Met de recente politieke moord in onze democratische publieke ruimte (Salisbury, Verenigd Koninkrijk), lijkt de presidentskandidaat die volgend weekeinde wil herkozen worden in het Oosten van Europa aan te geven hoe goed hij voor de eer en het prestige van zijn volk wel “zorg opneemt”. “Stem op mij, ik laat wie onze eer bezoedelt afmaken, tot in Engeland zelfs, wie doet mij dat na?”. Het is bijna niet te geloven dat een volwassen man in onze tijden op zulke sardonisch-sarcastisch-sadistische wijze kan in het leven staan. Heeft Poetin zijn hand overspeeld? Hij heeft zich nu wel erg bloot gegeven als immorele politieke leider. Hoe zal het Vrije Democratische Westen reageren?
In volkse uitdrukkingen schuilt vaak veel waarachtigheid en wijsheid. Zo leert het Vlaamse taaleigen ons met gerijpt doorzicht “De functie maakt de man”. Met de strenge maatregelen die de Britse premier Theresa May gisteren nam tegen de agressief – moorddadige kliek rond Wladimir Poetin, voltrekt zich iets dergelijks. May heeft 23 diplomaten uit Moskou teruggeroepen, nadat nog maar eens een Rus met banden met het westen met uiterst toxisch gif is vermoord in de publieke ruimte in West Europa. Rusland reageert furieus, ook op de beslissing dat geen enkele Britse minister of Royal zal afzakken naar het WK voetbal, waarbij Rusland blijkbaar tegen ons land zal in de arena treden. De Britse ploeg zal wel haar spel spelen. The Show must go on… Persoonlijk zou ik zelfs dat theater niet laten doorgaan. Het is tijd dat de persoon die wel het volwassen geworden Kwaad in persoon lijkt in dit tijdperk, een halt wordt toegeroepen.
De Russische commentaren op de harde houding van de Britse premier May is nu eens luchtig, dan weer geven zij slagen onder de gordel. De natie waar Lenin en Stalin hebben huisgehouden tijdens de levens van onze grootouders, vraagt nu stalen op van het in Salisbury bij de slachtoffers gevonden zenuwgas. (Dat soort dodelijke gas is sinds de eerste wereldoorlog nooit eerder weer op Europese bodem tegen mensen ingezet!). En de Russen zeggen, wij willen meewerken aan het labo onderzoek, “Want wij zijn beleefd” zo citeert Het Laatste Nieuws de diplomatieke correspondentie. Dat is nu echt de geest van Putin. Koel tot nabij het Absolute Nulpunt (dat zich volgens fysici bevindt ergens op nul graden Kelvin, of zo’n 300 ° C onder het nulpunt). Bij eerdere gelegenheden gebruikte de zieke man dezelfde soort woordenschat. Bij een vorige aanslag die hij naar alle waarschijnlijkheid persoonlijk liet plegen, verklaarde Poetin: “Deze aanslag [op de oppositieleder tegen mijn partij], dat is een Provocatie!”. Hij steekt heel raar in elkaar, die man, zoals wij in Leuven zeggen.
Voor mij is Putin een waardige tegenhanger van niemand minder dan Adolf Hitler, in de zin dat hij op zeer krachtige maar wellustig – beredeneerd moorddadige manier opstaat, uit de massa treedt en handelt, vanuit het project zijn natie, die zich collectief vernederd voelt of weet, weer trots en eigenwaarde te geven.
Sinds ik een jaar of vijf geleden bij toeval in het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven het werkje van filosoof De Ridder kocht en bestudeerde, waarin de auteur een portret biedt van zeven zeer waardevolle vrouwelijke activisten en schrijfsters, is het mij zo klaar als pompwater. Putin liet een van deze zeven Angels in Disguise – ‘engelen in vermomming’, ombrengen. Anna Politovskaya had de man een keer te veel kritisch afgeschilderd na al enkele tijd zijn vele wandaden en immorele streken bekend te maken in haar rol als journaliste. Voor mij is de integere aard, de diepe menselijkheid van deze vrouwelijke intellectueel overigens meteen af te lezen aan haar gelaatstrekken. Welnu, die dame gaf een zeer trefzekere karakterisering van de man die nu al sinds het jaar van de eeuwwende de Russische Beer aan de leiband houdt:
“Hij ontheiligt alles dat hij aanraakt”
Dat is niet min. In onze geseculariseerde maatschappij waar het actief pluralisme en de open debatcultuur als centrale waarden gelden, vergeten we vaak dat de werkelijkheid en de beeldvorming vaak zeer gebaat is met het inzetten van concepten uit de religieuze sfeer.
