De voorbije jaren zijn de uitgaven voor geneesmiddelen in ons land fors gestegen. Bedroeg de totale kostprijs voor de ziekteverzekering in 2014 nog een kleine 4 miljard euro, dan is dat in 2018 gestegen naar ruim 4,5 miljard euro. Jaar na jaar wordt het voorziene budget voor geneesmiddelen overschreden. Voornaamste oorzaak is de golf aan nieuwe geneesmiddelen die ontwikkeld worden, onder meer voor de behandeling van kanker. Daar hangt vaak een hoog prijskaartje aan vast.
Gezondheidsfonds CM onderzocht om welke geneesmiddelen het ging. Omdat het geneesmiddelen zijn die je niet zomaar in de apotheek kan verkrijgen, legde CM de focus op de uitgaven voor geneesmiddelen die door de ziekenhuisapotheker afgeleverd worden aan ambulante patiënten. Zij krijgen het geneesmiddel in het ziekenhuis, zonder dat ze er blijven overnachten. Het is vooral in die categorie van geneesmiddelen dat de uitgaven de voorbije jaren gigantisch toegenomen zijn, van iets boven 1 miljard euro in 2014 tot bijna 1,8 miljard euro in 2018.
En dat hoeft niet te verwonderen als je kijkt naar de tien geneesmiddelen die het zwaarst doorwegen op het budget van de ziekteverzekering. Voor alle CM-leden samen kostten die in 2018 271 miljoen euro. Een jaar eerder was dat nog 247 miljoen euro. Dat is een stijging met 10 procent op één jaar tijd. Nochtans is het aantal patiënten met een terugbetaling van deze geneesmiddelen maar met 6 procent gestegen. Geëxtrapoleerd naar de volledige Belgische bevolking ging het voor deze tien geneesmiddelen in 2018 om een bedrag van ruim 720 miljoen euro.
De kostprijs per patiënt is dan ook hoog. Zo kregen in 2018 1.244 CM-leden Nivolumab, een kankergeneesmiddel. Per patiënt betaalde de ziekteverzekering daar gemiddeld 38.000 euro voor, wat de totale kostprijs op 47 miljoen euro brengt (enkel voor CM-leden). Voor lenalidomide, een middel tegen bepaalde beenmerg- of lymfeklierkankers, was de gemiddelde uitgave voor elk van de 971 patiënten eveneens elk 38.000 euro, met een totale eindfactuur voor de ziekteverzekering van bijna 37 miljoen euro. De top drie wordt vervolledigd met Infliximab, een geneesmiddel tegen onder andere gewrichtsontstekingen, psoriasis en chronische darmontstekingen. 3.635 patiënten kregen samen bijna 29 miljoen euro terugbetaald, goed voor gemiddeld 7.900 euro per patiënt.
Sommige geneesmiddelen zijn per patiënt nog duurder, maar staan niet in de top tien van de totale uitgaven omdat er maar heel weinig patiënten zijn. Zo betaalt de ziekteverzekering voor Galsulfase, medicatie bij een zeldzame stofwisselingsziekte, per patiënt gemiddeld 590.000 euro terug. Per jaar welteverstaan.
Het gaat telkens om bruto bedragen. Voor verschillende van deze geneesmiddelen zijn er geheime contracten afgesloten met de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid die ervoor zorgen dat de producenten een stuk van de uitgaven terugstorten. Maar niettemin blijven het hele hoge bedragen.
‘Uiteraard mogen we ons gelukkig prijzen dat deze geneesmiddelen er zijn en dat ze door ons model van sociale zekerheid voor iedereen toegankelijk zijn’, zegt Luc Van Gorp. ‘Maar tegelijkertijd maken wij ons grote zorgen. Er zitten nog heel wat van dergelijke innovatieve en dus dure geneesmiddelen in de pijplijn. Andere zijn al op de markt, maar kunnen we nog niet vergoeden omdat de prijs te hoog is. Hoe gaan we ervoor zorgen dat patiënten toegang blijven krijgen tot nieuwe doeltreffende behandelingen?’
Als gezondheidsfonds blijft CM ijveren voor meer transparantie van de farmaceutische industrie. Luc Van Gorp: ‘Vandaag hebben wij er geen zicht op of de hoge kostprijs van geneesmiddelen gerechtvaardigd is. En we kunnen elke euro maar één keer uitgeven. Hoe meer geld voor de geneesmiddelen, hoe minder er overblijft voor andere sectoren in de gezondheidszorg, waar ook noden zijn. We moeten ook volop blijven inzetten op goedkopere varianten van geneesmiddelen waarvan de marktexclusiviteit vervallen is. Zo zien we ook in onze cijfers dat de totale kostprijs voor een middel waar er ook een biosimilair van op de markt komt, naar beneden gaat. Wij roepen artsen op om die middelen voor te schrijven, zodat het voor producenten ook interessant wordt om ze op de Belgische markt te brengen.’
*Alle CM-cijfers op basis van momenteel beschikbare data.
