwa-Ibom State for Protection of Children denkt daar duidelijk anders over. In december 2008 ondertekende de gouverneur weliswaar het handvest van de Verenigde Naties voor kinderrechten.

Maar sindsdien heeft Akpabio volgens de organisatie weinig ondernomen om een halt toe te roepen aan deze duivelse praktijken. Ze melden zelfs één geval waarbij een nagel in het voorhoofd van een kind wordt ingeslagen. Deze heksenkinderen worden verstoten en aldus veroordeeld tot een kwetsbaar leven op straat. (8)

Dergelijke praktijken zijn natuurlijk verwerpelijk, maar ze vinden plaats in een realiteit van armoede en morele ontbering. Er moeten zondebokken worden opgevoerd om een verlossend antwoord te geven op de ‘theodicee’ van armoede en werkloosheid. Malafide pastors verdienen er goed hun geld mee.

In Akwa Ibom leeft ongeveer 60 procent van de bevolking onder de armoedegrens. De staat is één van de armste staten in Nigeria. Het moeten leven in erbarmelijke omstandigheden en daardoor vroegtijdig sterven, bestempelde Friedrich Engels ooit als een “arglistige, onzichtbare moord, een moord waartegen niemand zich verweren kan en die geen moord schijnt te zijn omdat men de moordenaar niet ziet.” (9)

In het hedendaagse Akwa Ibom is het niet anders. Net zoals Engels de 19de eeuwse Engelse maatschappij aanduidde als hoofdschuldige, is in het hedendaagse Nigeria de maatschappelijke constellatie van het duivelse oliekapitalisme de sociale moordenaar. Het petroleumgeweld en groene misdaden door olieverspilling, het affakkelen van gas en bodemvervuiling voltrekken zich er veelal straffeloos.

De gemiddelde levensverwachting in Akwa Ibom schommelt er tussen 49 à 54 jaar. De werkloosheid bedraagt er volgens officiële cijfers van de Nigeriaanse overheid in 2009 34,1 procent.(10)

Dem-go-crazy, 0!

In Nigeria weet iedereen dat vooral de PDP een patent heeft op het frauderen van de verkiezingen. Het zijn echte kunstenaars in verkiezingsfraude en meesters in politiek geweld. Zij maken gebruik van de soevereine machten van de Area Boys, arme jongeren die voor betaling het electoraat terroriseren.

Ze intimideren het kiezerspubliek. Ze vermoorden mensen en stelen de stembussen. De PDP manipuleert zelf de stembusgang en met behulp van malafide bondgenoten in de kiescommissie vervalsen ze verkiezingsuitslagen.

Wanneer de oppositie aan de winnende hand is, worden ze van fraude beschuldigd waardoor de verkiezingen worden geannuleerd. Als ze te weinig stemmen halen, trekken ze het stemmenaantal kunstmatig omhoog. Het is slechts een greep uit de gehanteerde frauduleuze praktijken die zorgvuldig werden bijgehouden door onderzoekers van het gerespecteerde Human Rights Watch (HRW) tijdens de frauduleuze verkiezingen van 2007. (11) De verkiezingen in Akwa Ibom zijn er overduidelijk een sinistere heruitgave van.

Politiek geweld en kidnapping zijn een vast onderdeel geworden in Akwa Ibom. Op 15 januari werd nog de mensenrechtenactivist Barr Udo George ontvoerd toen die zich verzette tegen de aanstelling van een traditionele chef door gouverneur Akpabio. De lege plaats werd ingenomen omdat kort daarvoor chief James Obot werd vermoord. (12)

De mensenrechtenbewegingen in Akwa Ibom hebben overigens hun handen vol. In een wanhopige open brief aan de Amerikaanse president Barack Obama geven ze een lijst van 19 moordaanslagen, 95 kidnappingen en 9 opsluitingen door de lokale regering. De slachtoffers zijn bijna allemaal Ibidio. (13) Van Barr Udo George is er nog steeds geen nieuws.

