Onlusten breiden zich uit naar Tunis

Op Twitter kon je de hele dag berichten volgen die melding maakten van de ontplooiing van een enorme ordemacht in de Tunesische hoofdstad. Winkels en handelszaken op de Avenue Habib Bourguiba, de belangrijkste straat in Tunis, werden gesloten. In de buitenwijken kregen horecazaken het bezoek van de politie met de mededeling dat het verboden was nog langer op Al Jazeera af te stemmen op televisie.

Op Twitter ging ook het gerucht dat er een avondklok zou worden ingesteld. Een reporter van Reuters die ter plaatse was, maakte melding van politie in de buitenwijken van Tunis, die waarschuwingsschoten in de lucht vuurden om de menigten uiteen te drijven die probeerden overheidsgebouwen te bestormen.

Dat gebeurde nadat eerder op de dag een vreedzame manifestatie van advocaten voor het standbeeld van Ibn Khaldoun, een historicus-socioloog uit de veertiende eeuw, voor de kathedraal van Tunis op gewelddadige wijze werd verhinderd door de politie, met tal van gewonden tot gevolg.

Vorige week vrijdag staakten reeds duizenden advocaten – volgens de Nationale Raad van de Orde van Advocaten 95 procent van alle advocaten in Tunesië – uit protest tegen het repressieve politieoptreden en het geweld op 31 december tegen de burgers van Sidi Bouzid.

Voor het stadstheater van Tunis werd eveneens een vreedzame manifestatie van ongeveer honderd kunstenaars en intellectuelen tegen het politiegeweld met harde hand uiteengeslagen door een overmacht van geüniformeerde politiemannen en agenten in burger, meldde Associated Press.

Ook in tal van andere steden zetten de onlusten zich dinsdag en woensdagmorgen verder. In de havenstad Sfax werd een protestbijeenkomst van vakbondmilitanten voor hun lokaal door de politie belaagd. Er werden incidenten en protesten gesignaleerd in Bizerte, Ben Guerdane en nog andere steden.

Ondanks hun extreem gewelddadig optreden, zijn de Tunesische ordediensten er nog steeds niet in geslaagd de mensen af te doen zien van massale protesten.

Kasserine aan zichzelf overgeleverd

Ondertussen is Kasserine, waar het afgelopen weekend de hoogste dodentol tijdens de protesten werd genoteerd, aan zichzelf overgeleverd, meldt de Franse zender TF1. Er is een groot tekort aan voedsel, elektriciteit en drinkwater. De mensen trachten er zichzelf te behelpen. Voedseltransporten bereiken de stad niet meer en als ze er toch geraken, is datgene wat ze bij zich hebben ontoereikend. In de stad vinden momenteel ook diefstallen en plunderingen plaats van vooral voedsel, zo meldt TF1 nog.

Hoewel een ploeg van TF1 uiteindelijk toestemming kreeg om de stad te bezoeken, wordt de nieuwsploeg halsstarrig de toegang tot het hospitaal ontzegd door de politie. Een getuige verklaarde aan de tv-zender dat alle zalen en gangen vol liggen met slachtoffers van het recente politiegeweld.

Dinsdag verschenen er met een regelmaat oproepen op Twitter om bloed te geven voor de slachtoffers van Kasserine. De bevolking is woedend en is niet van plan te vergeten of te vergeven, meldde TF1. France 24 maakte tijdens de loop van dinsdag melding van nog zeker vier doden die onder politiekogels waren gevallen.

Ook maakte de zender melding van een vijfde geval van zelfmoord sinds het protest tegen de heersende werkloosheid begon op 17 december. Deze wanhoopsdaad deed zich eveneens voor in de regio van Sidi Bouzid. Nu was het de 23-jarige academicus Ala Alehidori die zich van het leven benam door op een hoogspanningsmast te klimmen en zichzelf te elektrocuteren.

Regime blijft journalisten intimideren

Reporters Sans Frontières (RSF) meldde dinsdag een nieuwe verdwijning van een verslaggever. Journalist Nissar Ben Hassen van Radio Kalima werd dinsdag, kort na de middag, gearresteerd door een speciale presidentiële eenheid bij hem thuis in Chebba. Het is niet geweten waar hij naartoe werd gebracht. Ook een student en lid van de enig toegelaten oppositiepartij, de Progressieve Democratisch Partij, Wissem Essghaier, werd gearresteerd op 7 januari terwijl hij op een buitenlandse journalist stond te wachten.