Wladimir Putin verdient voor mij, dat leidt geen twijfel, evenzeer een religieuze categorisering als Jesjoea van Maria in Palestina.
Wij die leven van salarissen of dividenden en die niet meer weten wat koude is dankzij de centrale verwarming, wat mest is dankzij het Water Closet, wat de dood is door allerlei schijnbewegingen bij het begraven en in de omgang met dieren… wij beseffen niet goed genoeg hoe waardevol de taal is die zegt: deze persoon is een duivel in persoon. Het Kwaad personaliseert zich af en toe, daar moet u niet aan twijfelen.
Laat mij u eraan herinneren, journalisten hebben premier May na haar aantreden op de rooster gelegd. De spanningen in de politiek bij onze Noordwestelijke buren zijn groot, Jeremy Corbyn heeft de toestand op een hellend vlak gezet met zijn steile socialistische standpunten. De nostalgie naar “Great Britain” en grote figuren als Churchill is pijnlijk en elke dag hangt zij in de lucht. Toen May van persjongens de vraag kreeg, “Wat is het meest verkeerde dat u ooit hebt gedaan?” en zij antwoordde, “Wel, als jonge vrouw ben ik met vrienden wel eens door een rijp korenveld gelopen; de boer zal daar niet content mee geweest zijn…” dan werd er, ook in onze kranten, gespot met deze dame. Het lijkt er vandaag ja soms op dat je stevig aan de drank of drugs moet zitten, om ernstig genomen te worden.
Antwerpse toestanden doen dat denken. Harddruggebruik is er vrij gewoon bij de hogere klasse. De aandacht voor de burgemeester en wat hij dronk op het beruchte feestje met vastgoedmakelaars bij de bevolking was overmatig en onverstandig. Maar mij valt op dat May de eerste toppolitica is in bijna twintig jaar die blijkbaar over de ethische voelsprieten beschikt om het Kwaad te herkennen. En god zij dank heeft zij in haar ziel de kracht weten aan te boren om stout en sterk te reageren.
May heeft de genomen maatregelen verdedigd met onder anderen deze mededeling:
“Ik wil geen bedreiging op Brits grondgebied”.
Zo is het goed. Het is in zekere zin verwonderlijk, met generaals uit de geschiedenis in het achterhoofd, dat juist een vrouw zoveel beschermend bewustzijn voor haar mensen weet op te brengen in territoriale taal en context. Maar het is de gepaste houding. Laat ons doen wat wij kunnen om deze politica bij te staan. (Zie agenda referentie onderaan dit stukje, er vindt een debat plaats dat nu wel zeer actueel is).
De Russen slaan onder de gordel terug met uitspraken als zou de reactie van premier May “hysterische trekken vertonen”. Dat is gemeen. Voor de dieptepsycholoog Sigmund Freud, die doorbrak in het jaar 1900 met Die Traumdeutung, maakten geleerde mannen vrouwen graag af met dat soort uitspraken. Die betekenen in de grond dat de vrouw als denkende en reagerende persoon wel eens last vertoont van de invloed van de baarmoeder… Hysterectomie was jarenlang de aangewezen maatregel die het medische corps voorstelde!… We komen van ver.
In de reeks interviews die Knack de lezer aanbood rond Kerstmis, of all moments, figureert ook de paginagrote kop en de mening van de ideologische rechterhand van Wladimir Putin, Aleksandr Doegin. Tussentitels met citaten zeggen al iets:
“Poetin gedraagt zich alsof hij onsterfelijk is. Dat is hij jammer genoeg niet”.
“U spreekt het woord democratie uit alsof het iets heiligs is. U vindt ongetwijfeld dat antidemocraten geen mensen zijn!”
