Rijke landen moeten de weg vrijmaken voor goedkope massaproductie van COVID-19-vaccins om ieder mens te beschermen en een wereldwijde economische catastrofe af te wenden die in het ergste geval wordt geraamd op 9 biljoen dollar, aldus Oxfam vandaag. Verwacht wordt dat zij deze week ook overeenstemming zullen bereiken over een extra injectie van 650 miljard dollar in de wereldeconomie om kwetsbare landen te helpen het hoofd te bieden aan de verwoestende gevolgen van de pandemie.
Beide initiatieven – het aanpakken van het chronische wereldwijde tekort aan vaccins, dat tot handelsgeschillen en economische schokken tussen landen leidt, en het streven naar overeenstemming over een nieuwe uitgifte van bijzondere trekkingsrechten – staan op de agenda van de voorjaarsbijeenkomsten van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) van 5 tot en met 11 april.
Samen kunnen deze twee initiatieven een grote bijdrage leveren aan de bescherming van de volksgezondheid en aan het broodnodige economische herstel van landen en mensen overal ter wereld. Er moet dringend actie worden ondernomen nu COVID-19 blijft woekeren, muteren en doden, en tegelijk een verwoestende uitwerking heeft op de economie.
Oxfam dringt er bij de IMF-leden op aan dringend hun goedkeuring te hechten aan de uitgifte van 650 miljard dollar aan bijzondere trekkingsrechten, waarmee lage-inkomenslanden hun uitgaven voor gezondheidszorg een jaar lang bijna zouden kunnen verdubbelen. Een dergelijk besluit had al veel eerder moeten worden genomen en zou het hoogtepunt zijn van de druk die door het maatschappelijk middenveld en andere belanghebbenden op de lidstaten wordt uitgeoefend om de juiste beslissing te nemen.
Vaccin apartheid
Bovendien moet de huidige aanpak van de wereldwijde productie en distributie van COVID-19-vaccins dringend worden gewijzigd, aangezien die ver achterop hinkt. Veel rijke landen houden momenteel de door India en Zuid-Afrika geïnitieerde en door bijna 100 landen in de Wereldhandelsorganisatie (WTO) gesteunde beweging tegen om de monopolies van de grote farmaceutische bedrijven te doorbreken en andere laboratoria in staat te stellen meer en goedkopere vaccins in massaproductie te nemen, onder meer door het delen van de vereiste technologie via de COVID-19 Technology Access Pool (C-Tap) van de WHO. Oxfam en andere leden van de People’s Vaccine Alliance roepen op een einde te maken aan de “vaccin apartheid”, waardoor deze rijke landen één persoon per seconde vaccineren terwijl veel kwetsbare landen nog geen enkele dosis hebben toegediend.
De Internationale Kamer van Koophandel (ICC) schat dat de ongelijkheid op vaccinatiegebied de wereld kan blootstellen aan economische verliezen die kunnen oplopen tot 9,2 biljoen dollar. Landen met een laag of gemiddeld inkomen in het bijzonder zullen worden getroffen door de vaccinongelijkheid, die alleen al tegen 2021 een verlies van het BBP kan veroorzaken van meer dan 27% voor India, 24% voor Zuid-Afrika en 18% voor de Filipijnen.
Maar ook rijke landen zullen de gevolgen van de vaccinongelijkheid ondervinden. Hoewel het verlies beperkter zal zijn in termen van BBP, zal het een aanzienlijk effect hebben op de bestedingen van de huishoudens. Op basis van de resultaten van de studie van de Internationale Kamer van Koophandel berekent Oxfam dat deze verliezen aan huishouduitgaven dit jaar kunnen oplopen tot 1.422 euro per hoofd van de bevolking in België, en tot 2.286 euro (2.700 dollar) voor de Verenigde Staten of 1.228 euro (1.451 dollar) voor Japan.
“Dit herinnert ons er op grimmige wijze aan dat de ongelijkheid van vaccins een reële economische impact heeft op ons allemaal, ook al hebben onze leiders de oplossing voor zich liggen. De rijksten hebben de middelen om het beter aan te kunnen, maar de crisis zal niemand sparen, en de prijs zal veel hoger zijn voor de armsten,” aldus Anna Marriott, hoofd gezondheidsbeleid van Oxfam International. De bijeenkomsten van deze week, met inbegrip van de G20, zijn een ideaal moment om een doorbraak te bewerkstelligen.
Op de agenda van deze week staat ook het pakket van 12 miljard dollar van de Wereldbank voor kwetsbare landen om de aankoop en distributie van vaccins te financieren. “Dit pakket is welkom, maar een groot deel ervan zal worden verstrekt in de vorm van leningen aan kwetsbare landen, waardoor hun schuldenlast toeneemt op een moment dat zij zich dat het minst kunnen veroorloven,” waarschuwt Nadia Daar, directeur van Oxfam’s kantoor in Washington DC. De Wereldbank en het IMF weigeren ook nog steeds de terugbetaling van schulden op te schorten om de schuldenlast voor de begrotingen van de kwetsbare landen te verlichten en zo hun reactie op de crisis te vergemakkelijken.
De prijzen van vaccins zijn in veel landen buitensporig hoog als gevolg van monopolies op vaccins. Tegen de prijs die Oeganda voor zijn vaccins heeft betaald, zou het meer dan het dubbele van de gezondheidsbegroting van het land vergen om de hele bevolking in te enten. Het bedrag van 12 miljard dollar van de Wereldbank zal dus snel worden opgebruikt om slechts een fractie van de vereiste doses te financieren, tenzij de farmaceutische monopolies worden opgeheven om de productie te verhogen.
Over de kwestie van nieuwe bijzondere trekkingsrechten zegt Nadia Daar: “Bijzondere trekkingsrechten zijn de snelste en zekerste manier om het nodige geld te verdelen onder kwetsbare landen die, in tegenstelling tot de rijkste landen, eenvoudigweg niet de middelen hebben om COVID-19 rampenplannen uit te voeren om de economie en de gezondheidszorgsystemen te stimuleren. Belangrijker nog is dat dit geld is dat landen nooit zullen hoeven terug te betalen, waardoor een verergering van hun schuldenlast wordt voorkomen. ”
“De uitgifte van nieuwe bijzondere trekkingsrechten kan zeer snel gaan. Ter herinnering: in 2009 was er slechts een paar maanden nodig om 250 miljard dollar aan SDR’s in de wereldeconomie te injecteren. Als tijdens de voorjaarsbijeenkomsten voldoende vooruitgang wordt geboekt, zou dit geld tegen het einde van de zomer levens en bestaansmiddelen kunnen redden,” aldus Nadia Daar. Volgens het IMF zullen de lage-inkomenslanden in vijf jaar 200 miljard dollar moeten uitgeven alleen al om de pandemie te bestrijden – buitengewone maatregelen zijn nu dus meer dan ooit nodig.