Er is momenteel een onbekend aantal mensen in handen van de overheid die het gewaagd hebben te berichten over de protesten en zich kritisch uitlieten over het regime. Zowel beroepsjournalisten als bloggers werden het slachtoffer van de overheidscensuur.

Moez Jemai, een collega van Nissar Ben Hassen bij Radio Kalima, die op 6 januari door agenten in burger gearresteerd werd en op 8 januari opnieuw vrijkwam, getuigt over mishandelingen. Hij werd bij zijn arrestatie met een gas bewerkt, in een anonieme wagen geduwd en naar het ministerie van Binnenlandse Zaken gebracht. Daar werd hij mishandeld tijdens zijn ondervraging over zijn verslaggeving van de gebeurtenissen in Sidi Bouzid.

Zowel RSF als mensenrechtenorganisatie Amnesty International hebben de Tunesische regering opgeroepen om de veiligheid van de gearresteerde demonstranten te verzekeren, de mensenrechten in het land te respecteren en eisen de vrijlating van iedereen die gearresteerd werd omdat zij enkel van hun recht op vrije meningsuiting gebruik hebben gemaakt.

Minister moet opstappen

In een poging om de rust te doen weerkeren, heeft eerste minister Mohamed Ghannouchi woensdag tijdens een persconferentie aangekondigd dat de minister van Binnenlandse Zaken, Rafik Belhaj Kacem, “moet opstappen als verantwoordelijke voor de harde aanpak van de protesten van de voorbije weken”. Daarnaast kondigde Ghannouchi ook aan dat alle mensen die sinds het begin van de sociale onrust in de gevangenis zijn beland, zullen worden vrijgelaten. Er komt ook een onderzoekscommissie naar corruptie bij ambtenaren.

De UGTT, Tunesiës grootste vakbond, heeft ondertussen opgeroepen tot een algemene nationale staking op vrijdag 14 januari. Die komt er uit protest tegen het buitensporige politiegeweld, de werkloosheid, de levensduurte en de corruptie.

Cyberoorlog

Ook in cyberspace gaat de oorlog verder. Dinsdag werd door de Tunesische overheid voor geruime tijd weer de toegang tot verschillende socialenetwerksites verhinderd. Gezien de censuur in de officiële media, die door de staat gecontroleerd worden, zijn deze sites de enige manier om een andere stem te kunnen laten horen dan deze van de Tunesische overheid.

De Electronic Frontier Foundation maakte dinsdag ook bekend dat naast de internetcensuur ook een massale en aanhoudende ‘JavaScript Injection Attack’ gelanceerd was om gebruiksnamen en paswoorden te bemachtigen van Tunesische burgers die inloggen bij Google, Yahoo en Facebook.

Volgens de organisatie gebruikt de overheid de op deze wijze ingewonnen informatie om de gebruikers hun berichten, e-mails en ‘social graph’ (nvdr: term bedacht door Mark Zuckerberg die verwijst naar het sociaal netwerk van relaties tussen gebruikers) voor analyse te downloaden en vervolgens de gehackte accounts te verwijderen. Onder de gecompromitteerde accounts zaten tal van Facebookpagina’s van journalisten en activisten. Ook tracht de overheid de stroom van berichtgeving op de socialenetwerksites te besmetten, met valse berichten om het belang van de berichtenstroom te ondermijnen.

Afgelopen weekend begonnen Tunesische burgers via Twitter en blogs melding te maken van het feit dat de politie gebruik maakte van scherpe munitie tegen ongewapende burgers. Ze poogde ook via deze weg het dodental en het aantal gewonden vast te stellen.

Opmerkelijk was het posten van tal van video’s van de protesten, met inbegrip van beelden van de doden en gewonden op Facebook. Dit maakte van Facebook een erg belangrijk instrument voor de protestbewegingen. Zo kunnen ze aan de buitenwereld beelden tonen tegen de staatsgecontroleerde berichtgeving in.

Verwijten tegen het Westen en Frankrijk in het bijzonder

Op Twitter kon je regelmatig het verwijt van hypocrisie aan het adres van het Westen lezen omdat president Ben Ali altijd gesteund is geweest door het Westen en erdoor bewapend werd en dat Westen hem nu veroordeelt. Wat ook in het verkeerde keelgat geschoten is, is de terughoudende reactie van de Franse overheid. Minister van Buitenlandse Zaken Michèle Alliot-Marie verklaarde “enkel te betreuren dat er geweld plaatsvindt dat een bevriend volk treft.” Maar ook het aanbieden van de expertise van de Franse politie om “de veiligheidssituatie op te lossen”, viel bij vele twitteraars in slechte aarde.

