Het CRS-rapport verscheen maandag, dezelfde dag waarop bekend raakte dat het Pentagon volgende week de goedkeuring zal vragen aan het Congres voor de levering van straaljagers en helikopters aan Saoedi-Arabië. Op het contract staat een recordbedrag van 60 miljard dollar. Bovenop deze deal kan nog eens een overeenkomst van 30 miljard dollar komen, bedoeld om de Saoedische zeemacht uit te bouwen.

Die verkoop zal niet enkel de positie van Washington als ‘s werelds grootste wapenleverancier verstevigen. De bedragen waarmee de Saoedi’s zwaaien zouden ook het totaal van de volledige handel in conventionele wapens van vorig jaar overstijgen. Volgens het CRS-rapport tekenden ontwikkelingslanden en geïndustrialiseerde landen samen voor 57,5 miljard dollar wapencontracten in 2009. Als de deal met de VS doorgaat, wordt Saoedi-Arabië opnieuw de grootste wapenconsument in het Zuiden, nadat het in 2009 van de troon werd gestoten door Brazilië en Venezuela.

“Zestig miljard dollar is de helft van wat het Pentagon jaarlijks uitgeeft aan wapens”, verklaart William Hartung, analist bij de New America Foundation. “Een enorme waarborg voor de militaire aannemers nu de uitgaven van het Pentagon stagneren.”

Economische crisis

Het jaarlijks rapport van de CRS geldt als de belangrijkste autoriteit op het vlak van conventionele wapenhandel, omdat het zich baseert op vertrouwelijke informatie en openbare data. De studie vergelijkt ook het verschil tussen wapencontracten die in een bepaald jaar werden getekend, en de eigenlijke leveringen die in datzelfde jaar plaatsvonden. Vaak blijken de leveringen kleiner dan oorspronkelijk overeengekomen.

In het rapport ‘Conventional Arms Transfers to Developing Nations, 2002-2009’ staat dat de wapenhandel naar ontwikkelingslanden bijna 80 procent uitmaakt van de 57,5 miljard dollar van alle wereldwijd getekende wapencontracten in 2009. Dat de nieuwe deals vorig jaar 45,1 miljard dollar bedroegen in vergelijking met de 48,8 miljard dollar in 2008, is te wijten aan een algemene terugval met zo’n 8,5 procent in de mondiale wapenhandel. Een gevolg van de economische crisis, aldus het rapport.

Zowel voor nieuwe wapencontracten als voor eigenlijke leveringen golden de VS in 2009 als hofleverancier voor ontwikkelingslanden, een positie die het land bekleedt sinds 2002. Het reef vorig jaar nieuwe contracten binnen voor 17,4 miljard dollar, 38,5 procent van alle soortgelijke deals. Daarmee laat Washington grote rivaal Rusland achter zich, dat het met 10,4 miljard dollar aan nieuwe deals moest stellen. Frankrijk staat met 7,1 miljard dollar op de derde plaats.

Hoewel Washington de lijst aanvoert, is het percentage nieuwe overeenkomsten fors gedaald in vergelijking met 2008, toen het nog goed was voor ongeveer 60 procent (29,5 miljard dollar) van alle wapentransfers naar het Zuiden. In  eigenlijke leveringen aan ontwikkelingslanden is Washington goed voor 7,4 miljard dollar, ofwel 43,6 procent van zulke leveringen.

Daarna volgen Rusland met 3,5 miljard aan leveringen en China met 1,8 miljard. De volgende in rij zijn Duitsland (1 miljard dollar), Groot-Brittannië (800 miljoen dollar) en Israël (700 miljoen dollar), dat in de voorbije acht jaar uitgroeide tot de zevende grootste wapenleverancier aan ontwikkelingslanden.

Afnemers

Aan de kant van de afnemers wipte Latijns-Amerika in 2009 over het Midden-Oosten en Azië, die traditioneel de klantenlijst domineren. Brazilië is de belangrijkste begunstigde met 7,2 miljard dollar, vooral aan oorlogsvliegtuigen. Op de tweede plaats staat Venezuela, dat voor 6,4 miljard dollar aan nieuwe wapendeals sloot, gevolgd door Saoedi-Arabië met 4,3 miljard.

Voor de volledige periode 2002-2009 staat Saoedi-Arabië bovenaan met 39,9 miljard dollar aan nieuwe wapencontracten, gevolgd door India (32,4 miljard), de Verenigde Arabische Emiraten (17,3 miljard), Egypte (13,9 miljard) en Venezuela (12,7 miljard).

In 2009 kreeg Saoedi-Arabië het grootste wapenarsenaal geleverd, goed voor 2,7 miljard dollar. De volgende in rij zijn China (1,5 miljard), Zuid-Korea (1,4 miljard) en Egypte (1,3 miljard). Tussen 2002-2009 domineerde Saoedi-Arabië de wapenmarkt, met 31,5 miljard dollar aan geleverde goederen. China en India lieten zich in die periode voor ongeveer 14,3 miljard dollar hoofdzakelijk bevoorraden door Rusland, terwijl Egypte (12,2 miljard) en Israël (10,1 miljard) klant waren bij de VS.

Wapenwedloop

Ondanks massale wapenaankopen, waaronder de monsterdeal met de VS, heeft Saoedi-Arabië nog niet veel de kans gehad om zijn militaire macht te tonen. Vorig jaar leed het onverwacht zware verliezen in gevechten tegen de Houthi-rebellen aan de grens met Jemen. Vanuit praktisch oogpunt waren deze aankopen nooit doeltreffend”, verklaart Hartung. Volgens hem zijn de bestellingen van de Saoedi’s eerder bedoeld om de gunst van de VS te kopen.

Het Amerikaanse Congres zal zich naar verwachting niet verzetten tegen de vliegtuigverkoop, die om en bij de 75.000 banen zal scheppen in het land.

Ook Israël ziet naar verluidt geen bezwaar voor de verkoop van de straaljagers, omdat het de garantie kreeg dat de F-15’s niet worden uitgerust met langeafstandsraketten. Bovendien steunt de Amerikaanse regering een Israëlische bestelling van F-35’s, een nieuwere generatie straaljagers dan de F-15’s.

“Het lijkt alsof we een wapenwedloop tussen Israël en Saoedi-Arabië leiden. De deal is goed voor bedrijven, maar niet voor de regio”, besluit Hartung, die vreest dat Iran bij Rusland zal aankloppen voor oorlogsvliegtuigen. (JDM)