Minister van Justitie Lazhar Karoui Chebbi gaf woensdagavond tijdens een interview voor Wataniya TV uitleg bij de voortgang van verschillende onderzoeken door justitie en enkele maatregelen die al genomen werden.

Chebbi, oud-stafhouder van de balie, was gedurende vijfenvijftig jaar advocaat tot hij op 7 maart 2011 de post van minister van Justitie opnam in de voorlopige regering van premier Béji Caïd Essebsi. Deze laatste verving op 27 februari Mohamed Ghannouchi die, na meerdere dagen van bloedige protesten, aftrad.

“Niemand zal aan het recht ontsnappen”

Hij benadrukte de noodzakelijkheid van de onafhankelijkheid van het gerecht en stelde dat de overheid erover zal waken dat er recht wordt gedaan op een serene manier, snel maar zonder haast.

“Niemand zal aan het recht ontsnappen of zich op immuniteit kunnen beroepen. Recht zal worden uitgeoefend, eerlijk, in sereniteit, onder het opperste gezag van de wet, in volledige onafhankelijkheid en met vrijwaring van de rechten van rechtzoekenden,” zei hij.

“In de komende weken zullen de rechtszittingen worden aangevat en zullen de verdachten zich moeten verantwoorden voor hun rechters betreffende de aanklachten tegen hen.”

“We willen geen speciale rechtbanken, noch een wraakzuchtige of te voortvarende rechtsgang en hebben vastgehouden aan publieke processen, voor iedereen toegankelijk, die de rechten en de waardigheid van de nobele geest van de revolutie waarborgen.”

Ben Ali riskeert doodstraf

Niet minder dan vierenveertig dossiers zijn er geopend tegen de verdreven president Ben Ali, zijn familie en naaste medewerkers. Achttien ervan hebben betrekking op Ben Ali persoonlijk. Op sommige vergrijpen staat de doodstraf.

De ex-dictator wordt onder andere beschuldigd van:

• het in gevaar brengen van de veiligheid van de staat
• moord
• het aanzetten van burgers om zich te bewapenen tegen andere burgers
• witwassen van geld
• bezit, gebruik van en handel in verdovende middelen (er werd 1,980 kg drugs in beslag genomen in Ben Ali’s residentie)
• bezit en dragen van vuurwapens
• inbreuken op de valutahandel
• inbreuken op de douanewetgeving

Sinds 26 januari loopt er een internationaal aanhoudingsbevel tegen Ben Ali en zijn tweede vrouw Leila Trabelsi, die op 14 januari naar Saoedi-Arabië vluchtten. Ook Interpol heeft hen internationaal geseind.

Momenteel heeft Tunesië vierentwintig internationale aanhoudingsbevelen uitgevaardigd tegen de clan van de voormalige dictator. Het land werkt nauw samen met Interpol om de verdachten te arresteren.

Drieëndertig familieleden gearresteerd

Een delegatie van het ministerie van Justitie zal naar het hoofdkwartier van Interpol in Lyon afreizen om de uitvoering van de arrestatiebevelen te trachten versnellen. Daarnaast verhoogt de Tunesische overheid haar inspanningen om de uitlevering van Ben Ali door Saoedi-Arabië te verkrijgen.

Op 10 april werd Slah Ben Ali, broer van, gearresteerd in Ben Ali’s geboortestad Sousse, honderdveertig kilometer ten zuiden van de hoofdstad Tunis, aan de Middellandse Zee.

Al drieëndertig familieleden van Ben Ali, naast leden van zijn lijfwacht en verschillende naaste medewerkers werden gearresteerd kort nadat hij het land had verlaten.

Driehonderzestig bezittingen geconfisqueerd

Er werden al achtenveertig rogatoire commissies in het buitenland uitgevoerd. Daarnaast werden tal van maatregelen genomen om activa van Ben Ali en zijn clan in het buitenland terug te vorderen.

