Bij een bezoek aan Montréal, waar ik zonet vandaan kom, kan men bij het lezen van enkele tijdschriften, het volgen van enkele televisieprogramma’s en het spreken met enkele mensen (bijvoorbeeld taxichauffeurs), leren dat in Québec in het integratiebeleid vooral twee zaken aan de orde zijn: het thema van de “accomodement raisonnable” (waarover het hier niet zal gaan) en dit van de erkenning van in het buitenland behaalde diploma’s.

Eerst even een bredere situering. Waar men in Canada in zijn geheel merkt dat de grootste migrantengroepen vandaag bestaan uit Chinezen, Indiërs,Filippino’s, Amerikanen en Britten, zijn dit in Québec: Italianen, Fransen, Haïtianen, Libanezen, Chinezen, Marokkanen en Algerijnen.

De problematiek van de erkenning van de diploma’s.

In een interview met Diversité canadienne (2010, vol. 8) zegt Yves-Thomas Dorval, voorzitter van de ‘Conseil du patronat du Québec’ (CPQ), “dat het duidelijk is dat de weigering om een in het buitenland behaald diploma te erkennen nefaste gevolgen heeft voor zowel de houder van dit diploma als voor de samenleving in haar geheel. Het menselijk kapitaal van de gekwalificeerde migrant moet rendabel gemaakt worden.” In hetzelfde nummer merkt Françoise Bertrand, directeur generaal van de Federatie van handelskamers van Québec op, dat een normale economie vandaag 25% competenties op universitair niveau vraagt, maar dat er in Québec een aanbod bestaat van meer dan 40%. Die meer dan 40% komen daarenboven vaak uit humaan en sociaal wetenschappelijke, en niet uit technische richtingen. “Dit zorgt voor frustraties en trauma’s.”

De voorzitter van de CPQ bepleit volgende aanpak:

1. Zo snel mogelijke erkenning waar het om diploma’s in technische richtingen gaat. Dit wil zeggen dat heel precies aangegeven wordt welke bijkomende stage of bijkomende cursus vereist is als men oordeelt dat het buitenlandse diploma ten onrechte niet gelijkwaardig is aan het Canadese.
2.  Indien gelijkschakeling niet mogelijk is, of als de behaalde kwalificatie niet rendabel lijkt op de arbeidsmarkt, zo snel mogelijk aangeven welk alternatief hoog diploma eventueel wèl door kandidaat behaald kan worden op redelijk korte termijn, en zonder betrokkene in de kosten te jagen, en op welke wijze.

Eenzelfde verhaal tekent men op uit de mond van Jean-François Thuot, directeur generaal van de “Conseil interprofessionnel du Québec”: “We engageren ons om de toegang tot de gereglementeerde beroepen te vergemakkelijken van de mensen met een opleiding opgedaan in het buitenland.” Hij pleit voor een zakelijke en precieze procedure om de aanvragen te behandelen, met een precieze ‘time table’, en tegelijk pleit hij voor een beroepsprocedure bij een totaal anders samengestelde kamer in geval van eerste weigering.

Vaststelling: Québec ziet een probleem omdat 15% van de aanvragen tot gelijkschakeling momenteel geweigerd wordt en omdat tegelijk bij de helft van de in principe goedgekeurde aanvragen de bijkomende vereisten te hoog liggen of te veel tijd en onkosten vergen, zodat het er niet van komt.

Commentaar. In de jaren ’90 heb ik bij ons in Vlaanderen/België meermaals geprobeerd om dit debat op gang te trekken. Zonder succes. Niemand bleek te weten wie uiteindelijk zulk debat moest opstarten. Nochtans, nog tijdens recent onderzoek van Regionaal integratiecentrum Foyer vzw bij Congolese en Rwandese migranten is gebleken dat dit probleem ook bij ons huizenhoog is.

Onderzoek naar het schools slagen of mislukken van jongeren bij die groepen toont overigens aan dat de niet erkenning van het diploma van een of beide ouders bijzonder nefast is voor de motivatie van de jongeren om zich voor school in te zetten. Misschien zou onze Vlaamse regering eens contact kunnen opnemen met Kathleen Weil, minister van migratie en culturele gemeenschappen in Québec, om te zien hoe de discussies ginds verlopen… want dat dit ook bij ons een enorm verlies van menselijk kapitaal inhoudt en bij sommige jongeren de schoolse carrière negatief beïnvloedt, is overduidelijk.