Mijn analyse van de verkiezingen van 2019
Al dagen breek ik mijn hoofd over de toekomst van België, na de verkiezingen van 26 mei 2019. Los van mijn of andermans politieke kleur is het immers nodig dat er nu binnen dit bestel tot oplossingen wordt gekomen – en om ondertussen de regels van het spel aan te passen voor 2024. Wat hier volgt is de enige piste die ik zie die zoveel mogelijk stemmen met elkaar weet te verzoenen.
Tot nader order is België een federale staat. Dat kunnen we desnoods anders inrichten, maar niet op korte termijn. Met andere woorden: de komende maanden moeten we komen tot minstens drie gewestelijke en één federale regering, die elk kiezen voor één gemeenschappelijk doel.
De N-VA wil niet samenwerken met de PS en Ecolo en wil niet in een minderheidsregering aan Vlaamse kant stappen. Dat is genoteerd. Samenwerken met het Vlaams Belang is in Vlaanderen onkies en in Wallonië onbespreekbaar. Ook dat is genoteerd. De politieke tradities in dit land ijveren daarnaast voor de paritaire opbouw van de regionale en de federale regeringen. Met andere woorden: de partijen die regeren zijn best federaal dezelfde als aan Vlaamse of Waalse zijde. Hier moet ik nog aan toevoegen (tot spijt van wie het benijdt): Bart De Wever sloeg de nagel op de kop dat Vlaanderen duidelijk koos voor een Belgische confederatie, als twee partners die uit elkaar gaan maar toch zo goed mogelijk blijven samenwerken voor de opvoeding van hun kinderen. Co-ouderschap dus over het land België. Men kan dat gegeven niet willen zien, maar dan betaalt men – als men er tevoren al in zou slagen werkbare regeringen te vormen zonder dit uit te klaren – de komende gelijkaardige verkiezing ongetwijfeld een té hoge prijs aan Vlaamse zijde. Een uitslag als deze kan misschien nog één keer, maar een status quo leidt volgende keer tot een fascistische volksopstand – en laat ons akkoord gaan dat we dat NIET willen! Zeker wat mij betreft is dit een ‘no pasarán’ – fascisme komt er niet door en niet in. Laat ons dus de voedingsbodem voor dit gegeven aanpakken, voor we met bruingebakken peren zitten.
Ik ga dus tellen. Ik zie slechts één scenario, zijnde een regionale en federale pariteit van de groenen (Groen en Ecolo), de socialisten (sp-a en PS), de liberalen (Open VLD en MR) en de christendemocraten (CD&V en CdH), met Vlaams Belang, de N-VA en PVDA-PTB in de oppositie.
Aan Franstalige en Brusselse zijde is dit geen probleem. Het probleem ligt federaal en Vlaams. Federaal zit er dan inderdaad een minderheid aan Vlaamse kant, bovendien één van verliezende partijen (behalve Groen). Op Vlaams niveau haalt deze verdeling nét de helft van het totaal aantal zetels. Dit is geen ideaal scenario. Laat mij echter reeds aanstippen dat dit systematisch zal terugkeren in de rest van deze analyse. Maar als je moét kiezen tussen pest of cholera, kies dan toch maar cholera. En dit is mijn poging daartoe.
De levensvatbaarheid van deze structuur is zonder verdere stappen helaas nul. 50% van de Vlaamse zetels is géén meerderheid. Daarnaast bestaan zogenaamde ‘overlopers’ en moet je erin kunnen vertrouwen dat iedereen in die meerderheid steeds gezamenlijk ja of nee stemt, plus één. En dat lukt je nooit. Federaal zit je daarenboven met een systeem dat door veel Vlamingen als illegitiem zal worden gezien. De vervaldatum van de Belgische structuur zoals we die kenden is duidelijk overschreden. Het heeft géén zin om dat product dus weer zonder meer in de koelkast te steken en te hopen dat het er weer beter op wordt. Zo werkt verval niet, en alleen wie blind is ziet niet dat Vlaanderen en Wallonië zich reeds vele jaren uiteen stemmen – los dus van wat partijen willen.
Ik neem dus hetzelfde product als hierboven, en voeg er iets aan toe: een centrum-regering als ‘Regering van Nationale Eenheid’, als iets wat we voorheen enkel kenden in instabiele landen als Libië. Ik teken hier een fundament uit dat een enorme wil zal vragen van alle betrokkenen, maar opnieuw is cholera beter dan pest, dus laat het ons toch maar proberen.
De nieuwe regering vraagt actief de gedoogsteun van de partijen in de oppositie, aan beide kanten van de taalgrens én federaal. We kleuren dus buiten de lijntjes en proberen het vijf jaar zonder een meerderheid die altijd ‘ja’ moet zeggen en een oppositie die steeds ‘nee’ moet antwoorden. Het is beter dat we samen tot een gemeenschappelijk gedragen ‘ja’ komen, zonder dat deze de ‘wens van het volk’ ontkent.
Komen tot gedoogsteun gaat wat mij betreft als volgt:
Met de N-VA in de oppositie is men aan Waalse kant aan zet. Wat mij betreft mag Charles Michel het nog eens proberen, of is het aan de PS. Laat mij echter (heel ongebruikelijk) Tom Van Grieken parafraseren en aan onze Waalse buren vragen om ‘groots’ te zijn in hun overwinning. Men hoeft in het zuiden niet uit de hoogte te doen ten opzichte van Vlaanderen. En ik vind het ook niet constructief om meteen de deur dicht te doen voor confederale gedachten of om gemakshalve zonder in de eigen boezem te kijken gewoon alle Vlamingen als halve of hele fascisten weg te zetten. Een eerlijke introspectie, een open dialoog én doortastend beleid is nodig, ook bij hen, of het is game over voor België en/of het cordon sanitaire in 2024.