Recent vonden er nog contacten plaats met delegaties uit de VS, Canada en Zwitserland omdat er zich familieleden van Ben Ali op hun grondgebied bevonden of frauduleus verworven goederen.

Aan Canada werd de uitlevering gevraagd van Ben Ali’s schoonbroer Belhassein Trabelsi en de bevriezing van diens bezittingen. Belhassein zou met zijn vrouw en kinderen op 20 januari met een privéjet in Montreal zijn toegekomen.

Tijdens de eerste weken na het aftreden van Ben Ali trad al een wet in werking om roerende en onroerende goederen van Ben Ali in Tunesië te onteigen. Hierdoor gingen al driehonderzestig bezittingen over in handen van de staat.

Onderzoek naar slachting te Kasserine

Honderdtweeënnegentig onderzoeken werden er geopend tegen sluipschutters, waarvan honderdvierenzeventig tegen onbekende daders. In het kader van deze onderzoeken werden al vijftien personen gearresteerd en zijn nog verscheidene aanhoudingsmandaten in uitvoering.

“Ik werd diep geraakt tijdens de ontvangst van de families van de zes martelaren en hun schrijnende verhalen,” zei Chebbi toen hij de bloedbaden in Kasserine en Thala ter sprake bracht. “De rechter te Kasserine heeft meer dan driehonderd getuigen gehoord en heeft verscheidene malen de plaatsen van de delicten bezocht, waarna hij zes arrestatiebevelen uitvaardigde.”

Met betrekking tot deze feiten werden al een voormalig directeur-generaal van de Nationale Veiligheidsraad en een hooggeplaatst officier gearresteerd. De minister benadrukte dat het onderzoek open zal blijven tot alle schuldigen gevat zijn.

Amnestieregeling voor gevangenen

Na 14 januari werd ook een algemene amnestie afgekondigd waardoor drieduizend driehonderdvijfennegentig veroordeelden gerehabiliteerd werden. Gevangen genomen veroordeelden werden vrijgelaten. 

De ambtenaren die hieronder vielen, werden hersteld in hun functie. Iedereen die onder de amnestiemaatregel valt, mag zijn recht op schadevergoeding doen gelden. Daarnaast kregen duizend achthonderdenacht veroordeelden bij wijze van gratie strafvermindering.

Tijdens de Jasmijnrevolutie ontsnapten er elfduizend gevangenen. Na een oproep, die maatregelen aankondigde voor voorwaardelijke invrijheidstelling, boden al zesduizend vierhonderd voortvluchtigen zich uit vrije wil terug aan. Dit aantal neemt nog elke dag toe. Anderen worden gearresteerd door de veiligheidsdiensten.

“Door het in aanmerking nemen van het aantal begunstigden van de amnestiemaatregel en van de voorwaardelijke invrijheidstelling is het aantal dat voortvluchtig blijft niet meer zo belangrijk,” zei Chebbi. “Wetende dat sommigen van hen misschien naar het buitenland gevlucht zijn.”

Miljoenenschade aan gerechtsgebouwen en gevangenissen

Van de zevenentwintig detentiecentra in Tunesië hebben er zeventien behoorlijke schade opgelopen tijdens de Jasmijnrevolutie. In het bijzonder de strafinrichtingen van Monastir en Borj Erroumi.

De kosten van de eerste reparaties bedroegen niet minder dan 2,7 miljoen dinar (nvdr: 1,6 miljoen euro). “Maar over het algemeen is de staat van de gevangenissen aan het verbeteren,” dixit Chebbi.

Er werden twaalf gerechtsgebouwen beschadigd. De kosten voor reparatie hiervan worden op 2,5 miljoen dinar geraamd (nvdr: 1,26 miljoen euro).

Terdoodveroordeelden in dramatische omstandigheden

“Op dit moment zijn er honderdvijfendertig terdoodveroordeelden en ik heb een hoog magistraat de opdracht gegeven hun omstandigheden van detentie te onderzoeken. Deze is erg dramatisch, in het bijzonder door hun volledige afzondering. Bij sommigen duurt dit verbod op familiebezoek of het verstrekken van voedsel door hun ouders al meerdere jaren,” verklaarde Chebbi.

