Lees mijn artikel over tips voor verslaggeving over Corona dat vandaag gepubliceerd werd op de website van de journalistenverenging VVJ: https://journalist.be/2020/12/10-tips-voor-de-verslaggeving-over-corona
ZWITSERSE ONDERZOEKSJOURNALISTIEK GEEFT 10 TIPS VOOR VERSLAGGEVING OVER CORONAPANDEMIE
De Zwitserse onderzoeksjournaliste Serena Tinari gaf tijdens de Conferentie Onderzoeksjournalistiek 2020 van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) op 26/11 tien tips voor verslaggeving over de coronapandemie. De baseline is zoals verwacht kritisch analyseren wat regeringen, experten en de farmaceutische bedrijven verkondigen en de eigen berichten steeds van de nodige context voorzien. Tinari had begrip voor het feit dat vele journalisten zich plots in deze complexe materie hadden moeten inwerken, maar was tegelijk hard voor de wijze waarop dat wereldwijd gebeurde. “Copy paste journalistiek was troef. Journalisten wereldwijd werden de megafoon van wat de regeringen over dit onderwerp te vertellen hadden”, aldus Tinari die zich sinds enkele jaren, samen met Catherine Riva in het onderzoeksbureau Re-Check, specialiseert in gezondheid en geneeskunde.
1.Pas op voor oversimplicatie. Het lezerspubliek moet de teksten vanzelfsprekend kunnen verstaan, maar teveel versimpelen is in dit domein extreem gevaarlijk. Wees derhalve kritisch ten aanzien van informatie afkomstig van regeringen en industrie en neem de tijd om hun beweringen onafhankelijk te onderzoeken en te dubbelchecken. Belangenconflicten en complexe agenda’s zijn in dit domein immers schering en inslag.
2.Wees voorzichtig met modellen over de evolutie van de pandemie. Men moet deze steeds met een korrel zout nemen en aanvullen met een waarschuwing in dit verband. De vroegste modellen met betrekking tot COVID-19 werden ontwikkeld toen er nog weinig data beschikbaar waren. Epidemieën evolueren bovendien niet-lineair en chaotisch.
3.Doe steeds beroep op de best beschikbare medische kennis. Wegens de enorme productie aan medische studies is het op dit ogenblik moeilijk voor journalisten om te weten welke de waarheid in pacht hebben en niet. Tinari verwees hier naar de website van het Oxford Centre for Evidence Based Medicine over Covid-19 als houvast. In ons land heb je de website www.gezondheidenwetenschap.be van het Centrum voor Evidence-Based Medicine.
4.Voorzie berichten van context. Informatie over bijvoorbeeld de evolutie van het aantal besmettingen heeft enkel zin als dit van de nodige context voorzien wordt, vergelijkingen getrokken worden met de normale evolutie van infecties en de gevolgen op vlak van gezondheid.
5.Doe bij de verzameling van kennis beroep op een zo groot mogelijke groep van deskundigen. Wat de verspreiding van de ziekte betreft moet in de eerste plaats geluisterd worden naar epidemiologen. Ga ook steeds na wat de achtergrond is van experten, of er geen sprake is van belangenconflicten en of hun eerdere voorspellingen accuraat waren.
6.Geef niet toe aan een hype. De vaakst voorkomende fout die journalisten maken is zonder meer mee te gaan in de conclusies die anderen trekken uit zwakke wetenschappelijke studies. In weerwil van beleidsmensen die vaak emotioneel betrokken bij de strijd tegen de pandemie moet de journalist steeds het hoofd koel houden.
7.Heb weet van de verschillende stadia bij de creatie van een vaccin, de testen die uitgevoerd worden en hetgeen een resultaat precies inhoudt. Wees bijzonder kritisch ten aanzien van persmededelingen van bedrijven en stoel bij voorkeur op wetenschappelijke artikels in academische tijdschriften. Wijs het publiek op de beperkingen van de beweringen.
8.Concludeer niet te snel wie ‘de slechte man’ is in het verhaal. In de wereld van de gezondheidszorg zijn de zaken immers complex en zelden zwart-wit. Ook spelers die ogenschijnlijk de kant van patiënt kiezen hebben soms een eigen agenda die er heel anders uitziet.
9.Bevraag de grote spelers. De invloed van grote farmaceutische bedrijven en hun medische markering is immens en hun berichten komen vaak overtuigend over. Journalisten moeten daarom steeds kritisch staan ten aanzien wat deze bedrijven verkondigen en hen blijven bevragen over het nut en de neveneffecten van hun producten.
10.Analyseer ook zeer zorgvuldig het proces waarmee overheden de nieuwe medicatie of vaccines goedkeuren. Heb hierbij aandacht voor de gehanteerde criteria en de toegevingen die men het bedrijf eventueel deed voor wat betreft de effectiviteit van het goedgekeurde product.
Tinari publiceerde recent samen met Catherine Riva een gids (https://gijn.org/investigating-health-and-medicine-guide/) over hoe items uit de gezondheidszorg te onderzoeken. De tien tips waarvan sprake kan je nalezen via de link
