‘’UNICEF komt op voor de rechten van ieder kind wereldwijd. Geen enkel kind mag vergeten worden of uitgesloten. “ zegt Philippe Henon. Uit een studie van onderzoekers van Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health blijkt dat in het ergste scenario 1,2 miljoen extra kinderen kunnen sterven in zes maanden.  De oorzaak is een wereldwijde daling in levensbelangrijke medische interventies zoals familieplanning, geboorte en postnatale zorg. Dat is onaanvaardbaar voor UNICEF, het kinderfonds van de Verenigde Naties en de grootste organisatie voor kinderen en hun rechten in de wereld.

Hoe schat UNICEF de impact van de coronacrisis in op kinderen wereldwijd?

“Uit onze ervaringen met andere crises in het verleden, kunnen we conluderen dat er gelijkaardige gevolgen zullen zijn bij de coronacrisis. De gevolgen voor kinderen in arme landen zullen groter en sterker zijn dan voor kinderen in België.”

“Veel kinderen in arme landen krijgen een maaltijd op school. Doordat die scholen nu gesloten zijn, lopen kinderen het risico een tekort te hebben aan voedsel. En dat kan dan weer gevolgen hebben op hun groei en ontwikkeling. Dat is niet het enige. Doordat kinderen niet meer naar school gaan, worden ze meer aan hun lot overgelaten. Ze zijn vatbaarder voor misbruik en huishoudelijk geweld. Vooral bij meisjes is het gevaar op seksueel misbruik groot. Zij worden nu ingeschakeld om meer huishoudelijk werk te verrichten, waardoor ze meer worden blootgesteld aan de gevaren van de buitenwereld bij dit soort werk. Een voorbeeld is water gaan halen bij een waterput. Onze derde vrees is dat kinderen niet enkel in deze periode niet meer naar school gaan, maar gewoon helemaal niet meer. Deze crisis zal ook een financiële crisis worden, en sommige gezinnen zullen niet meer de mogelijkheid hebben om inschrijvingsgeld voor school te betalen. De coronacrisis heeft heel wat gevolgen voor de maatschappij op korte en lange termijn.”

“Sensibilisering voor vaccinaties gebeurt heel vaak via de scholen. We vrezen ook dat gezondheidsprogramma’s worden afgebouwd door het gebrek aan middelen. Nu ligt de focus vooral op het bestrijd van COVID-19, maar daardoor dreigen ook andere crises vergeten te worden. Door de lockdownmaatregelen kunnen we ook niet iedereen bereiken.
Het is veel moeilijker om kinderen in dorpen te bereiken uit vrees voor het coronavirus.”

Niet de ziekte zelf, maar de maatschappelijke gevolgen zullen een grote impact hebben. Kunt u dat uitleggen?

“Vanuit UNICEF zien wij een nood aan een holistische aanpak. We moeten voldoende tijd en middelen vrijmaken voor alternatieven. Begin maart heeft UNICEF een wereldwijde oproep gedaan voor meer financiële steun. We hadden op dat moment 650 miljoen dollar nodig. Deze week is dat cijfer al gestegen naar 1 miljard dollar. We hebben voorlopig slechts 20% van dat bedrag opgehaald. Het is voorlopig nog koffiedik kijken, maar de onrechtstreekse gevolgen van de coronacrisis zullen ver reiken.”

De coronacrisis heeft een impact op verschillende domeinen van het leven van kinderen. Hoe kunnen we die impact voorkomen of verminderen?

“In België hebben we het voordeel dat we een rijk land zijn en dat we middelen kunnen vrijmaken om de impact van de crisis te verminderen. Maar dat neemt niet weg dat er ook in ons land gevaren zijn. De coronacrisis heeft een impact op verschillende domeinen van het leven van kinderen.”

