Interview, Nieuws, Samenleving, België, Documentaire, Jef Maes, Steven De Geynst, Voedselverspilling, Muffinman -

The Muffinman – de documentaire

18 oktober ging de documentaire 'The Muffinman' in premiere in de Tutti Fratelli in Antwerpen. De documentaire zal vandaag nog te zien zijn in het Museumtheater in St Niklaas en zaterdagmiddag in Studio Skoop in Gent. Een gesprek over voedselverspilling met Steven De Geynst, 'The Muffinman' en een van de twee makers Jef Maes.

vrijdag 19 oktober 2012 17:50
Spread the love

Begin dit jaar werd Steven De Geynst alias ‘The Muffinman’ in het Gentse Hof van Beroep ontslagen van rechtsvervolging. Hij werd twee jaar geleden door het Dendermondse parket gedagvaard wegens het ‘bedrieglijk wegnemen’ van twee zakken oude muffins uit een afvalcontainer van een Rupelmondse supermarkt.

Steven De Geynst heeft tien jaar lang ‘geskipt/gecontainerd’ (zoals het vergaren van voedsel uit afvalcontainers wordt genoemd), eerst uit noodzaak en later om het voedsel uit te delen aan minder bedeelden en volkskeukens. Hij had speciaal koelkasten en diepvriezen aangeschaft om het eten in te bewaren. Nu heeft hij er geen tijd meer voor, want skippen is een voltijdse bezigheid. Hij is nu bezig met lezingen geven over voedselverspilling en werkt bij Samenlevingsopbouw in Antwerpen.

Hoe is het idee van deze documentaire ontstaan?

Jef Maes (J): “In mei 2011 is er een uitspraak geweest voor het proces van Steven in eerste aanloop. Mijn vrouw en ik lazen toen in de krant: “Er is iemand veroordeeld voor het stelen van muffins uit de container”. Dit vonden we zo gek, dat we dachten; hier willen we een film van maken. In september ging mijn vrouw Trees naar de premiere van de documentaire ‘The Missing Link’ in het Vlaams Parlement en toen vroeg iemand haar in Brussel-Centraal de weg naar het Parlement.”

Steven De Geynst (S): “Dat was ik. Het was op straat ergens. We waren op weg naar de documentaire van Fabio Wuytack. Deze film gaat ook over armoede en ik vertelde tegen Trees over mezelf als ervaringsdeskundige in de armoede.”

J: “Toen hebben we besloten hem te volgen tot het proces in beroep zou voorkomen. De bedoeling was om twee lijnen door elkaar te weven: enerzijds Steven zijn verhaal en zijn strijd tegen voedselverspilling, en anderzijds ‘hoe komt het dat er zoveel voedsel wordt verspild?’. We hebben vervolgens onderzoek gedaan, mensen geïnterviewd en we zijn zelf gaan skippen. Bovendien zijn we met Victoria De Luxe op pad geweest onder andere naar warenhuizen om de vraag te stellen wat ze met voedsel doen dat over datum is. Het antwoord is dan vaak: “We moeten dit weggooien, het is de wet.”

Hoe zit het precies met deze wet?

S: “De regels worden opgelegd door het Europees Voedselagentschap. Dat wordt enorm hard bewerkt door de voedselindustrie, door middel van lobby’s. Die wetten zijn een bescherming voor de handelaren en de producenten.”

J: “Volgens de wet moeten de winkels een dag voor de vervaldatum het voedsel verwijderen.”

S: “Nu blijken die goederen vaak veel langer bewaarbaar dan wordt opgegeven. Het is een fetisj geworden. Alles moet vers vers vers.”

J: “We zijn ook met het Voedselagentschap gaan praten, maar daar valt niet mee te communiceren. Ofwel wilden ze geen antwoord geven op sommige vragen of ze konden er geen antwoord op geven.

Wordt er in de politiek wel over het probleem van voedselverspilling gepraat?

J: “De zaak van Steven heeft wel van alles teweeggebracht. Er is bijvoorbeeld deze week een studiedag geweest op het initiatief van de minister van Landbouw Sabinne Laruelle. De politiek zoekt nu naar fragmentarische oplossingen, maar dit verandert niks fundamenteels aan het systeem. De voedselketen is veel te lang, we halen ons eten uit Zuid-Amerika of Afrika.”

S: “Die volumes zijn ook zo groot dat tijdens transport al een groot deel verloren gaat.”

J: “We focussen in deze film op distributie, maar het grote verlies zit natuurlijk bij productie en bij de reglementering rond voedsel. Bijvoorbeeld: komkommers moeten recht zijn, maar de helft van de komkommers is niet recht en moeten dus worden weggegooid.”

S: “Plus de hele sfeer die er rond gecreëerd wordt voor de consument. Het lijkt alsof er de hele tijd gevaar dreigt. Een tomaat die er niet uitziet als een doorsnee tomaat is niet betrouwbaar. Het zijn kenmerken die door anderen worden opgelegd, mensen zijn nog amper in staat zelf uit te maken of het voedsel dat ze verbruiken betrouwbaar is of niet.”

Wat zou de overheid kunnen doen op dit gebied?

S: “Ik denk dat de overheid al kan beginnen met sensibiliseren, door de consument in te lichten over hoe verantwoord om te gaan met voedsel en wat er opgeofferd wordt voor alle verse producten elke dag.”

