Vijf jaar geleden stapte ik het middelbaar onderwijs in met een belofte: het secundair onderwijs in Vlaanderen zou hervormd worden. Nu zijn we een aantal jaar verder. Ik zit ondertussen in het zesde middelbaar en vraag me af waar de beloofde hervorming die zo mooi in het regeerakkoord staat, blijft.
De berichten van de afgelopen week doen de onzekerheid alleen maar toenemen, ook bij leerlingen. Toch is het meer dan ooit tijd voor actie. Wij hebben beleidsmakers nodig, die in plaats van te ruziën in de pers en in het parlement, werkelijk een verschil kunnen maken voor ons.
Sinds eind jaren tachtig is het Vlaamse secundair onderwijs niet meer serieus hertekend. Dat in een samenleving die razendsnel verandert. Ik zou me daar niet zo druk over maken, mocht alles goed gaan in onze middelbare scholen. Maar de pijnpunten zijn net iets te groot om ze simpelweg de rug toe te keren.
Vlaanderen is de biskampioen van Europa. Ook als het gaat over jongeren die de school verlaten zonder diploma legt het Vlaamse onderwijs geen mooie cijfers voor. Het watervalsysteem en een slechte studiekeuze zijn hier niet vreemd aan.
Een ander pijnpunt is de onderwaardering van BSO- en TSO-richtingen. En dat terwijl de arbeidsmarkt schreeuwt om goedopgeleide technici. Bovendien vergroot het Vlaamse secundair onderwijs sociale ongelijkheid in de plaats van die te verkleinen.
Met al deze problemen kom ik als scholier dagelijks in aanraking. Ook ik heb vrienden die ontmoedigd raken omdat het op school niet vlot. Ook ik zie dat er neergekeken wordt op jongeren omdat ze een richting in het BSO of TSO volgen. Als humane wetenschapper merk ik zelfs binnen het ASO de clash tussen de zogenaamde ‘hoge’ en ‘lage’ studierichtingen op.
Is dat het onderwijs waar we deel van willen uitmaken? Is dat het onderwijs dat moet zorgen voor goede en gemotiveerde volwassenen op de arbeidsmarkt en in het hoger onderwijs?
Genoeg redenen voor de Vlaamse Scholierenkoepel en vele andere spelers om vragende partij te zijn voor een structurele hervorming. Even leek de Vlaamse politiek mee te willen. De eerste aanzet daartoe kwam namelijk al begin vorig decennium onder toenmalig minister van Onderwijs Marleen Vanderpoorten (Open VLD).
Haar opvolger Frank Vandenbroucke (SP.A) gaf Georges Monard de opdracht een visienota op te stellen. In 2009 werden de hervormingsambities zelfs expliciet in het Vlaamse regeerakkoord opgenomen. Maar door de recente ontwikkelingen in het debat dreigt die vooruitgang vast te lopen. Dat is zorgwekkend, want hoe langer een hervorming op de lange baan geschoven wordt, hoe meer leerlingen afstuderen in een onderwijssysteem waarin ze onvoldoende tot hun recht komen.
Doen we het stapsgewijs of gaan we voor grote hervormingen? Kiezen we voor een ‘big bang’ of voor de pragmatische aanpak? Voor leerlingen op de schoolbanken maakt het niet uit. Zolang het einddoel van het veranderingsproces maar duidelijk is en leerlingen niet als proefkonijnen gebruikt worden. De Vlaamse Scholierenkoepel verwacht dan ook tastbare voorstellen op het einde van deze legislatuur.
De vraag is hoe lang er nog gedebatteerd moet worden. Leidt uitstel niet tot afstel?
Extra tijd is trouwens ook niet altijd een garantie voor een groter draagvlak, zo leert het verleden ons. Tien jaar beleidsnota’s schrijven en debatteren zorgen ervoor dat er stilstand ontstaat binnen het onderwijs. Vlaamse scholieren mogen geen slachtoffer worden van politieke steekspelletjes. Tijd voor echte actie, alstublieft.
Lyle Muns
Lyle Muns is voorzitter van de Vlaamse Scholierenkoepel.
