Het is pas vijf dagen geleden dat de 56-jarige Baltasar Garzón zich voor het Hooggerechtshof moest komen verantwoorden voor het afluisteren van gesprekken tussen advocaten in de zaak-Gürtel, een van de grootste corruptieschandalen in Spanje. De uitspraak in die zaak is nog niet gevallen.

Amnestiewet

Het nieuwe proces, eveneens voor het Hooggerechtshof, krijgt nog meer aandacht in het buitenland omdat het rond de toepassing van internationaal recht draait. Garzón wilde het internationaal recht toepassen op misdaden tijdens de Spaanse burgeroorlog (1936-1939) en de dictatuur van generaal Francisco Franco (1939-1975). Eerder deed hij dat onder meer in de vervolging van de Chileense dictator Augusto Pinochet.

Aanleiding van het proces dat vandaag start, is een klacht van twee franquistische organisaties. Die beschuldigen de rechter van machtsmisbruik.

Garzón was een onderzoek begonnen naar de verdwijning van 114.266 mensen tussen juli 1936, toen de staatsgreep plaatsvond die aanleiding gaf tot de burgeroorlog, en december 1951. Volgens de klacht heeft Garzón daarbij de Spaanse amnestiewet van 1977 naast zich neergelegd.

Pleitbezorger

Amnesty International noemt het “schandalig dat een rechter berecht wordt omdat hij opkomt voor rechtvaardigheid, waarheid en herstel voor de slachtoffers, en hun familieleden, van een massale schending van de mensenrechten.”
Voor Amnesty International gaat het handhaven van de amnestiewet in tegen de verplichtingen die Spanje volgens het internationaal recht heeft. Een onderzoek naar mensenrechtenschendingen kan daarom nooit een misdaad zijn, ook niet als daarvoor een amnestiewet of verjaringstermijn is genegeerd.

Volgens de gerenommeerde Chileense jurist Joan Garcés, die secretaris was van de Chileense president Salvador Allende (1970-1973), “moet men internationaal erkende juristen laten getuigen want Garzón is een van de grootste pleitbezorgers van het internationaal recht geweest.”

Federico García Lorca

Wat meespeelt in de nieuwe zaak tegen Garzón is diens toestemming vijf jaar geleden om negentien Spaanse massagraven te openen. In een van de graven zou zich de bekende dichter Federico García Lorca (1898-1936) hebben bevonden. Het Hooggerechtshof oordeelde in 2008 dat Garzón daartoe niet bevoegd was. Een jaar later noemde datzelfde hof een klacht van een franquistische groep tegen de rechter ontvankelijk. Garzón werd daarop geschorst als lid van de Nationale Rechtbank (Audiencia Nacional), de instantie die alle grote zaken in Spanje onderzoekt.

Er wacht Garzón nog een derde rechtszaak voor het Hooggerechtshof. Daarin luidt de klacht dat hij illegaal geld heeft ontvangen van de Banco Santander om enkele seminaries te geven in de Verenigde Staten en dat hij nadien een beslissing ten gunste van Emilio Botín, voorzitter van de bank, heeft genomen.