Drie maanden geleden kondigde president Erdoğan aan op 1 juli 2021 uit het Verdrag van Istanbul te stappen, een belangrijk verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld. Nochtans komt huiselijk geweld vaak voor in Turkije, vorig jaar alleen al werden ten minste 300 vrouwen vermoord. Erdoğans aankondiging leidde tot afkeurende reacties uit de hele wereld en massale demonstraties van vrouwen en LGBTI+’ers in het hele land.

Gevaarlijk signaal

‘Turkije keert vandaag de gouden standaard voor de veiligheid van vrouwen en meisjes de rug toe’, zegt Amnesty’s secretaris-generaal Agnès Callamard. ‘Deze terugtrekking geeft daders die mishandelen, verwonden en doden het roekeloze en gevaarlijke signaal dat zij hiermee straffeloos kunnen doorgaan.’

Het Verdrag van Istanbul werd 10 jaar geleden aangenomen en 34 van de 47 leden van de Raad van Europa hebben het verdrag geratificeerd. In die tijd heeft het tot aanzienlijke verbeteringen geleid in hoe staten omgaan met mensen die gendergerelateerd geweld meemaken. Het verdrag beschermt vrouwen tegen geweld en bevordert gendergelijkheid via wetgeving, onderwijs en voorlichting.

‘Dit verdrag is niet enkel van grote principiële waarde. Het heeft een directe en praktische impact op hoe staten de bescherming tegen geweld aanpakken en hoe beter aan preventie en vervolging kan gedaan worden,’ zegt Wies De Graeve, directeur van Amnesty Vlaanderen. ‘In België werd het nationale actieplan tegen gendergerelateerd geweld bijvoorbeeld geënt op de tekst van het verdrag. Ook de zorgcentra na seksueel geweld vinden een juridische basis in het verdrag.’

‘Er moet nog veel aangepakt worden en Amnesty voert ook in België intensief campagne hierrond maar dankzij het verdrag en de implementatie-instrumenten erbij, is de opvolging nationaal en internationaal veel beter verzekerd. Het is bijzonder kwalijk dat de Turkse regering dit perspectief wegneemt.’

Polen en Hongarije: ‘het normaliseert homoseksualiteit’

Ook in andere delen van Europa krijgt het verdrag verontrustend veel tegenwind. De Turkse regering en haar aanhangers zeiden dat het verdrag ‘familiewaarden’ bedreigt en ‘homoseksualiteit normaliseert’. Onder andere de regeringen van Polen en Hongarije doen soortgelijke uitspraken. Daarmee rechtvaardigen ze hun pogingen om mensenrechten in te perken.

Geweld tegen deelnemers Istanbul Pride

In Turkije worden de mensenrechten steeds verder ingeperkt. Op 26 juni gebruikte de politie buitensporig geweld tegen deelnemers aan de Istanbul Pride, die voor het zesde achtereenvolgende jaar was verboden. Honderden mensen die deelnamen aan de mars werden belaagd met traangas en plastic kogels. Ten minste 47 mensen werden opgepakt. Een AFP-journalist werd ernstig mishandeld toen een aantal politieagenten hem tegen de grond drukte. Een agent knielde op zijn nek, waardoor hij moeilijk kon ademhalen.