Momenteel riskeert acht op de
tien leerlingen een sanctie of straf wanneer ze hun thuistaal gebruiken binnen
de muren van een Vlaamse school, zo blijkt uit een onderzoek van drie Vlaamse
universiteiten. De onderzoekers leggen een direct verband tussen het verbod op
het gebruik van de thuistaal en de zwakkere schoolresultaten van leerlingen van
allochtone origine.

Welbevinden doet leren

Waarschijnlijk is iedereen het
erover eens dat het belangrijk is dat leerlingen zich vlot leren uitdrukken in
het Nederlands. Die taal hebben ze namelijk nodig om zich ten volle te
onplooien in een Nederlandstalige samenleving. Maar dat hoeft geenszins ruimte en respect voor de thuistaal van leerlingen in de weg te staan.

Eerst en vooral blijkt openheid
en respect voor de thuistaal het welbevinden van leerlingen te bevorderen. De
moedertaal is een niet te onderschatten element van je identiteit. Zelfs mensen
die al jaren in een ander land leven en werken en de heersende taal vlot
beheersen, vallen terug op hun moedertaal wanneer ze intuïtief uitdrukking
geven aan hun emoties.

Wie zijn moedertaal ontraden of zelfs afgekeurd ziet,
die voelt zijn identiteit in het gedrang komen, wat nefast is voor het welbevinden. Kinderen
en jongeren leren gewoon beter en sneller wanneer ze goed in hun vel zitten, zich
veilig en gerespecteerd voelen en zichzelf mogen zijn. Scholen die een
positieve houding tonen ten aanzien van de thuistaal zien het welbevinden en het
zelfvertrouwen van de leerlingen bevorderd.

Dat blijkt onder meer uit een
onderzoek naar de effecten van een thuistaalproject in een aantal Gentse
scholen. Uit
een evaluatie van het project door de Universiteit Gent en de KU Leuven blijkt
dat het informele gebruik van de thuistaal de kinderen meer zelfvertrouwen
geeft en hun welbevinden bevordert. Bovendien blijken ze even goed Nederlands
te leren als kinderen die enkel Nederlands mogen praten op school.

Moedertaal
cruciaal voor de taalontwikkeling

Volgens onderzoek
blijkt de ontwikkeling van een rijke moedertaal ook cruciaal te zijn
voor de taalontwikkeling van het kind. Hoe beter de moedertaal ontwikkeld is,
hoe beter en vlotter het verwerven van een tweede taal verloopt. Dat valt deels
te verklaren doordat gemeenschappelijke vaardigheden overgedragen
worden naar de tweede taal. 

Daarnaast kan de thuistaal net een hulpmiddel zijn bij
het leren van bepaalde vaardigheden, waaronder ook het Nederlands, of eender
welke andere taal. Grammaticale regels en woordenschat vergelijken, een
wiskundige formule omzetten naar de thuistaal, informatie of bronnen opzoeken
in de thuistaal, kunnen een manier zijn om de nieuw verworven kennis beter op
te slaan of toe te passen.

Taal is de manier bij uitstek om met andere mensen te
communiceren. Er is geen overdracht van kennis of vaardigheden mogelijk zonder
communicatie. Een leerkracht die erin slaagt vlot en respectvol met zijn
leerlingen te communiceren en op die manier een band kan opbouwen, zal snellere
en betere resultaten boeken dan wie daar niet in slaagt. Dat de thuistaal of
moedertaal van een leerling daar een essentiële rol in speelt ligt voor de
hand.

Thuistaal bevestigt ‘vreemdheid’?

Volgens kamerlid Zuhal
Demir en kandidaat kamerlid en leraar Peter De Roover (N-VA) dreigt een
dergelijke vrijheid en openheid ‘de speelplaats etnisch op te delen’ en
‘kinderen te bevestigen in hun vreemdheid’, zo stellen ze in een opiniestuk in
De Standaard. “De
school moet een volledig Nederlandstalige omgeving vormen waar de kinderen met
kameraadjes met andere achtergrond communiceren.”

Moeten we niet vallen over
het feit dat men een individu ‘vreemd’ noemt of meent zijn ‘vreemdheid’ te
bevestigen door hem de vrijheid te bieden zijn moedertaal te hanteren?

In De Morgen toont Siegfried Bracke, parlementslid en
fractieleider in de Gentse gemeenteraad namens N-VA, zich even scherp. “Vlaanderen
grossiert in geleerden die feitelijk op wetenschappelijke basis achterstelling
organiseren.” Volgens hem is er geen afdoend bewijs voor de pedagogische waarde
van het thuistaalgebruik.

De lijst met relevante onderzoeksresultaten is
nochtans vrij indrukwekkend: Cummins, 2000; Castilla, Perez-Leroux &
Restrepo, 2009; Verhoeven, 2007; Van den Branden, 2010; enz … Dat pakweg het vaak geprezen Finse onderwijs, waar men de moedertaal van leerlingen actief aanmoedigt, een indrukwekkend laag percentage schooluitvallers (0,3 procent) voorlegt wordt ook genegeerd.

Wat bovendien opvalt is dat men steevast het economisch belang van taligheid en meertaligheid benadrukt, maar dat die meertaligheid enkel blijkt te gelden voor Westeuropese talen. Kinderen worden geacht vlot Nederlands, Frans en Engels te praten, maar de combinatie Nederlands-Bulgaars of Nederlands-Turks is blijkbaar niet aan te bevelen.

Iedereen
onderwijsexpert

Een partij die zich opwerpt als redder van de Vlaamse identeit zou
nochtans kunnen weten dat taal een essentieel element vormt in het ontwikkelen
van een culturele identiteit. Is de Vlaamse beweging niet net ontstaan doordat
Vlamingen niet het recht hadden om te leren, zich te scholen en te ontwikkelen
in hun eigen moedertaal?

Tot slot valt het op z’n minst opmerkelijk te noemen dat politici zich
tegenwoordig zonder enige expertise ter zake mogen opwerpen als
onderwijsexpert en dat doen met een louter politieke agenda. Even opmerkelijk
is het dat media zich daar welwillend toe lenen zonder degelijk en onderbouwd
weerwerk van echte specialisten.