J: “Natuurlijk is het een heel complex geheel. Je kan dit niet met één maatregel oplossen. We zouden wel al een voorbeeld kunnen nemen aan Engeland. Daar is er in plaats van de vervaldatum de productiedatum op producten komen te staan, want bijvoorbeeld pasta en rijst vervalt niet en toch staat hier een vervaldatum op. Een ander voorbeeld vinden we in Herstal, daar heeft men een gemeentewet gestemd waarbij elke supermarkt in de gemeente verplicht wordt gesteld om voedseloverschotten aan de voedselbank te geven. Dit zou verplicht kunnen worden voor elke gemeente, in plaats van dat het verplicht is om voedsel weg te gooien.”

“De Engelsman Tristram Stuart die het boek Waste heeft geschreven over voedselverspilling zet ook allerlei iniatieven op in Engeland. Eén van de iniatieven is dat hij bedrijven stimuleert om van fruit dat niet geconsumeerd wordt, dat dit toch gebruikt wordt door er bijvoorbeeld fruitsap van te maken. Als je hier een bedrijf voor inschakelt, krijg je bedrijven die op elkaar aansluiten.”

“In Amerika is er onder Clinton een wet aangenomen die inhoudt dat wanneer grootwarenhuizen hun voedseloverschotten aan armoede-organisaties geven ze dan niet verantwoordelijk zijn voor wat er daarna met het voedsel gebeurt. Vandaar ook dat in Belgie veel distributeurs het voedsel dus niet willen weggeven, omdat ze zeggen: “Stel dat er iets gebeurt, dan zijn wij nog verantwoordelijk”.

“Het is een manier van denken: welk belang hecht je aan voedsel. Is het alleen maar een economisch koopwaar of is het een noodzaak om mensen te voeden?”

Wat kan de consument zelf doen om voedselverspilling tegen te gaan?

J: “Zelf voeling krijgen met voedsel: zelf ruiken en voelen.”

S: “Vooral bij jongere generaties gaat voedsel over een houdbaarheidsdatum, niet meer over tasten, ruiken of proeven.”

J: “Koop alleen wat je echt nodig hebt binnen een redelijke termijn. Koop niet te veel. Je kan lid worden van voedselteams, lokale producten kopen, zodat de keten zo kort mogelijk is. Seizoensgroenten kopen, zodat ook je ecologische voetafdruk kleiner is. Er zijn veel iniatieven op dit moment, bijvoorbeeld het onstaan van steeds meer volkskeukens.”

S: “Je hebt ook lokale, kleine initiatieven: bijvoorbeeld stadtuinieren of pluktuinen.”

Is er nu na de uitspraak over Steven iets veranderd op juridisch vlak in verband met het skippen van voedsel?

J: “Je hebt nu wel jurisprudentie, wat betekent dat als je skipt met toestemming van de eigenaar van de zaak dat het dan wel geoorloofd is. Veel mensen die gaan skippen doen dat ook op die manier.”

S: “Maar het is het Voedselagentschap dat stokken in de wielen blijft steken en dit zal blijven doen. Het is een enorme industrie, waar veel belangen mee gemoeid zijn.”

J: “Die wetten zijn zo streng geworden dat er geen marge meer in is. In Sint-Truiden is er nu ook een initiatief naar aanleiding van The Muffinman, waarin een armoede-organisatie een akkoord heeft met de Delhaize. Minister Lieten van armoedebestrijding zou dit willen veralgemenen maar stuit daarbij ook op het Voedselagentschap. De Wereldhandelsorganisatie (WTO) beschrijft hoe de producten er precies uit moeten zien, dit beschermt de grote westerse bedrijven.”

Is het niet utopisch om te denken dat deze houding ooit zal veranderen?

S: “Ik denk dat het dan eerder via een omweg verandert. De industrie zal het zelf gaan inzien, dit gebeurt nu al op kleine schaal. De industrie kan op deze basis eigenlijk niet verder produceren, want al die productie kost natuurlijk ook energie. 1/3 van de wereldproductie van petroleum gaat naar voedselproductie. 1/3 tot de helft van de voedselproductie gaat verloren wat dus wil zeggen dat van de 9 liter petroleum tussen de 1 en 3 liter verloren gaat door het voedsel wat weggegooid wordt.”

J: “Er zijn twee wegen. Een eerste weg is dat ze op internationaal niveau zeggen dat dit niet meer haalbaar is. Nu is er in Amerika door de droogte een gigantisch tekort ontstaan, dus hopelijk groeit vanuit daar het besef dat hier iets aan gedaan moet worden, omdat we anders een voedselcrisis gaan krijgen. Die kan zeker in de Derde Wereld ontstaan als rijst, tarwe en meel onbetaalbaar worden. Er wordt nu al gespeculeerd op tarwe. De tweede weg komt vanuit onder. In Griekenland merk je bijvoorbeeld dat er meer en meer boerenmarkten ontstaan: alternatieve circuits georganiseerd vanwege het feit dat mensen voedsel niet meer kunnen betalen.”

“En je kan dus wel degelijk iets veranderen. Het feit dat Steven is vrijgesproken is grotendeels te danken aan dat er enorm gemobiliseerd is: dat er in de media aandacht rond geweest is, dat er veel volk op het proces was. De rechter heeft zich daardoor moeten wringen tussen enerzijds de wet die erg streng is en anderzijds de publieke opinie, die niet aanvaardt dat Steven vooroordeeld zou worden voor het weghalen van twee zakken muffins uit een container van een supermarkt.”

De documentaire is te koop via de website www.singeling.be

take down
the paywall
steun ons nu!