Product, winst
De reden voor het ontstaan van Uitpers is te zoeken in de diepgaande veranderingen in de perswereld in de jaren 1990. Veranderingen niet alleen in België maar wereldwijd. Veranderingen die in de eerste plaats door winstmotieven geïnspireerd waren. Het neoliberale model deed zijn intrede in de perswereld. Een krant werd een “product” dat in de eerste plaats geld moest opleveren en zo weinig mogelijk moest kosten aan de uitgever.
Dat had zware gevolgen. Kwaliteit en competentie werden niet meer als waardevol beschouwd. Van de journalisten werden almaar meer “inleveringen” gevraagd. Ook in de kostprijs van de inhoud werd genadeloos gesnoeid Niet in het minst voor de buitenlandse berichtgeving omdat die nu eenmaal duur is. Geen nood, plots werd verkondigd dat buitenlands nieuws “niets opbrengt”, dat niemand zich daar aan interesseert. Dit terwijl bv. bij De Standaard tot kort voordien “buitenland” als één van de grote troeven van de krant werd beschouwd. Tevens waren er nog grootse plannen ontvouwd om daar nog grote investeringen in te doen.
Ineens kon dat niet meer want te duur. Lobbywerk van de eigenaars leidde ertoe dat een deel van geld kostende reizen, via het Fonds Pascal Decroos, door de Vlaamse regering worden gefinancierd. Een overheid die ook al jaarlijks zowat € 400 miljoen overheidsgeld uitdeelt aan vooral de twee grote persgroepen van het land – waarmee die een persimperium aan het opbouwen zijn in Nederland, Denemarken, Ierland… in plaats van met die miljoenen kwaliteitsvolle journalistiek te financieren. In ruil voor die zilverlingen hebben die krantengroep zich ook omgeschoold tot “mainstream media”, die op buitenlands gebied schaamteloos de regeringspolitiek volgen. Zie bv. maar de haatcampagnes tegen Iran, Syrië, de Palestijnen… Geen wonder dat bij opiniepeilingen de kranten maar bijzonder weinig geloofwaardigheid krijgen.
Tegen de stroom
De onvrede over dit alles gaf de aanzet tot het opstarten van Uitpers. Dankzij het pas opgekomen goedkope internet en de bereidheid van een groep beroepsjournalisten en kritische activisten dat onbezoldigd te doen, werd het mogelijk de internationale politiek tegen de “mainstream” in te analyseren en te duiden. Het is niet altijd gemakkelijk, ook omdat de belangstelling voor internationale politiek getaand is door de boycot van de “mainstream media” én ten gevolge daarvan ook het verdwijnen van sterke bewegingen zoals de marsen tegen de kernwapen, de Vietnamoorlog, de Amerikaanse subversie in Latijns-Amerika en de daarmee samengaande steun voor bloedige dictators.
Twintig jaar later mogen we, ondanks de handicaps waarmee we moeten werken, fier zijn op het resultaat. Alles kan natuurlijk beter, maar we moeten het alleen doen met giften en de belangeloze inzet van velen. De Vlaamse regering werd al meer dan eens om enige steun gevraagd, maar die geeft niet thuis – het water stroomt immers altijd naar de zee – en kritische stemmen worden niet altijd geapprecieerd.