“De meest voor de hand liggende is de impact op het onderwijs. Scholen vangen dat deels op door online lessen te geven. Maar niet alle families hebben de middelen om het materiaal aan te schaffen dat nodig is om die lessen optimaal te volgen. Niet elk gezin heeft een laptop per kind. We vrezen dat bepaalde groepen een achterstand zullen oplopen, of zelfs helemaal worden uitgesloten, omdat ze nu geen fysieke begeleiding krijgen van hun leerkrachten. Ik spreek dan bijvoorbeeld over kinderen die opgroeien in een gezin waar de ouders de taal niet machtig zijn, en daardoor niet altijd correct geïnformeerd zijn. We vrezen dat ook bij kinderen die opgroeien in een kansarm gezin. Zij waren al kwetsbaar en nu worden ze nog meer uitgesloten dan voordien.”

Kinderen die nu online lessen volgen, zitten meer achter hun laptop. Niet alle ouders hebben tijd om hun kinderen te controleren. Zo hebben ze ook een grotere kans om slachtoffer te worden van misbruik via het internet.”

“Kinderen die opgroeien in een gezin waar geweld aanwezig is, kunnen blijvende schade oplopen. Uit onderzoek van UN Women blijkt dat kinderen en vrouwen extra kwetsbaar zijn voor gendergerelateerd geweld.”

Welke impact heeft gendergerelateerd geweld op kinderen?

“Studies tonen aan dat opgroeien in een gezin waar geweld aanwezig is, niet goed is voor de ontwikkeling van kinderen. Fysiek misbruik is heel waarneembaar. Maar ook meer subtiel misbruik, zoals psychologisch geweld hebben een grote invloed op de ontwikkeling van kinderen. Trauma’s uit de kindertijd kunnen effect hebben tot je volwassen bent. Dat is iets wat een persoon zijn hele leven meedraagt. Denk maar aan bepaalde angststoornissen. Iemands jeugd is bepalend voor de rest van zijn of haar leven.”

Hoe kunnen we dan waakzaam zijn en geweld voorkomen?

“Informatie verschaffen over gendergerelateerd geweld is enorm belangrijk.
UNICEF werkt daar al jaren rond, maar ook andere organisaties zijn er mee bezig.
In de meeste gevallen kunnen kinderen en jongeren terecht bij een vertrouwenspersoon op school, maar dat valt nu weg. Er is nu een jongerentelefoon opgericht en ook het kinderrechtencommissariaat neemt initiatieven. Het is belangrijk dat dienstverleners alert blijven en dat ze zich bewust zijn van de gevaren in deze omstandigheden.”

Welke lessen kunnen overheden trekken uit deze crisis?

“Eén van de belangrijkste lessen die we kunnen trekken, is dat we altijd voorbereid moeten zijn op een noodtoestand of een crisis. In het verleden maakten we ons in België niet veel zorgen. We dachten dat alles wel goed geregeld is. Maar nu ontdekken we dat niets vanzelfsprekend is en dat we altijd waakzaam moeten blijven. Wat bijzonder is aan de coronacrisis is dat het deze keer niet een ver-van-ons-bed-show is. Vroeger spraken we meestal over rampen in het Zuiden of ontwikkelingslanden, en nu worden we met iets geconfronteerd waar niemand immuun voor is. We zijn niet anders dan anderen en dit is een wereldwijd probleem. Het is dus belangrijk dat we blijven investeren in preventief onderzoek en dienstverlening.”

Het kinderrechtenverdrag is de basis voor alle acties van UNICEF. Welke kinderrechten lopen het meest gevaar?

“De meest opvallende is natuurlijk het recht op onderwijs. Maar ook andere rechten lopen gevaar, zoals het recht op bescherming, het recht op gezondheidszorg en het recht op voeding. Op dit moment kunnen we nog niet exact zeggen wat de onrechtstreekse gevolgen zullen zijn van deze crisis op de hele maatschappij. Maar we vrezen wel voor een verloren generatie, die door deze crisis niet de noodzakelijke mogelijkheden krijgen om zich te ontwikkelen.”