Vincent Geiser, onderzoeker aan het Frans Instituut voor Onderzoek en Studie van de Arabische en Islamitische Wereld, gaf in een chatsessie op de website van Libération een reden voor de Franse terughoudendheid en misschien ook meteen een verklaring voor het ongenoegen dat te lezen was op Twitter: “de politiek van Frankrijk tegenover het Tunesische regime is er steeds een geweest van steun aan het zittende regime.”

Het beleid van ex-kolonisator Frankrijk, maar ook dat van de Europese Unie, is gebaseerd op het principe dat steun aan het regime van president Ben Ali het afglijden van Tunesië en de Maghreblanden naar de radicale islam voorkomt. “Dit is echter”, volgens Geiser, “geen goede analyse, want op dit moment zou je kunnen denken dat het Tunesische regime veeleer toekomstige terroristen creëert dan dat het strijdt tegen de predikers van de haat. Door geen ruimte voor vrije meningsuiting toe te staan, bevordert het regime van Ben Ali op middellange termijn de radicalisering van de protesten.”

“De stilte van Frankrijk past in het kader van de diplomatieke logica van president Nicolas Sarkozy: ondersteun de regimes en niet de ‘volkeren’. De houding van de VS is dan veel pragmatischer”, poneerde Geiser. “De VS spaart de kool en de geit door Ben Ali te steunen en tegelijkertijd nauwe contacten te onderhouden met de oppositie en mensenrechtenorganisaties. Ja, de VS heeft een andere visie dan Europa”, schreef hij nog, “niet uit morele overwegingen, maar het Witte Huis is zich er vandaag terdege van bewust dat het regime van Ben Ali afgelopen is.”

Op de vraag wat de keuzes zijn voor Ben Ali als de situatie niet bedaart, antwoordde hij: “Ik vrees dat hij het veiligheidsbeleid nog zal aanscherpen. Voordat Ben Ali president werd, was hij officier bij de veiligheids- en inlichtingendienst. Hij is een soort Maghebrijnse Poetin”, vervolgde hij, “die weinig vertrouwen heeft in vreedzame oplossingen.”

“Als de crisis verergert, indien de sociale protesten toenemen, kan je ervan op aan dat de repressie nog wordt opgevoerd, tot die uitmondt in chaos.”

Een andere opmerking die op Twitter op behoorlijk wat kritiek werd onthaald, was de uitspraak van Frédéric Mitterrand (nvdr: zoon van de vroegere Franse president) dat het “geheel en al overdreven” is Ben Ali’s regime te omschrijven als een “ondubbelzinnige dictatuur.” Hij prees onder meer de positie van de vrouw in Tunesië die “tout à fait remarquable” is.

Censuur van YouTube?

Dinsdag werd ook gewag gemaakt van censuur door YouTube zelf. Een video met beelden van de dodelijke slachtoffers in het ziekenhuis van Kasserine werd zonder bericht verwijderd. De video in kwestie is zeer bloederig en was gepost door ReadWriteWeb (RWW), de website waaraan ook de gearresteerde activist en lid van de Piratenpartij Slim Amamou meewerkt.

RWW kon zich niet vinden in de redenering van YouTube aangezien de video, volgens de activisten, “voldoende in een context was geplaatst en belang heeft voor de geschiedenis. Net zoals bijvoorbeeld de filmpjes over de executie van Sadam Hussein die op YouTube te vinden zijn”.

Over het algemeen is een gewelddadige inhoud niet toegestaan op YouTube. Niettegenstaande staat Google enkele uitzonderingen toe voor educatieve, documenterende, wetenschappelijke of artistieke inhoud. Na een intern onderzoek heeft Google meegedeeld dat het een menselijke fout betrof.

Naar aanleiding van verscheidene meldingen van YouTube-gebruikers werd de aandacht getrokken van een werknemer die hem verwijderde, enkele minuten nadat hij online ging, omdat de video bijzonder schokkend is.

Google heeft de video na twaalf uur opnieuw online geplaatst met een beveiliging voor minderjarigen en deelde RWW nog mee dat Google “ten volle de vrijheid van meningsuiting en informatie ondersteunt.”