Iedereen hier aanwezig weet wat de politieke en symbolische betekenis van Breendonk is.

Het is de willekeur, het zijn de willekeurige arrestaties, omdat je Jood bent, omdat je een buitenlander bent, een communist, een artiest. Dat was genoeg om gearresteerd te worden. Opsluiten, martelen, afslachten van zij die protesteren, zij die zich verzetten.

We onderstrepen het belang van de herinnering, van het geheugen, want we worden vaak geconfronteerd met mensen, organisaties, politieke partijen die wat er toen is gebeurd soms afzwakken, ontkennen of minimaliseren, en die proberen de schuldigen en de folteraars van toen te rehabiliteren.

Het geheugen is zeer belangrijk, omdat de vrede nooit wordt verkregen zonder een immense waakzaamheidsplicht

Het geheugen is zeer belangrijk, omdat de vrede nooit wordt verkregen zonder een immense waakzaamheidsplicht. Hetzelfde geldt voor de democratie. Maar de democratie is in gevaar, heel sterk in gevaar, in ons land, en in andere landen.

Zoals Marie-Hélène Ska hier daarnet heeft gezegd is de groei van populistische en extreemrechtse partijen en zeker de deelname van populistische en extreemrechtse partijen aan regeringen zeer, zeer zorgwekkend.

Ik wil ook benadrukken dat de syndicale organisaties in het bijzonder geviseerd worden als extreemrechts aan de macht komt. Dat zagen we een paar maanden geleden nog met de vernieling van het vakbondsgebouw van de CGIL, de grootse vakbond van Italië.

Maar ook in België wordt de rol van de vakbonden in vraag gesteld, worden er vragen gesteld bij de legitimiteit waarmee wij de werkende mensen vertegenwoordigen, wordt het belang van het sociaal overleg in twijfel getrokken. Ik herinner er daarom aan dat het sociaal pact en het akkoord over het sociaal overleg in België zijn voortgekomen uit het verzet. Ze zijn ontstaan in en ontsproten aan het verzet.

Marie-Hélène Ska (Algemeen Secretaris ACV, links), Holocaustoverlever Simon Gronowski, Thierry Bodson (Voorzitter ABVV, rechts) op de herdenking van 8 mei in Breendonk

We moeten vandaag vaststellen dat tal van politieke verantwoordelijken in twijfel trekken dat in een democratische scène macht én tegenmacht nodig zijn. Macht en tegenmacht moeten beide gerespecteerd worden opdat de democratie zou kunnen voortbestaan.

Syndicale organisaties worden in het bijzonder geviseerd als extreemrechts aan de macht komt

Maar vandaag wordt de economische en sociale democratie kapotgemaakt.

We zien aanvallen tegen het stakingsrecht, tegen de syndicale vrijheden, tegen vakbondsafgevaardigden, tegen kandidaten bij sociale verkiezingen. Het aantal vakbondsmensen dat door een rechtbank veroordeeld wordt, neemt toe. Vakbondsmensen hebben een gevangenisstraf gekregen louter omdat ze deelnamen aan een stakingspiket.

Wat er vandaag bij Delhaize gebeurt is verontrustend: afgevaardigden fouilleren bij de ingang van een ondernemingsraad, arrestatie met handboeien van vakbondsmensen, intimidatie van werkende mensen, vakbondsmensen in voorlopige hechtenis nemen, het systematisch inschakelen van deurwaarders, het inzetten van waterkanonnen om een stakingspiket te breken, dat alles is de voorbije vijf, zes weken gebeurd in ons eigen land.

Erger nog: verschillende rechterlijke uitspraken gaan in dezelfde richting. Eenzijdige verzoekschriften worden vandaag gevolgd omdat de eiser – dat is de werkgever – economische gevolgen ondergaat van een staking. Maar wanneer men in staking gaat, dan is dat precies om de werkgever die economische gevolgen te laten voelen.

Precies omdat het doel van een staking er in bestaat te contesteren, daarom wordt het stakingsrecht in ons land gecontesteerd.

Een eenzijdig verzoekschrift stelde zelfs: “De staking betekent een disproportionele aanslag op de fundamentele vrijheden zoals de vrijheid om handel te drijven.” We hebben dus in België een vonnis dat zegt dat de vrijheid om handel te drijven en het economisch belang van de werkgever belangrijker zijn dan de sociale rechten van de werkende mensen.

Vandaag wordt de economische en sociale democratie kapotgemaakt

Sinds 2 mei hebben we bij Delhaize ook een eenzijdig verzoekschrift dat stakingspikketen verbiedt voor alle winkels van Delhaize in België, voor de hele komende maand mei van 2023.

Als ik geen eeuwige optimist zou zijn, zou ik zeggen dat de economische en sociale democratie in ons land aan het wankelen is en dat daarmee ook het sociaal overleg aan het wankelen is.

In vergelijking met wat hier tachtig jaar geleden is gebeurd, is wat we vandaag meemaken uiteraard niet van hetzelfde niveau. Maar we zijn wel op een heel verkeerde weg. We zijn op de verkeerde weg omdat we te maken krijgen met een inperking van sommige fundamentele vrijheden in ons land.

Er is een sterke reactie nodig van heel het maatschappelijk middenveld, want dit belangt niet alleen de vakbonden aan, maar de hele sociale beweging.