Dit nieuwe label van de Round Table on Responsible Soy (1) is al door honderden organisaties van de hand gewezen als een vorm van ‘greenwashing’.

Netwerken waaronder Friends of the Earth International, Global Forest Coalition, Platform Aarde, Boer, Consument (ABC) en Food & Water Watch schreven begin dit jaar een brief aan supermarkten in heel Europa om niet aan dit misleidende label mee te doen. Eén certificaat staat voor één ton sojaproduct (bonen, meel of olie).

23.000 consumenten verstuurden een petitie met dezelfde boodschap. Vlaamse NGO’s uitten hun bezorgdheid aan hun Nederlandse collega’s en schreven brieven aan de supermarkten die in België werkzaam zijn (2).

Typisch voorbeeld van consumentenbedrog

“Dit sojalabel is een typisch geval van consumentenbedrog”, zegt Nina Holland van Corporate Europe Observatory (CEO). “Soja importeren voor de intensieve veehouderij in Nederland en België is inherent niet-duurzaam. Het gaat bovendien om soja die geproduceerd wordt met intensief gebruik van landbouwgif. Ook genetische gemanipuleerde soja die bestand is tegen de onkruidverdelger Roundup mag ‘verantwoord’ worden genoemd”.

De ‘verantwoorde’ soja hoeft slechts aan zeer zwakke criteria te voldoen. Er mag met vliegtuigjes in de buurt van huizen worden gespoten en er worden geen harde eisen gesteld om het pesticidengebruik te verminderen.

Ook in de toekomst nog te ontbossen terrein kan ‘verantwoorde’ soja opleveren. Het label biedt geen enkele oplossing voor de strijd om land tussen kleine boeren en de agro-industrie, die in landen als Paraguay en Brazilië gaande is.

Het nieuwe label is vooral gefinancierd door de Nederlandse overheid en het bedrijfsleven. Zij hebben groot belang bij de 9 miljoen ton soja die jaarlijks in Nederland geïmporteerd wordt. Eén miljoen wordt terug uitgevoerd naar België voor de Vlaamse veestapel.

In landen als Frankrijk, Zweden, Noorwegen en Duitsland zien we een tegenovergestelde ontwikkeling: daar neemt de roep om GGO-vrije producten toe – bedrijven schakelen juist over op GGO-vrij veevoer voor de productie van vlees, eieren of zuivel.

Zelfde reclamebureau bij greenwashing betrokken

“Markant is dat de presentatie van het sojalabel in Rotterdam wordt georganiseerd door reclamebureau Schuttelaar & Partners. Hetzelfde bureau dat in 1996 de introductie van de RoundupReady-soja in Nederland organiseerde voor het bedrijf Monsanto. Ook Productschap MVO was bij deze PR-campagne actief betrokken”, zegt Tjerk Dalhuisen van de Nederlandse organisatie gifsoja.nl (3).

In november 1996 kwam ook de eerste GGO-soja in de Antwerpse haven binnen.

Luc Vankrunkelsven en Nina Holland

Luc Vankrunkelsven is medewerker bij Wervel vzw in Brussel en Nina Holland is medewerkster bij Corporate Europe Observatory in Nederland.

(1) De Round Table on Responsible Soy Association (RTRS) is een gezelschap van bedrijven die belang hebben bij de productie, handel en verwerking van soja, waaronder Unilever, Ahold, Cargill en Monsanto. Ook de Nederlandse regering steunt het label, via het Initiatief Duurzame Handel.

(2) De kritiek is samengevat in een korte animatie: http://bit.ly/gifsoja-animatie  Vorig jaar al maakten 230 boeren-, natuur- en ontwikkelingsorganisaties uit Zuid-Amerika en Europa bezwaar tegen het ‘groenwassen’ van foute soja.

Daar bleef het niet bij. Onlangs vroeg een coalitie van organisaties aan de Europese supermarkten om de consument niet langer te misleiden met valse labels. Het overkoepelende verband van natuurorganisaties in Duitsland (DNR) heeft het Wereldnatuurfonds (WWF) verzocht uit de RTRS te stappen en “te stoppen met steun aan een mislukt landbouwmodel”. Nadere informatie over de problemen met soja en het verantwoorde label en een analyse van de RTRS-criteria staat op www.gifsoja.nl

(3) Zoals het maandblad Milieudefensie in 1998 berichtte, huurde Monsanto het PR-bedrijf Schuttelaar en Partners in om “geen slapende honden wakker te maken” bij de introductie van RoundupReady-soja in 1996. Productschap MVO organiseerde toen een promotiereis naar de thuisbasis van Monsanto, St-Louis (VS). Verschillende medewerkers van Schuttelaar en Partners hebben later erkend dat toen niet bewezen was dat gentechsoja milieuvriendelijker was, terwijl dit in de PR wel werd benadrukt.

In februari 1997 organiseerde Focus Research i.s.m. met Interel een debat aan de VUB over ‘De objectiviteit van de wetenschap’. Monsanto financierde het ‘objectieve’ debat via het lobbybureau. De ‘objectiviteit’ van de wetenschap wordt plots weer actueel, na wat zondag 29 mei in Wetteren gebeurde. Voor analyse en verslag zie: http://wervel.be/downloads/gentech-hapklarebrokoponsbord.pdf