Gisteren
vond op Theater aan Zee de première plaats van ‘Heinz’, een voorstelling die
geprogrammeerd staat in het onderdeel ‘literatuur’, al gaat het uiteindelijk om
een concept dat in het theater heel vaak gebruikt wordt, toch vaker dan de
makers, Saskia De Coster (schrijfster) en Inne Eysermans (muzikante),
vermoeden.

Saskia De
Coster kreeg van haar dementerende oom Heinz een wasmand vol audiocassettes die
de man in de jaren tachtig opnam. In tegenstelling tot u (o.v.) en ik, kieperde
ze die niet meteen in de vuilnisbak, maar begon ze te beluisteren! Zo ontdekte
ze dat er niet alleen muziek op stond, maar ook omgevingsgeluiden, impressies
van reizen, nieuwsuitzendingen, gesprekken, dialogen met zichzelf en zelf
ingesproken gedichten.

Na een
tijdje groeide het idee om met dit geluidsmateriaal een soort voorstelling te
maken. (Ik moest meteen denken aan Eric Devolder die in 1988 een toneelstuk schreef
aan de hand van toevallig teruggevonden notitieboekjes van de volslagen
onbekende Gentse duivenmelker Achiel De Baere).

Voor de
soundscape deed ze een beroep op Inne Eysermans van Amatorski, die de
audiocassettes ook beluisterde en er de bruikbaarste passages uit haalde. Samen
zouden ze een poging doen om het leven van oom Heinz te reconstrueren in de vorm
van een voorstelling.

Een
reconstructie van zijn leven is het helaas niet geworden. Wél een reconstructie
van de manier waarop de voorstelling tot stand kwam. Want met de cassettes
alleen lukte het niet. Ze zocht ook twee mensen op die oom Heinz gekend hadden
op plaatsen waar haar familie geen benul van had en bracht uitgebreid verslag
uit van die ontmoetingen.

Uiteindelijk
werd de voorstelling opgedeeld in twee hoofdstukken. Het eerste deel draaide
rond het jaar 1984, niet dat van George Orwell, maar dat van Margaret Thatcher
na de Falklandoorlog en van de doorbraak van de compact disc. D.m.v. een
(slordige) collage van geluidsopnames uit die tijd werden we naar dat jaar
gekatapulteerd. Oom Heinz werkte toen op een boorplatform waar hij na een vrij
weekend een kat binnensmokkelde die al snel de levende mascotte werd van al die
stoere binken die daar werkten. Heinz noemde de kat Miranda, naar een geheime
liefde van hem. (Misschien wel die van Frituur Miranda uit het stuk van Eric
Vlaeminck, zie vorige zaterdag).

En zo komen
we in het tweede deel terecht: de zoektocht naar de échte Miranda. We kregen
geluidsopnames uit 1989 te horen, over de val van de Berlijnse Muur, de fatwa
tegen Salman Rushdie en we menen ook heel kort de stem van Jessie Decaluwe
herkend te hebben, die toen doorbrak op tv. Heinz heeft ondertussen al een hele
wereldreis achter de rug en wordt na een ongeval in China naar het ziekenhuis
van Jette gerepatrieerd, waar hij – 
dixit Saskia De Coster – ‘geniet van een lange coma’.

De
schrijfster weet de échte Miranda uiteindelijk te vinden, maar veel informatie
over Heinz en over hun relatie levert dat niet op. Was de Miranda waarover hij
het op zijn audiocassettes had dan toch gewoon een kat? Of meerdere katten die
Miranda genoemd werden?

De
voorstelling was best genietbaar, maar liet me toch wat onbevredigd achter.
Niet alleen was de cirkel niet rond, de combinatie tekst en geluid was ook niet
echt om enthousiast over te worden. Heel authentiek klonken de meeste opnames
in elk geval niet, het hadden evengoed fragmenten kunnen zijn uit de vele
radio-uitzendingen die de VRT onlangs uitzond n.a.v. 100 jaar radio in België. Roy
Orbisons ‘Crying’, Heinz’ lievelingslied, werd enkele keren als rode draad
afgespeeld, maar verder werd er niets mee gedaan. De onlangs opgenomen
interviews met passanten over thema’s die oom Heinz beroerden, waren er zeker
ook te veel aan.

In vraaggesprekken
die aan de première vooraf gingen, lieten de makers doorschemeren dat ze met ‘Heinz’
een nieuw soort theater bedacht hadden. Hoezo, nieuw? In de herfst gaan De
Coster en Eysermans op tournee met deze productie. Er is nog heel wat werk aan.