In Peru, waar een 48-uren werkweek geldt, is de vakbondswerking misschien wel het meest gekend vanwege de strijd tegen de komst van Newmont Mining. Deze Canadese multinational wilde in de Peruviaanse provincie Cajamarca een goudmijn exploiteren. Het megalomane project, dat onder meer ondersteund werd door de Wereldbank, zorgde voor grote water- en bodemvervuiling. In 2011 stond het project onder zware druk na protest van activisten.

Toch zou dit protest vreemd gevonden kunnen worden. Het project leverde immers jobs op in een plattelandsregio. Met de sluiting van de mijn staan de arbeiders op straat.

Gisella legt uit waarom de vakbond er voor koos deze strijd te steunen: “De CGTP (nvdr: Confederación General de Trabajadores del Perú, de grootste vakbondsfederatie in Peru) is een organisatie die niet enkel vecht voor de rechten van arbeiders, maar ook voor sociale rechten in het algemeen. We komen op voor de bescherming van natuurlijke rijkdommen en verdedigen het recht op een eigen culturele identiteit van de verschillende inheemse volkeren die Peru rijk is. We kijken verder dan onze eigen achterban.”

In Peru vormt een vakbond een brede sociale beweging. Zo werd er in de bouwsector een akkoord gesloten tussen vakbonden, werkgevers en de overheid voor de oprichting van een fonds waaraan alle betrokken partijen bijdragen.

“Met het geld in dat fonds garanderen we onder meer dat elk kind een pakketje schoolbenodigdheden en een kerstcadeautje krijgt. Daarnaast bouwen we opleidingscentra en sportinfrastructuur waar kinderen kunnen deelnemen aan allerlei activiteiten”, zegt Geremias.

Persoonlijke opofferingen

Ondanks de overwinningen die de vakbond heeft geboekt, zowel de overkoepelende vakbond CGTP (waar Carmela en Gisella deel van uitmaken), als deze voor de bouwsector (waar Geremias en Luis voor werken), is het voor vakbondsleiders niet vanzelfsprekend om te werken in Peru.  

Geremias vertelt hoe hij als bouwvakker bij de vakbondsfederatie voor de bouwsector terechtkwam: “Ik werkte bij een werfleider die zijn werknemers slecht behandelde, maar niemand durfde hier iets over te zeggen. Ik heb dat dan maar gedaan. Mijn collega’s bedankten mij nadien en steunden mij volop, dat motiveerde mij om verder te strijden tegen mensen die ons uitbuiten. Toen ontdekte ik mijn roeping om als vakbondsman aan de slag te gaan.”

“Ik leef ver weg van mijn familie en gemeenschap en dat valt soms zwaar. Ik ben afkomstig uit een dorp in de bergen, maar ik woon nu in Lima. Soms mis ik mijn eigen cultuur, maar dat alles weegt niet op tegen het engagement dat ik heb opgenomen.”

Carmela herinnert zich nog goed wanneer het voor haar allemaal begon. “Als student was ik al actief in de studentenvakbond aan de universiteit. Aan de universiteit kon ik al misbruiken vaststellen. Nadien zag ik dat ook de rechten van de arbeiders en van de mensen in het algemeen, vaak geschonden werden. Het is mijn verantwoordelijkheid om hier tegen te vechten. Het gaat tenslotte over rechtvaardigheid, over het strijden tegen corruptie en het behoud van het milieu en de natuurlijke rijkdommen van ons land.”

Vakbondsvrouw

Carmela is al jarenlang actief in de CGTP, maar eenvoudig vindt ze haar werk nog steeds niet: “Enkel dankzij de steun van mijn familie kan ik deze strijd voortzetten. Voor alle vakbondsleden is het leven moeilijk, maar als vrouw en als moeder, geldt dat nog meer. Het is een uitdaging die ik elke dag opnieuw aanga.”

Gisella beaamt de extra moeilijkheden die vrouwen bij de vakbond moeten overwinnen: “De cultuur in de vakbeweging is nog steeds zeer macho. Wanneer vrouwen opklimmen in de vakbond wekt dat wrevel op. Er zijn nog steeds mannen die niet willen erkennen dat vrouwen op een bepaalde plaats kunnen raken op basis van hun eigen kunnen. Als vrouw moet je dubbel je best doen.”

“Voor de bouwsector klopt de opmerking over machismo misschien wel, maar je moet begrijpen dat dit historisch zo gegroeid is”, vertelt Luis, “er zijn nu eenmaal amper vrouwen in onze sector en bijgevolg ook weinig vrouwen in leidinggevende functies in de vakbond.”

Toch komt hier wat verandering in. “De laatste jaren, met de nieuwe materialen en technieken die voorhanden zijn, hebben meer vrouwen de weg naar onze sector gevonden. Daarnaast is er in elke vakbondsafdeling een vrouwencomité. Waar ook vrouwen van vakbondsleden en hun dochters deel van uitmaken.”

Voor Gisella en Carmela is het meer dan een vakbondsprobleem, maar een maatschappelijk probleem. “Alles begint met onderwijs. Er zou meer aandacht besteed moeten worden aan gelijkheid tussen mannen en vrouwen op school.”

Blijvende uitdagingen

Strijdvaardig naar de toekomst kijken, is essentieel voor vakbondsafgevaardigden. Luis verduidelijkt zijn prioriteitenlijstje voor de vakbond in de bouwsector: “Een van de cruciale punten is dat we ons inzetten voor een beter salaris voor de arbeiders in onze sector. Op dit moment kan maar 30 procent rekenen op alle sociale rechten waar ze in theorie recht op hebben. Van de 450.000 arbeiders in de bouwsector zijn er maar 180.000 geregistreerd als bouwvakker.”

Ook de CGTP wil op korte termijn nog heel wat realiseren. Gisella schetst de belangrijkste eisen kort: “We legden aan de overheid een concreet eisenpakket voor waarin we onder meer vragen dat er werk gemaakt wordt van een algemene arbeidswet die correcte salarissen en een eerlijke sociale zekerheid garandeert.”

De doelen zijn ambitieus en dat is ook wat ze alle vier willen. Engagement pur sang is wat hen drijft. Het bindmiddel voor sociale vooruitgang ligt volgens de afgevaardigden bij vakbonden. “Alleen als arbeiders zich verenigen, kunnen ze echt vooruitgang afdwingen, een vakbond is daar het ideale platform voor.”

Zowel de vakbond voor de bouwsector als de CGTP worden bij sommige projecten ondersteund door het ABVV. Meer informatie over deze samenwerking vind je via onderstaande links.