Nog vóór de eerste verkiezingsronde van start ging, werd Akwa Ibom al opgeschrikt door de drieste logica van electoraal geweld. Op 23 maart kwamen er tijdens een verkiezingsrally meer dan 12 mensen om in een gevecht tussen jonge aanhangers van de PDP en Action Congress of Nigeria (ACN). Er werd in Uyo en Ikot Ekpene voor miljoenen naira’s schade aangericht, met onder meer het in brand steken van 500 auto’s. (14)

De beschuldigde vinger werd uitgestoken naar de onstuimige jongeren van ACN. Maar ACN zelf ontkent het geweld te zijn begonnen. Een professor aan de universiteit van Port Harcourt, Glory Amadi, merkt in een commentaar op het krantenartikel fijntjes op dat “het politieke geweld in Nigeria verbonden blijft met de hoge graad aan jongerenwerkloosheid en armoede. De valse beloften van de meeste politici zorgen er bovendien voor dat hulpeloze jongeren voor een beetje hoop de electorale strijd aanbinden.” (15)

De verkiezingen in Akwa Ibom vonden plaats in een gemilitariseerde sfeer. We namen contact op met burgerrechtenactivist Chris Adokowen (*). Hij verrichtte electorale observaties in Akwo Ibom. Adokowen vertelde ons dat hij in zijn regio’s geen internationale waarnemers heeft gezien. Volgens hem zouden ze via de radio hebben opgeroepen dat internationale waarnemers niet naar zijn regio moesten komen. Internationale waarnemers verrichtten naar zijn zeggen hun werk vooral in metropolen zoals Lagos, Abuja en Ibadan.

Voor wat hij zelf heeft meegemaakt, laten we hem zelf aan het woord: “Tijdens mijn opdracht werd ik aangevallen door PDP-criminelen die mijn observaties verstoorde. De verkiezingen in Akwo Ibom zijn beladen met ongeregeldheden. Ita Enang, een medewerker van Bassey Akpan, het diensthoofd financiën en huidig lid van de kamer van volksvertegenwoordigers heeft de mensen in het kiesdistrict Itu en Ibiono Ibom geterroriseerd. Twee mensen werden vermoord door PDP-bandieten. Ze vluchtten met gestolen kiesmateriaal de bush in. Toen ik de plaatselijke kiescommissaris en de politiediensten op de hoogte bracht van het gebeuren konden zij niets ondernemen. Ze deden niets omdat – zoals achteraf bleek – zij ook samen met afgevaardigden van INEC de resultaten vervalsten. Uiteindelijk werden de vervalste verkiezingsuitslagen officieel bekendgemaakt.”

Adokowen weet ons ook nog te melden dat Akwa Ibom één van de weinige regio’s is waar de verkiezingen werden vervalst. Volgens hem is de voorzitter van INEC, Attahiru Jega, geen bondgenoot van PDP. Maar de meeste medewerkers van de staatsafdelingen van de nationale kiescommissie zijn volgens hem corrupt omdat ze werden aanbevolen door politici om hun belangen te dienen. De burgerrechtenactivist voegt er ten slotte aan toe dat de dominantie van de PDP moet stoppen.

Verkiezingsuitslagen en etnisch conflict

Volgens de officiële verkiezingsuitslagen won de PDP in Akwa Ibom 9 van 10 federale kiesdistricten. Maar in het noordoosten van Akwa Ibom, in Oyo, hebben de verkiezingen nog niet eens plaatsgevonden omdat het logo van de Labour Party op de stembiljetten ontbrak.

Er werden tevens geen verkiezingen gehouden in de kiesdistricten Ukanafun en Oruk Anam omdat er te weinig stembiljetten waren. Het ACN heeft ondertussen opgeroepen de verkiezingen te annuleren. Ze riep ook op Felix Uyanna van de plaatselijke kiescommissie, Maria Owi van het INEC en Omang Ntui te ontheffen uit hun functies. Zij beschuldigen PDP-leden ook ervan gebruik te hebben gemaakt van palmpitten en bittere kolanoten om vingerafdrukken te vervalsen. (16) Verkiezingsfraude is een kunst!

Uit andere berichtgeving blijkt dat er door de gecontesteerde uitslagen een nieuw etnisch conflict tussen de Annang en de Ibidio losbarstte. Er circuleerde namelijk een sms met de boodschap dat de: “Afe en de Ati Annang de Annangnatie feliciteren voor de Ibidio een lesje te leren tijdens de verkiezingen van zaterdag. Zij zijn voor altijd de ineffectieve meerderheid in Akwa Ibom. Met onze Oron-broeders, moeten we klaar staan om hen in ongenade te doen vallen tijdens de presidentsverkiezingen … houd dit berichtje enkel voor patriottistische Annang.” Niet dus. Eén van de problemen is dat de postjes in het beleid en de overheidscontracten etnisch bepaald zijn. (17)

De presidentsverkiezingen zijn in aantocht en de gouverneursverkiezingen worden tegen het einde van april gehouden. De presidentiële wedloop is ondertussen verengd tot een strijd tussen Jonathan Goodluck en Muhammadu Buhari.