“Men heeft me verteld dat er een gevangene is die in twintig jaar geen burger heeft gezien die geen cipieruniform droeg. Geconfronteerd met deze ellende heb ik besloten hen maandelijks een familiaal bezoek toe te staan, in afwachting van een opdrijving van deze frequentie tot een bezoek om de veertien dagen of om de week.”

“Ik heb daarenboven gevangenisadministratie en -staf gevraagd speciale aandacht te besteden aan de humane behandeling van gedetineerden en de strikte naleving van de voorwaarden die hen opgelegd werden, met respect voor hun waardigheid en te zorgen voor goede omstandigheden van hun detentie.”

Zuivering van de rechterlijke macht

Zes rechters van wie bekend is dat ze banden hadden met het voormalige regime en tegen wie nog andere klachten lopen, werden, net als nog vier anderen, uit hun ambt ontzet. Andere omstreden magistraten werden gemuteerd.

“De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht is een fundamenteel principe dat we moeten respecteren en doen respecteren,” verklaarde Chebbi. “Voorheen legde het omvergeworpen regime zijn oekazes en grillen op aan de magistratuur, de regels van onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de scheiding van machten met de voeten tredend.”

“Het kan niet meer zijn dat er vandaag nog druk uitgeoefend wordt op de rechterlijke macht. Uit welke hoek deze ook komt. Om de vruchten te kunnen plukken van de revolutie en haar diepe verzuchtingen te realiseren, moeten we alles in het werk stellen opdat recht wordt gedaan, op serene wijze, snel, maar zonder haast.”

“Het is ontoelaatbaar dat de Hoge Raad van Justitie nog kan worden samengesteld en voorgezeten door de president van de republiek of de minister van Justitie,” zei Chebbi nog.

“Een totale herziening is nodig en moet uitgevoerd worden op basis van het respect voor de onafhankelijkheid van de magistratuur en de verkiezing van de leden van de raad, met de mogelijkheid het voorzitterschap ervan te laten uitoefenen door een hoge magistraat.”

Chebbi kondigde aan dat een werkgroep de verantwoordelijkheid krijgt om hieromtrent een definitief voorstel voor te bereiden om in te dienen bij de regering.

Syndicaat van magistraten gerehabiliteerd

Eén van de eerste maatregelen die genomen werden na het vertrek van Ben Ali op 14 januari was het rehabiliteren van de Associatie van Tunesische Magistraten (ATM). De verwijdering van de leden en de disciplinaire maatregelen tegen hen werden opgeheven en hun ingehouden bezoldigingen werden hersteld.

De minister zei dat er verder dialoog en overleg met hen zal plaatsvinden. Over een nieuw opgericht syndicaat voor magistraten verklaarde Chebbi dat hij naar hun grieven zal luisteren en hen de nodige aandacht zou schenken zoals hij dit doet met de ATM.

Ook verklaarde Chebbi dat de Nationale Raad van de Orde van Advocaten een wetsontwerp voor de advocatuur uitgewerkt heeft, dat in de bevoegde commissie werd behandeld. Andere commissies zijn bezig met de herziening van de statuten van magistraten en gerechtsdeurwaarders en de wetten betreffende de beroepen van notaris en gevangenispersoneel.

Chebbi besloot het interview met het rechtbankpersoneel te feliciteren “dat moet werken in moeilijke omstandigheden en lovenswaardige inspanningen levert om met een strakke deadline duizenden certificaten met betrekking tot de amnestieregeling af te leveren. Waarbij ze tot laat in de nacht op kantoor blijven.” Hij beloofde nog te werken aan het verbeteren van hun werkomstandigheden.

Bronnen: AFP, Reuters, Leaders Tunisie, Al Jazeera