Zorg dat intellectuele eigendomsrechten geen obstakel vormen voor de brede verdeling van coronavaccins, -testmateriaal en behandelingen. Met dat voorstel lanceerden 11 Europese burgers eind 2020 een ambitieuze campagne: Geen Winst op de Pandemie. De coronavaccins waren toen nog volop in ontwikkeling en de initiatiefnemers van de campagne vreesden dat ze in de handen van de happy few zouden terechtkomen.

Gezonde jonge mensen in rijke landen zijn dus beter beschermd dan het zorgpersoneel of risicopatiënten in armere delen van de wereld.

De vrees van de 11 werd jammer genoeg werkelijkheid. De farmagiganten plaatsten het maken van winst op de eerste plaats en hielden halsstarrig vast aan hun intellectuele eigendom. Het resultaat is ernaar. Op dit moment (september 2022) heeft een derde van de wereldbevolking nog geen enkel vaccin gekregen. In lage inkomenslanden werd amper 20 procent van de bevolking een eerste keer gevaccineerd.

Gezonde jonge mensen in rijke landen zijn dus beter beschermd dan het zorgpersoneel of risicopatiënten in armere delen van de wereld. Aan de andere kant worden massaal vaccins verspild. Rijke landen bestelden naar schatting 1,1 miljard vaccins te veel. België alleen al gooide van januari tot juli 2022 1,3 miljoen dosissen weg.

Tegelijkertijd maken de vaccinmultinationals superwinsten. Het coronavaccin van Pfizer is het meest winstgevende medicijn in de geschiedenis van de mensheid. Het leverde het bedrijf in 2021 een omzet van 80 miljard dollar op. Een verdubbeling van de omzet in 2020. De winst verdubbelde eveneens tot 25 miljard dollar. Dit jaar verwacht het bedrijf een omzet van meer dan 50 miljard dollar voor haar coronavaccin en Covid-medicijn.

Als we eind 2021 in elk land 40% van de bevolking een prik hadden gegeven, waren 600.000 mensenlevens gered.

Niets legt de hardvochtigheid van ons economisch systeem zo duidelijk bloot als de strijd voor de toegang tot coronavaccins. Als we eind 2021 in elk land 40% van de bevolking een prik hadden gegeven, waren 600.000 mensenlevens gered. En toch kiezen een aantal rijke landen en de farmaceutische industrie ervoor om winst voorrang te geven op het einde aan de pandemie.

Is de campagne Geen Winst op de Pandemie dan een maat voor niets geweest? Helemaal niet. Honderden organisaties uit heel Europa voerden actie. In België meer dan zestig. Van vakbonden en mutualiteiten, tot gezondheidsorganisaties en ngo’s. Meer dan een kwart miljoen Europese burgers tekenden het burgerinitiatief via de officiële website van de Europese Commissie. Italië, Nederland en Ierland
behaalden het vooropgestelde objectief. Ons land realiseerde met meer dan 32.000 handtekeningen zelfs twee keer de verwachte doelstelling. De kiemen voor een brede Europese gezondheidsbeweging zijn gelegd.

Het monopolie-systeem van Big Pharma staat meer dan ooit onder druk. Politici uit alle politieke hoeken steunen de idee om de patenten tijdelijk op te heffen.

De campagne had bovendien een grote impact op het publieke debat in Europa. Het monopolie-systeem van Big Pharma staat meer dan ooit onder druk. Politici uit alle politieke hoeken steunen de idee om de patenten tijdelijk op te heffen. In het Europees Parlement stemde een meerderheid van de parlementsleden twee keer voor het voorstel.

Toch negeerde de Europese Commissie de oproep van haar eigen parlement. Ze zwichtte voor de krachtige lobbymachine van de farmaceutische industrie. Twee jaar lang al saboteren ze de onderhandelingen bij de Wereldhandelsorganisatie over een tijdelijke opschorting van het TRIPS- akkoord. Het WTO-akkoord dat in juni uit de bus kwam is onvoldoende om de pandemie te stoppen en de toegang tot coronabestrijding wereldwijd gelijk te maken.

De Europese burgerbeweging stopt hier dus niet. Honderdduizenden mensen over heel Europa zijn wakker geschud. De druk verhoogt om een alternatief systeem voor de ontwikkeling en productie van farmaceutische producten op te zetten. Zo maken we medicijnen en vaccins voor iedereen beschikbaar. En zo garanderen we het recht op gezondheid voor iedereen.