De man droomt volgens reporter van dienst Jeroen Zuallaert van een autoritair Euraziatisch wereldrijk waarin voor reporters geen plek is. Dat soort stukjes is het lezen waard, uit de mening over jezelf die komt van wie geen reden heeft om je te ontzien, doe je soms veel heldere zelfkennis op, daar niet van. Er schuilt in deze tijden van contacten tussen culturen en van vloeibare identiteiten en waarden wellicht wel waarheid in een andere uitspraak van Doegin:
“Democratie is geen universele waarde die onaantastbaar is en de hele wereld maar moet aanvaarden”.
Laat het ons toch maar liever houden bij een paar uitspraken van Winston Churchill, die grote voorganger van premier Theresa May:
“Criticism may not be agreeable, but it is neccessary.
It fulfils the same function as pain in the human body.
It calls attention to an unhealthy state of things”
En aan premier May mag ik graag volgende woorden van Winston meegeven, om te onderstrepen, laat je niet afschrikken door kritieken op uw defensieve politiek naar de bende rond Putin, die ook soms in de EU te vernemen valt:
“It is not enough that we do our best; sometimes we must do what is required”.
Laat ons deze nieuwe crisis na de keer te veel dat Wladimir Putin zijn moordlust publiek heeft botgevierd aanpakken om orde op zaken te stellen. Om zijn regime hard tegen te spreken, en onder zachte, intelligente druk te doen bijsturen.
In die context schreef Churchill zelf:
“The pessimist sees difficulty in every opportunity
The Optimist sees the opportunity in every difficulty”
Studie- en actietip voor deze avond in Leuven:
|
|
|
Inschrijven via
Aankondigende toelichting van de Alumni Leuven
Op 18 maart 2018 organiseert Rusland presidentsverkiezingen. President Vladimir Poetin is opnieuw kandidaat en gaat voor een nieuwe ambtstermijn van zes jaar. Sinds 2000 is Poetin aan de macht in Rusland, als president (2000-2008; 2012-maart 2018) dan wel als premier (2008-2012). Bij gebrek aan ernstige tegenkandidaten – Alexei Navalny mag van de Centrale Kiescommissie in het land niet meedoen – ziet het er ook naar uit dat Poetin de verkiezingen zal winnen en kan aanblijven tot 2024. Van een democratiseringsproces in Rusland is al lang geen sprake meer. Poetin krijgt van het Russische volk de vrijgeleide om te handelen als een heerser, binnen het kader van een politiek regime dat steeds meer autocratische trekken vertoont. Dat regime vormt de basis om een stevige binnen-en buitenlandse politiek uit te bouwen. Zowel de Verenigde Staten als “Europa” hebben de robuustheid van de Russische buitenlandse politiek lange tijd zwaar onderschat.
Op politiek vlak blijft Rusland een raadsel, en moeilijk voorspelbaar. Deze lezing doet een poging om Rusland iets beter te begrijpen. Waar ligt de machtsbasis van Poetin? Welk doel streeft hij na ? Waarop is de steun van de bevolking gebaseerd ? Welke zijn de pijlers van zijn binnen- en buitenlandse politiek ? Hoe kijkt Rusland naar de Verenigde Staten en naar Europa, en hoe kan Europa zich meer eigenzinniger opstellen ? Is Vladimir Poetin de nieuwe Russische tsaar of is hij eerder een subtiele machiavelli?”
Prof. dr. Katlijn Malfliet studeerde rechten en filosofie aan de KU Leuven en doctoreerde over eigendomsrecht in de Sovjetunie. Zij is thans gespecialiseerd in Russische politiek en Oost-Europees recht.
——————————————————————————————————————
Commentaar: Katlijn Malfliet heeft haar sporen al verdient, onder anderen in strijd en inzet voor vrouwenrechten. Maar sta mij toe op te tekenen dat de zeer neutrale, zelfs onmiskenbaar licht positieve houding naar Poetin in de aankondiging van deze lezing met ruimte voor debat, mij bevreemdt. Hoe kan iemand die gespecialiseerd is in Rusland en de betrokken figuur, niet de doortrapte kwaadaardigheid van deze onmens doorhebben? Tijd voor een debat op het scherp van de snede.
Ter info:
https://en.wikipedia.org/wiki/Anna_Politkovskaya