Bart De Wever heeft (dus) gelijk wat betreft de middelpuntvliedende krachten die dit land uit elkaar blijven stemmen. Een confederale structuur om uiteindelijk de autonomie te herstellen van zowel Vlaanderen als Wallonië en Brussel, terwijl men toch gelijkwaardig samenwerkt, lijkt onvermijdelijk. Het is gedaan met het federalisme. Ik vind dat enkel erg voor wie daar méér in zoekt dan het is, of voor wie een confederatie per definitie ongewenst is. Ik zou hier verder op in kunnen gaan, maar dat laat ik aan de N-VA over. In ieder geval lijkt het mij mogelijk om nu de gedoogsteun van de N-VA in de oppositie te vrijwaren (en dus nu het land te redden), in ruil voor een werkgroep die die confederatie uitbouwt voor in 2024. Met andere woorden: nu steunt wie wil een laatste federale regering, om daar volgende keer een definitief punt achter te zetten en te komen tot een co-ouderschap over een confederaal België.
Een andere olifant in de kamer: de vele miljarden die worden gestolen (ja, ik wil dat woord gebruiken) door multinationals die amper belastingen betalen of andere rijkaards die er (zie de Panama Papers) mee naar belastingparadijzen vluchten. Open VLD en de MR gaan het niet graag horen, maar gezien ons enorm budgettair deficiet moet het geld worden gehaald waar het zit, en dat is niet bij de armste mensen of bij vluchtelingen, maar bij deze dames en heren zonder scrupules. Als we dan toch bezig zijn, laat ons meteen ook eens hakken in de lonen en bonussen voor politici en top-ambtenaren. Als de bevolking langer moet werken voor een (te) mager pensioen, dan moet iedereen in datzelfde bad – dat is enkel eerlijk. Ik ken de exacte cijfers niet, maar werken tot 67 voor een arbeider moet ook betekenen dat ook de politicus of de europarlementariër dat moet doen, voor ongeveer dezelfde verdienste. Nee, velen gaan dat niet graag horen, maar hier is je PVDA-PTB gedoogsteun gevrijwaard, neemt men de wind uit de zeilen van boze Vlaams Belang-stemmers én komt men eindelijk weer op een eerlijke manier tot meer beschikbaar budget, om desnoods zo snel mogelijk onze staatsschuld weg te werken, waarna men NOG meer beschikbaar budget heeft voor de toekomst. Of je sluit er de ogen voor. Ik hou hier verder mijn mond over dicht: de uiteindelijke brokken bij een status quo zijn toch voor het bestel.
Tenslotte: is gedoogsteun door het Vlaams Belang wenselijk? Persoonlijk vind ik van niet. Men kan de bestaande problemen oplossen zonder dat men kiest voor de riool. Transfers naar Wallonië? Die gaan er tussenuit bij een confederatie. Zichtbare malaise van ‘trans’-migranten? Er staan genoeg gebouwen leeg om hen een menswaardig verblijf te geven van bed, bad en brood. Ze zouden niet tegen Brussel Noord moeten pissen. Verder is het ‘probleem’ migratie niet op te lossen op Belgisch niveau. Daarvoor hebben we Europa nodig, ontwikkelingssamenwerking, een doortastend wereldwijd milieubeleid, en, oh ja, geen export van wapens naar oorlogsgebieden ver weg. Ik vind het echter maar een zaak van enig menselijk fatsoen om deze medemensen hun menswaardigheid en ondeelbare mensenrechten te (blijven?) gunnen, in plaats van hen als stront te willen behandelen. Niemand ontvlucht vrijwillig diens land. We kunnen met de landen in kwestie samenwerken om de bestaande problemen op te lossen. Maar dit is een zaak van UNHCR en dergelijke, niet unilateraal van België. En oh, de kiezer heeft niet ‘steeds gelijk’: wat betreft het oordeel van velen dat ‘die vreemden’ niet oké zouden zijn exact omdat ze ‘vreemd’ zijn: dat was in 1991 en 2004 fout en dat is het nog stééds. Men kan ook praten met diens buren en tot de conclusie komen dat nieuwkomers ook maar mensen zijn, die houden van hun kinderen en die uiteindelijk effectief ook (voor de christenen onder ons) dezelfde god aanbidden. Voor wie toch blijft zeggen dat sommige mensen minder rechten verdienen dan anderen, verwijs ik ‘graag’ naar de ‘Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens’, een document dat voorbije zondag in het kieshokje niét in vraag stond.
Boven alles lijkt het mij fundamenteel dat onze politieke klasse nu nood-regeringen uitbouwt, maar het daar niet bij laat. De problemen die er zijn, zijn er geen van ‘perceptie’ of ‘slechte communicatie’, maar eerder van slecht beleid. De speeltijd is voorbij, de mensen die van de kiezers nu een mandaat hebben gekregen, moeten de komende vijf jaar aantonen dat ze dat mandaat ook effectief WAARD zijn geweest – of anders de prijs betalen. Dat betekent dus een ‘nieuwe politieke cultuur’ (waar heb ik dat nog gehoord?) die de problemen ziet, aanpakt en oplost, met enkel de waarheid en het recht als koningin, en met zicht op een samenleving waarin we allemaal kunnen leven, werken en groeien, niet alleen voor nu, maar voor alle generaties die na ons komen.
Mare Van Hove, 29 mei 2019
