Niet zoveel nieuws
onder de zon, kun je zeggen. Antifascistische protesten dreigen
al eens uit de hand te lopen. En zeker Duitsland kent een traditie
van behoorlijk militant antifascisme waarin provocatie niet geschuwd
wordt. Het hoort bij de actiemethoden van, al bij al, marginale
groepen aan de rand van het politieke spectrum.

Maar uit
onderzoek van de Vrije Universiteit Berlijn doemt een ander,
onrustbarender beeld op. Het onderzoek, getiteld Against State and
Capital – for the Revolution, stelt dat een aanzienlijk deel van
de Duitsers heil ziet in politiek geweld en de democratische
instellingen van het land wantrouwt.

Fuck the system

De
cijfers die in het onderzoek zijn opgenomen, spreken voor zich. Eén
op de vijf Duitsers wil een revolutie in plaats van stapsgewijze
hervormingen. Zestig procent gelooft dat niet de politiek maar de
zakenwereld het land runt, en dat het politieke bestel dus weinig tot
niets voorstelt. Meer dan een derde gaat ervan uit dat het
kapitalisme onvermijdelijk leidt tot armoede en honger.

Als
het echt over politiek geweld gaat, zijn de cijfers van het onderzoek
iets minder spectaculair maar toch significant. Ongeveer veertien
procent van de ondervraagden gaf aan dat politiek geweld tegenover
“het systeem” geoorloofd is. Een kleine helft vond dat ook andere
groepen dan de staat het recht in eigen handen mogen nemen.

Complottheorieën 

Uit deze cijfers
concluderen de onderzoekers dat er een substantieel deel van de
Duitse bevolking terugvalt op radicaal linkse ideologische schema’s.
Dit gaat gepaard met een algeheel en wijdverspreid wantrouwen
tegenover gevestigde machten. Als gevolg daarvan groeit de
aanhang voor complottheorieën allerhande. In dit verband spreken de
onderzoekers over de opkomst van een nieuw soort irrationaliteit.

Opvallend, maar niet
geheel verrassend: er zijn duidelijk waarneembare verschillen
merkbaar tussen het voormalige Oost- en West-Duitsland. Zestig
procent van de voormalige Oost-Duitsers vinden een socialistisch
staatsbestel wenselijk, tegenover zevenendertig procent van de
voormalige West-Duitsers.

Crisis

Volgens
de wetenschappers van de Vrije Universiteit Berlijn is de conclusie
duidelijk: steeds meer Duitsers keren zich af van het politieke
centrum. Dit onderzoek moet dan ook opgevat worden als een duidelijke
waarschuwing ten aanzien van de Duitse politiek. Want wanneer steeds meer burgers zich afkeren van de
gevestigde politiek, loert er gevaar op gewelddadige ontsporingen.

De Duitsers lonken overigens niet enkel naar de
radicaal linkse kant van het politieke centrum. Met
bewegingen als Pegida en Hogesa kent ook radicaal rechts een nieuwe
bloei. Deze renaissance van radicaal rechts speelt zich
af buiten de traditionele partijen om. Rechts scheurt zich dus net als links af
van de partijpolitiek in Duitsland.

Zowel de groei van
radicaal links en radicaal rechts wijst op een groeiende crisis van
het Duitse politieke systeem. Vermoedelijk zit ook de groeiende
sociale ellende in Duitsland daar voor iets tussen. Sinds de
hereniging van Duitsland is de armoede nog nooit zo hoog geweest als
nu. Meer dan twaalf miljoen Duitsers leven in armoede.