In Akwa Ibom zal huidige gouverneur Godswill Akpabio wellicht op een ‘mechanisch goddelijk geïnspireerde’ wijze winnen. De staat van Akpabio is exemplarisch voor het postkoloniale Nigeria van superkapitalisme, etnische conflicten en het tremendum van armoede. Nigeria-na-war-o zegt men in het pidgin Engels – het blijft een chaos.

Soms hoor je Nigerianen masochistisch zeggen dat het land opnieuw moet worden gekoloniseerd. Maar dat is natuurlijk onzin. De Nigeriaanse schrijfster Chimanda Ngozi Adichie laat één van haar hoofdpersonages in Een Halve Gele Zon het probleem beter vertolken: “Als iemand je een kostuum geeft en zegt dat het op dat van hen lijkt, terwijl het niet jouw maat is en de knopen verdwenen zijn, dan moet je dat kostuum wegdoen en er zelf een in de juiste maat maken. Er zit eenvoudigweg niets anders op.” (18)

Laten we ervan uitgaan dat het kostuum hier als metafoor staat voor kapitalisme. Dan loopt Keizer Kapitaal in Nigeria naakt rond in de talloze sloppenwijken van smerigheid en uitzichtloosheid. Nigeria is dringend toe aan een nieuw sociaal rechtvaardig ontwikkelingsbeleid.

(*) Ter bescherming hebben we de naam van onze contactpersoon aangepast.

Bronnen:

(1) Africanews, Nigeria: Goodluck delivers credible elections, http://www.africanews.com/

(2) Daily Trust, Carson: Losers must step out http://www.dailytrust.dailytrust.com/

(3) Daily Trust, N/Assembly poll is 96% successful – Swift Count, http://dailytrust.dailytrust.com/

(4) Daily Trust, EU-observers commend INEC urge improvement, http://dailytrust.dailytrust.com/

(5) Reuben Abati,  What I saw on Election Day, http://www.thenigerianvoice.com/

(6) Akwa Ibom State Government Online http://www.aksgonline.com/default.aspx

(7) Daily Trust, Nigeria:Conspiracy Costs, Akwa Ibom Oil Wells, http://allafrica.com/stories/201103230847.html

(8)  Stop killing of children in Akwa Ibom State in Nigeria, http://www.change.org/petitions/stop-the-killing-of-children-in-akwa-ibom-state-in-nigeria

(9) Friedrich Engels, De toestand van de arbeidersklasse in Engeland, 1976, Progres, pag. 141

(10)   http://www.nigerianstat.gov.ng/ext/latest_release/LabourForcestat.pdf

(11)  Ben Rawlence en Chris Albin Lackey, Nigerian general elections: democracy in retreat, African Affairs, (2007), 106/424, 497–506

(12) Sahara reporters, Insecurity Worsens In Akwa Ibom: Human Rights Activist, Businessman kidnapped, http://www.saharareporters.com/

(13)  Murder of AKWA IBOM Paramount Ruler: A LETTER TO PRESIDENT BARACK OBAMA, http://thewillnigeria.com,

(14) Sahara reporters, Akwa Ibom PDP/ACN Clash Latest: Fed Govt Throws Weight Behind Gov. Akpabio, Gives “Shoot on Sight” Order, http://www.saharareporters.com/

(15) Voice of America, Election Violence Leaves 12 Dead in Nigerian Akwa Ibom State, http://www.voanews.com/

(16) The Nation, Akwa Ibom CAN calls for cancellation of NASS elections, http://thenationonlineng.net/

(17) Scoop World, Election Result Sparks Fresh Ethnic War in Akwa Ibom, http://www.scoop.co.nz/stories/WO1104/S00352/election-result-sparks-fresh-ethnic-war-in-akwa-ibom.htm

(18) Chimamanda Ngozi Adichi,Een Halve gele zon, Atlas 2006, pag. 163