Guy Berger, directeur media bij de VN-organisatie UNESCO (UN Educational, Scientific and Cultural Organization) zegt dat de VN er “veel energie in steken” om moorden op journalisten niet straffeloos te laten. De conferentie in Parijs richt zich echter vooral op de vraag wat mediaorganisaties zelf kunnen doen om aandacht te vestigen op het probleem.
In 2015 werden 112 journalisten vermoord, blijkt uit cijfers van de Internationale Federatie van journalisten (IFJ) in Brussel. De IFJ, die wereldwijd zo’n 600.000 leden telt, zegt dat het in minstens 109 gevallen ging om gerichte aanslagen, bomaanslagen en vuurgevechten. Er was sprake van een lichte daling van het aantal doden ten opzichte van 2014, toen 118 mediaprofessionals omkwamen.
Reporters Sans Frontières (RSF), een groep die zich eveneens inzet voor vrijheid van meningsuiting, zegt in haar rapport dat de doden “grotendeels toe te schrijven zijn aan opzettelijk geweld tegen journalisten.” Volgens RSF falen initiatieven om journalisten te beschermen.
Veiligheidsgids
Tot de slachtoffers behoren ook de cartoonisten die werkten voor het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo. Zij kwamen in januari 2015 om. Na die aanslag organiseerde de UNESCO ook een conferentie, onder de noemer ‘Journalistiek na Charlie’.
RSF-directeur Christophe Deloire zegt dat een speciaal mechanisme om wettelijke bescherming van journalisten af te dwingen “absoluut essentieel” is. Hij zal tijdens de conferentie in Parijs een veiligheidsgids voor journalisten presenteren, “om good practices te delen, inclusief veiligheidsprotocollen op redacties, en innovatieve beschermingsmaatregelen voor reporters die werken in gevaarlijke gebieden.” De UNESCO verwacht ongeveer tweehonderd mediaprofessionals uit de hele wereld op de conferentie.
De UNESCO zegt al lange tijd te pleiten voor maatregelen om de veiligheid van journalisten te verbeteren en een einde te maken aan straffeloosheid. Elke twee jaar publiceert de organisatie een rapport met de reacties van overheden op informatieverzoeken over de vervolging van daders van moorden.
In zijn rapport van 2015 constateert de UNESCO dat sommige VN-lidstaten de gevraagde updates over onderzoeken naar geweld tegen journalisten niet geven. Het reactiepercentage steeg echter naar 42 procent (24 van de 57 verzoeken) ten opzichte van 22 procent in 2014.
Publieke opinie
Wat in Parijs niet op de agenda staat, zijn de pogingen van sommige lidstaten om de persvrijheid in te perken door journalisten gevangen te zetten. Experts erkennen dat dit onderwerp ook aandacht nodig heeft, maar anderen vinden dat er onderscheid gemaakt moet worden tussen beide kwesties.
“Je kunt persvrijheid hebben terwijl journalisten niet veilig zijn”, zegt Berger. “Op andere plaatsen bestaat een gebrek aan persvrijheid, maar journalisten zijn er veilig, zelfs als ze te maken krijgen met wetten die niet in overeenstemming zijn met de internationale standaarden.”
Regeringen zijn volgens hem de eerst verantwoordelijken om de mensenrechten te beschermen. Het publiek mag zich volgens hem ook bewuster worden van de risico’s die journalisten lopen, en meer steun tonen voor hun veiligheid en bescherming.
Hoe sterker de publieke opinie is, zegt hij, hoe moeilijker het is om daarvan af te wijken en hoe duidelijker overheden zien dat ze moeten handelen. “Overheden hebben journalisten nodig, ook als ze een hekel hebben aan journalisten, en het is van belang dat ze hun werk in veiligheid kunnen doen.”
Bronnen:
Media Come Together to Discuss Safety of Journalists, Fight Against Impunity
